U 441 Typ VIIC

Stocznia: F. Schichau GmbH, Danzig
Numer zamówienia: 1492
Zamówienie: 05.01.1940
Położenie stępki: 15.10.1940
Wodowanie: 13.12.1941
Wcielenie do służby: 21.02.1942
Numer pocztowy: M 25 534

Przebieg służby:
21.02.1942 – 20.09.1942 – 5 Flotylla U-bootów, Kiel (szkolenie załogi)
01.10.1942 – 08.06.1943 – 1 Flotylla U-bootów, Brest (służba frontowa)
08.06.1944 – Zatopiony na wodach Kanału Angielskiego (pozycja 48.27N, 05.47W) bombami głębinowymi zrzuconymi przez brytyjski bombowiec B-24 Liberator należący do 224 Sqn RAF.

Dowódcy:
21.02.1942 – 15.05.1943 – KL Klaus Hartmann
16.05.1943 – 05.08.1943 – KL Götz von Hartmann
06.08.1943 – 08.06.1944 – KL Klaus Hartmann

Liczba patroli: 9

Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 1 (7.051 ton)/0

Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/0

Zestrzelone/uszkodzone samoloty: 2(?)/0
- 24.05.1943 – brytyjski Sunderland EJ139 (228 Sqn RAF/L pilot F/O H. J. Debnam),
- 07.06.1944 – prawdopodobnie kanadyjski Wellington(Sqn RAF 407/C)

Okres służby U 441 przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych:
23.02. – 30.03.1942 – Danzig – z powodu zalodzenia postój przy nadbrzeżu Holmbecken.
31.03. – 27.04.1942 – Danzig – próby okrętu w ramach UAG.
28.04. – 08.05.1942 – Gotenhafen – próby i ćwiczenia w ramach TEK.
09.05. – 10.05.1942 – Rønne/Bornholm – próby hydrofonów w ramach UAG-Schall.
12.05. – 15.05.1942 – Kiel – próby okrętu w ramach UAK.
18.05. – 20.05.1942 – Danzig – prace stoczniowe realizowane przez stocznię Holm.
21.05. – 15.06.1942 – Hela – szkolenie w morzu w ramach Agru-Front.
17.06. – 21.07.1942 – Danzig – ćwiczebne strzelanie w ramach 25 Flotylli U-bootów.
22.07. – 31.07.1942 – Gotenhafen – szkolenie i ćwiczenia taktyczne w ramach 27 Flotylli U-bootów.
03.08. – 12.09.1942 – Kiel – przegląd okrętu oraz prace konserwacyjne realizowane przez stocznię Kriegsmarine Werft.
13.09. – 16.09.1942 – Kiel – przygotowania okrętu do wyjścia na pierwszy patrol.

Patrol 1 (17.09.1942 – 07.11.1942)
17.09. U 441 pod dowództwem Klausa Hartmanna wraz z U 442 oraz U 177 o godzinie 07:00 opuścił Kiel, by zgodnie z otrzymanym rozkazem zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Trzy godziny później na rucie nr 15 okręty dołączyły do składającego się z dwóch frachtowców (Bärenfels i Emsriff) oraz trałowca M 1907 mini konwoju, w składzie którego skierowały się następnie w stronę Dużego Bełtu. Tego samego dnia pomiędzy godziną 20:20 a 20:35 w kwadracie AO 7241 oczekiwano na przybycie dozorowca V 1706, który zapewnić miał osłonę na kolejnym etapie rejsu. Następnego dnia po wejściu na rutę nr 27 o godzinie 00:13 eskortę nad trzema U-bootami objął kolejny dozorowiec V 1703. Dziewiętnastego września o 06:15 okręty zawinęły do bazy w Kristiansand, którą po uzupełnieniu zapasów opuściły jeszcze tego samego dnia o 12:45 w eskorcie trawlerów z.o.p. UJ 1702 i UJ 1704. Tego samego dnia o 21:15 po osiągnięciu kwadratu AN 3515 pożegnano się z eskortą, po czym zgodnie z otrzymanym rozkazem wykonano zanurzenie rozpoczynając następnie podwodny marsz. Dwudziestego września na okręcie Hartmanna odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Hesse, Hartmann i Juli z najwyższą prędkością marszową przez AE 9635 kierować się do AE 56. Podczas marszu liczyć się ze spotkaniem idącego z Murmańska na Islandię konwoju.”.
Dwa dni później 22 września o godzinie 14:00 osiągnięto nakazaną pozycję, przystępując następnie do jej przemierzania. Następnego dnia o 21:15 przebywający aktualnie w kwadracie AE 5624 U 441 zmuszony został do alarmowego zanurzenia oraz pobytu pod wodą przez dwusilnikowy samolot. Dwudziestego czwartego września w związku z poważnym stanem zdrowia jednego z członków załogi - MtrGfr Josefa Ahle, Klaus Hartmann wysłał do dowództwa prośbę o następującej treści:
„Przebywam AE 5380, morze 8, proszę o zgodę na przekazanie chorego na posiadający lekarza lub wracający do bazy okręt.”.
Wkrótce potem otrzymano odpowiedź o następującej treści:
„Jak najszybciej skierować się do Trondheim aby zdać chorego.”.
Dwa dni później 26 września kierujący się do bazy U 441 o godzinie 11:35 (kwadrat marynarki AF 5713) zmuszony został do wykonania alarmowego zanurzenia przez nadlatujący samolot, który w wykonanym następnie ataku w ślad za nim zrzucił serię trzech bomb głębinowych, które spowodowały powstanie na szczęście nieznacznych tylko uszkodzeń. Tego samego dnia jeszcze dwukrotnie musiano chować się pod wodę przed nadlatującymi samolotami: raz o 17:30 (kwadrat marynarki AF 5735, pobyt w zanurzeniu o 18:20) i drugi raz o 18:27 (pobyt w zanurzeniu do 20:40). Następnego dnia o 10:50 osiągnięto Trondheim cumując przy burcie statku Herrmann Andersen. Wkrótce potem na brzeg zdano chorego MtrGfr Josefa Ahle do którego dwudziestego dziewiątego września dołączył kolejny chory członek załogi - BtsMt Papura. W związku z koniecznością uzupełnienia start w miejsce obu wyokrętowanych w zastępstwie przyjęto MtrGfr Haufe i BtsMt Neumanna. Pierwszego października o 08:00 opuszczono bazę w Trondheim, po czym aż do godziny 12:30 na redzie oczekiwano na przybycie mającego pełnić rolę eskorty dozorowca V 5717. Następnego dnia po osiągnięciu o godzinie 00:30 kwadratu AF 8342 pożegnano się z eskortą, po czym rozpoczęto indywidualny marsz w stronę pozycji AF 44. Czwartego października płynący na powierzchni U 441 o 14:40 (kwadrat marynarki AE 6916) zmuszony został do alarmowego zanurzenia oraz trwającego do 18:03 pobytu pod wodą przez nadlatujący dwusilnikowy samolot. Trzy dni później 7 września o 11:10 na okręcie Hartmanna odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Grupa Panther przebywa w linii dozoru od AK 3819 do AL 7555, według kolejności: U 582, U 441, U 662, U 620, U 382, U 602, U 575, U 753, U 505, U 353, U 437, U 442, U 597, U 610, U 706, U 260, U 757, U454, U 84.”.
Tego samego dnia kierujący się w stronę wyznaczonej pozycji okręt Hartmanna o 19:40 w kwadracie AE 8732 nawiązał kontakt wzrokowy z płynącymi kursem przeciwnym dwoma szwedzkim statkami handlowymi. Dziesiątego października o 14:16 (kwadrat marynarki AK 1942) po dostrzeżeniu nadlatującego samolotu zidentyfikowanego jako typ Sunderland wykonano alarmowe zanurzenie, pozostając następnie pod wodą do 15:04. Następnego dnia o 20:35 osiągnięto przypadającą na kwadrat AK 3536 wyznaczoną pozycję w linii dozoru. Dwa dni później 13 października na U 441 odebrano kolejną depeszę z dowództwa o następującej treści:
„U 621, U 441, U 602, U 575, U 753, U 301, U 563, U 443, U 610, U 706, U 381, U 454, U 84, U 571, U 402, U 89, U 71, U 704 i U 609 jako grupa Panther w dniu jutrzejszym od godziny 08:00 tworzyć linię dozoru od AK 3392 do AL 7211.”.
Piętnastego października przebywający aktualnie w kwadracie AK 3617 okręt Hartmanna o godzinie 19:22 w celu dokonania porównania wymienił się namiarami pozycyjnymi z przebywającym w pobliżu U 443. Następnego dnia odebrano drugą w ciągu ostatnich trzech dni depeszę BdU o następującej treści:
„Północne okręty grupy Panther do Puttkamera włącznie utworzą grupę Puma i pozostaną w linii dozoru.”
Głównym celem nowoutworzonego zgrupowana był meldowany przez B-Dienst składający się z 57 statków, osłaniany przez Grupę Eskortową B2 konwój ON.138. Dwudziestego drugiego października o 12:30 (kwadrat marynarki AK 6574) z pomostu poszukującego wroga U 441 dostrzeżono sylwetkę samotnego statku, w kierunku którego niezwłocznie się skierowano. O 20:15 po zmniejszeniu dzielącego dystansu i zajęciu dogodnej pozycji wyjściowej wykonano zanurzenie na peryskopową rozpoczynając następnie skryte podejście w kierunku celu. Godzinę później o 21:18 (kwadrat marynarki AK 6833) w stronę tropionego statku odpalono dwie torpedy które chybiły jednak spudłowały. Kolejne dwie torpedy wystrzelone o 21:22 (z wyrzutni nr IV) i 21:25 (z wyrzutni nr II) tak jak poprzednie także chybiły celu z którym wkrótce potem utracono kontakt wzrokowy odzyskany ponownie zaraz po mającym miejsce o 21:52 wynurzeniu. Prawie pięćdziesiąt minut później o 22:39 niezrażony wcześniejszymi niepowodzeniami Kurt Hartmann nakazał odpalić w kierunku statku piątą już torpedę (wystrzelono ją z ponownie załadowanej w międzyczasie wyrzutni nr II), która tak jak i wystrzelona cztery minuty później z wyrzutni nr V szósta torpeda chybiła jednak celu. Dalszych ataków już nie podejmowano pozwalając wrogiej jednostce kontynuować dalej rejs. Dwa dni później 24 października o godzinie 01:00 zajęto przypadającą na kwadrat AK 9112 nową pozycję w zgrupowaniu, którego linia dozoru została przesunięta czterysta mil na południe od dotychczas zajmowanej. W tym okresie głównym celem grupy Puma był wykryty dwa dni wcześniej przez U 443 składający się z 38 statków, osłaniany przez Grupę Eskortową C2 konwój ON.139. Dwudziestego piątego października o 02:32 za burtę wypadli przebywający na pomoście dowódca oraz I WO, których dzięki szybko zarządzonej akcji ratunkowej udało się z powrotem podjąć na pokład. Wieczorem tego samego dnia o 22:27 na U 441 odebrano pochodzącą z BdU a skierowaną do okrętów zgrupowania Puma depeszę o następującej treści:
„Grupa Puma od dzisiaj jako linia rozpoznania przemieszczać się do 26, godziny 11:00 zajmując nową linię dozoru od AK 4687 do 8459.”.
Zgodnie z w/w rozkazem 26 października o 10:00 obsadzono przypadającą na kwadrat AK 4929 nakazaną pozycję w linii dozoru. W godzinach wieczornych tego samego dnia o 21:35 na okręcie Hartmanna odebrano pochodzący z U 436 meldunek o kontakcie z konwojem w AK 8116. Meldowanym nieprzyjacielem w kierunku którego niezwłocznie się skierowano był składający się z 45 statków, osłaniany przez Grupę Eskortową A3 konwój HX.212. Następnego dnia o 23:34 (kwadrat marynarki AK 6767) z pomostu poszukującego wroga U 441 dostrzeżono liczne rozbłyski pocisków świetlnych, w stronę których następnie się skierowano. Kilka godzin później już 28 października o 08:15 w kwadracie AK 6595 po stronie bakburty dostrzeżono najpierw cienie a wkrótce potem sylwetki jednostek tworzących poszukiwany konwój. Zanim jednak zdołano wyjść na dogodną do ataku pozycję U 441 został wykryty i zmuszony do alarmowego zanurzenia przez nadpływający niszczyciel. Po odpłynięciu przeciwnika o 10:15 okręt Hartmanna z powrotem pojawił się na powierzchni podejmując pościg za konwojem. W trakcie jego trwania o 16:33 wykonano alarmowe zanurzenie uciekając pod wodę przed nadlatującym samolotem, który w ślad za okrętem zrzucił dwie bomby głębinowe, które detonowały w momencie gdy ten znajdował się na głębokości A-40 (40 metrów). O 17:39 płynący od siedmiu minut z powrotem na powierzchni U 441 ponownie zmuszony był uciekać pod wodę, tym razem jednak przed nadpływającym niszczycielem, który wkrótce potem przystąpił do polowania na niego. O 19:27 na zanurzonym okręcie zarejestrowano w dalszej odległości detonacje ca. 10 bomb głębinowych. Po odpłynięciu napastnika i odczekaniu pewnego okresu pod wodą o 23:30 Kurt Hartmann zarządził wynurzenie a następnie rozpoczęcie w związku z niskim stanem paliwa rejsu powrotnego do bazy. Dwudziestego dziewiątego września o 13:16 (kwadrat marynarki AL 4535) w szkwale deszczowym, na kursie 70˚ dostrzeżono sylwetkę samotnego statku w kierunku którego niezwłocznie się skierowano schodząc dwie minuty później na peryskopową. O 13:45 na skradającym się w kierunku nieprzyjaciela U 441 po stronie sterburty zarejestrowano niewiadomego pochodzenia detonację. Pomimo tego wydarzenia kontynuowano dalej marsz w stronę statku, z którym to o 16:05 ostatecznie utracono kontakt, którego nie udało się już odzyskać. Siódmego listopada o 08:36 w punkcie Pt.436 U 441 spotkał się z dwoma dozorowcami, w eskorcie których o 14:00 osiągnął Brest, kończąc trwający łącznie siedem tygodni patrol (11 + 38 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 6.097 mil morskich na i pod powierzchnią.

Patrol 2 (07.12.1942 – 22.01.1943)
07.12. U 441 pod dowództwem Klausa Hartmanna o godzinie 16:30 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Północnego Atlantyku. Godzinę później na zewnętrznej redzie okręt Hartmanna spotkał się z przerywaczem zagród minowych, w eskorcie którego rozpoczął marsz w stronę punktu B.1. Po jego osiągnięciu, co miało miejsce o 19:07 w asyście już dozorowców U 441 skierował się w stronę pozycji wyjściowej na wody Zatoki Biskajskiej. Pozycję tą osiągnięto już następnego dnia o 12:10 żegnając się z eskortą, rozpoczynając następnie indywidualny marsz w stronę wymienionego w rozkazach punktu docelowego. Dziewiątego grudnia o 15:00 (kwadrat marynarki BF 4768) na polecenie dowódcy przeprowadzono próbne zanurzenie, w trakcie którego trwania w momencie gdy okręt znajdował się na głębokości A+60 (140 metrów) doszło na nim do silnego przecieku spowodowanego nie dającym się usunąć przy pomocy dostępnych na pokładzie środków defektem masztu doprowadzającego powietrze do silników diesla. Z tego też powodu zaraz po wynurzeniu Kurt Hartmann postanowił przerwać wykonywanie dotychczasowego zadania i obrać kurs powrotny na bazę w Breście, gdzie przybył dwa dni później 11 grudnia o 15:00. Trzynastego grudnia po usunięciu defektu o 15:30 ponownie opuszczono Brest, spotykając się trzydzieści dwie minuty później na zewnętrznej redzie z przerywaczem zagród minowych, w eskorcie którego rozpoczęto marsz w stronę punktu B.1. Po jego osiągnięciu o 19:32 w towarzystwie już dozorowców rozpoczęto trwający do 22:12 marsz w kierunku pozycji wyjściowej na wody Zatoki Biskajskiej. Cztery dni później 17 grudnia na U 441 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Nowy punkt docelowy dla Geisslera, Stocka, Deetza, Hartmanna, Purkholda i Dieterichsa to kwadrat AL 72.”.
Następnego dnia o 09:58 w kwadracie BE 5621 okręt Hartmanna nawiązał kontakt wzrokowy z przebywającym na kursie 40˚ nieprzyjacielskim konwojem ale zanim zdołał się do niego zbliżyć na dogodną do ataku odległość musiał uciekać pod wodę przed nadpływającym niszczycielem, który następnie trzymał go w zanurzeniu aż do godziny 13:00. Po wynurzeniu podjęto się poszukiwań nieprzyjaciela w trakcie których o 14:42 (kwadrat marynarki BE 5619) po raz drugi musiano uciekać pod wodę przed nadpływającym niszczycielem. W trakcie pobytu na głębokościach od A+20 (100 m) do 2A+10 (170 m) w pobliżu okrętu detonowało sześć dobrze wycelowanych bomb głębinowych, które na szczęście nie spowodowały powstania żadnych poważniejszych szkód. O 19:40 po odpłynięciu napastnika i odczekaniu jakiegoś czasu pod wodą U 441 ponownie pojawił się na powierzchni nie podejmując już pościgu za wrogiem. Następnego dnia o 17:41 (kwadrat marynarki BE 5611) po raz pierwszy od wyjścia z bazy udało się uchwycić namiar potrzebny od ustalenia aktualnej pozycji okrętu i porównania jej z pozycja dotychczas zliczaną. Dwudziestego grudnia o godzinie 14:59 na U 441 odebrano kolejną pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„U 123, U 225, U 659, U 440, U 260, U 406, U 441 i U 757 utworzyć grupę Spitz. W następującej kolejności dnia 23.12. o godzinie 00:00 przebywać w linii dozoru od AL 4845 do 8541.”.
Dwa dni później 22 grudnia zgodnie z w/w rozkazem o 01:00 obsadzono przypadającą na kwadrat AL 8435 wyznaczoną pozycję w linii dozoru. W wigilię o 11:00 obsadzono kolejną pozycję, przypadającą tym razem na kwadrat AL 7589. W drugi dzień świąt o 17:25 U 441 spotkał się w kwadracie BD 3922 z przebywającym w pobliżu U 356. Dwadzieścia pięć minut później na obu jednostkach odebrano pochodzący z U 664 meldunek o kontakcie w BE 4131 z płynącym kursem południowym konwojem, w kierunku którego te niezwłocznie się skierowały. Meldowanym nieprzyjacielem był składający się z 45 statków, osłaniany przez Grupę Eskortową C1 konwój ONS.154. Następnego dnia o 02:25 w kwadracie BE 4178 U 441 nawiązał kontakt wzrokowy najpierw z niszczycielem a wkrótce potem z poszukiwanym konwojem. Dwadzieścia pięć minut później rozpoczęto podejście w kierunku ocenianego na ca. 8.000 ton frachtowca, w kierunku którego o 03:13 (kwadrat marynarki BE 4178) wystrzelono salwę trzech torped, które chybiły jednak celu. O 03:27 i 04:01 w kierunku dwóch kolejnych statków wystrzelono trzy następne torpedy: w stronę tankowca o tonażu ca. 8.000 ton dwie i w stronę frachtowca o tonażu ca. 6.000 ton jedną, które także chybiły celu. O 04:52 w związku z dostrzeżeniem nadpływającego niszczyciela wykonano alarmowe zanurzenie. Wkrótce potem w trakcie pobytu na głębokości A+ 20 (100 m) w pobliżu okrętu poczęły detonować pierwsze bomby głębinowe, które na szczęście nie spowodowały żądnych szkód. Po wynurzeniu, które miało miejsce dopiero o 10:14 na kursie 140˚ dostrzeżono sylwetkę samotnego statku, w kierunku którego niezwłocznie się skierowano. Dostrzeżoną jednostką był uszkodzony torpedą wystrzeloną przez U 356, pozostawiony za konwojem, należący do holenderskiego armatora Koninklijke Rotterdamsche Lloyd NV (W. Ruys & Zonen) z Rotterdamu frachtowiec Soekaboemi (7.051 ton). Po dogonieniu celu i wyjściu na dogodną do ataku pozycję o 19:37 (kwadrat marynarki BD 6397) w jego kierunku z wyrzutni nr II odpalono pojedynczą torpedę, która trafiła go po trzydziestu sekundach biegu w część dziobową. W wyniku tego trafienia holenderska jednostka w przeciągu trzech minut poszła przez dziób na dno. Dwudziestego ósmego grudnia o 13:05 na U 441 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Następujące okręty utworzyć grupę Falke i obsadzić do 31 grudnia, godziny 04:00 linię dozoru od AL 4882 do 9785. Kolejność: U 357, U 444, U 167, U 384, U 525, U 563, U 404, U 333, U 706, U 257, U 71, U 441.”.
Zgodnie z w/w rozkazem w sylwestra o 01:30 okręt Hartmanna osiągnął przypadającą na kwadrat AL 4855 wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu. Następnego dnia o 11:00 (kwadrat marynarki AL 4537) po raz pierwszy od 27 grudnia udało się uchwycić namiar potrzebny od ustalenia aktualnej pozycji okrętu i porównania jej z pozycją dotychczas zliczaną. Drugiego stycznia o 21:45 na okręcie Hartmanna odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„Grupa Falke 3 stycznia godzina 10:30 w kolejności: U 631, U 444, U 167, U 384, U 525, U 563, U 404, U 333, U 706, U 257, U 71, U 572 przebywać w linii rozpoznania od BD 3239 do BE 4226. U 441 przedłuża linię w kierunku NW o 20 mil morskich.”
W nadchodzących dniach głównym celem operującej w środkowej części Północnego Atlantyku grupy były następujące konwoje: ON.158 (35 statków, Grupa Eskortowa C4), ON.159 (31 statków, Grupa Eskortowa B2) i ON.160 (25 statków, Grupa Eskortowa C2), które dzięki przechwyconym i odszyfrowanym depeszom Enigmy otrzymały polecenie zmiany swojej trasy, opływając niebezpieczny rejon niewykryte przez żaden z okrętów. Czwartego stycznia o 10:30 osiągnięto przypadająca na kwadrat BD 3513 wyznaczoną pozycję. Trzy dni później 7 stycznia o 11:00 obsadzono następną pozycję tym razem wypadała na kwadrat AK 3862. Dziewiątego stycznia o 12:10 (kwadrat marynarki AL 1514) po raz pierwszy od 4 stycznia udało się uchwycić namiar potrzebny od ustalenia aktualnej pozycji okrętu i porównania jej z pozycją dotychczas zliczaną (dzięki temu wykryto błąd wynoszący 57 mil morskich). Ponad godzinę później o 13:20 w kwadracie AL 1517 z pomostu U 441 dostrzeżono idący kursem wschodnim samotny statek, w kierunku którego niezwłocznie się skierowano. Po wyjściu na dogodną do ataku pozycję o 19:59 (kwadrat marynarki AL 1628) w stronę ściganego statku, którym mógł norweski motorowiec Washington Express (3.642 tony) z wyrzutni nr II wystrzelono pojedynczą torpedę która po 30 sekundach miała trafić w cel na wysokości mostka. Wkrótce potem U 441 został dostrzeżony przez swoją ofiarę, która otworzyła w jego kierunku ogień zmuszając go do wykonania alarmowego zanurzenia. W trakcie pobytu pod wodą na okręcie Hartmanna o 20:04 zarejestrowano dochodzącą z kierunku gdzie znajdował się frachtowiec silną detonację. Jedenaście minut później, po wynurzeniu pomimo usilnych starań nie udało się odnaleźć atakowanej jednostki, która według podejrzeń dowódcy musiała pójść na dno. W rzeczywistości atakowany statek nie został nawet trafiony i uszkodzony. Następnego dnia o 01:30 w kwadracie AL 1592 z pomostu U 441 dostrzeżono cień zidentyfikowany wkrótce potem jako tankowiec, w stronę którego niezwłocznie się skierowano. Ze względu jednak na dużą prędkość statku nie udało się wyjść na dogodną do ataku pozycję i w związku z czym musiano zrezygnować z dalszych działań przeciwko niemu. Tego samego dnia o 13:10 obsadzono nową przypadającą na kwadrat AK 3828 pozycję w zgrupowaniu. Czternastego stycznia ze względu na kończące się paliwo rozpoczęto marsz powrotny do bazy. Osiem dni później 22 stycznia o 07:10 w punkcie 346 U 441 spotkał się z dozorowcami, w eskorcie których o 11:45 osiągnął Brest, kończąc trwający ponad sześć tygodni patrol (5 + 41 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 5.597 mil morskich na i pod powierzchnią.

Patrol 3 (27.02.1943 – 11.04.1943)
27.02. U 441 pod dowództwem Klausa Hartmanna o godzinie 16:05 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Pięćdziesiąt pięć minut później po spotkaniu na zewnętrznej redzie z bliźniaczym U 440 oraz pełniącym rolę eskorty przerywaczem zagród minowych, w ich towarzystwie skierowano się w stronę punktu B.1. gdzie dotarto o 18:35. Na pozycji tej doszło do wymiany składu eskorty na dozorowce, które następnie towarzyszyły obu U-bootom aż do punktu 346, który osiągnięto o 21:30. Po pożegnaniu się z towarzyszącymi im jednostkami U 441 oraz U 440 płynąc osobno rozpoczęły marsz drogą Kernbeisser w stronę wyznaczonej im pozycji wyjściowej Kern, którą okręt Hartmanna osiągnął następnego dnia o 04:20, obierając następnie kurs na kwadrat BF 54. Prawie trzy i pół godziny później o 07:40 po dotarciu do w/w kwadratu U 441 zszedł w zanurzenie rozpoczynając podwodny marsz przez Biskaje. Trzeciego marca płynący na powierzchni okręt Hartmanna o 12:15 (kwadrat marynarki BE 5573) został zaskoczony przez nieprzyjacielski samolot, który w wykonanym następnie ataku zrzucił na szczęście cztery niecelne bomby głębinowe oraz ostrzelał go z działek pokładowych. Wkrótce po tym ataku wykonano alarmowe zanurzenie, w trakcie którego trwania wykryto uszkodzenie dziobowych sterów głębokości. Pomimo tego defektu aż do 20:40 pozostano pod wodą kontynuując dalej marsz w zanurzeniu. Następnego dnia na U 441 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Hartmann, Geissler i Trojer dołączyć do grupy Neuland i przedłużyć jej linię rozpoznawczą do BE 1521.”.
Siódmego marca o 11:44 osiągnięto przypadającą na kwadrat BE 1241 wyznaczoną pozycję w linii dozoru. Następnego dnia ze służby wypadło dwóch członków załogi: MtrGfr Josef Ahle, (po zakończonej kuracji przed wyjściem na patrol powrócił na okręt) u którego stwierdzono silnie powiększone migdały oraz nr 2 który na skutek rozbicia się o pomost dużej fali odniósł obrażenia. Tego samego dnia o 18:40 w kwadracie BD 3236 po raz pierwszy od 4 marca udało się uchwycić namiar potrzebny od ustalenia aktualnej pozycji okrętu i porównania jej z pozycją dotychczas zliczaną (dzięki temu wykryto wynoszący 45 mil morskich błąd w obliczeniach). W tym okresie głównym celem zgrupowania Neuland był meldowany przez B-Dienst, składający się z 60 statków, osłaniany przez Grupę Eskortową B3 konwój HX.228. Dziesiątego marca o godzinie 14:05 (kwadrat marynarki AK 8929) na okręcie Hartmanna odebrano pochodzący z U 336 meldunek o następującej treści:
„Nieprzyjaciel w BD 2268.”.
Meldowanym wrogiem w kierunku którego niezwłocznie się skierowano był w/w konwój HX.228. Następnego dnia o 05:02 (kwadrat marynarki AK 9871) z pomostu U 441 na kursie 260˚ zaobserwowano rozbłyski pocisków świetlnych, w stronę których niezwłocznie się skierowano. Trzy minuty później odebrano pochodzące z U 86 skierowane do innych przebywających w pobliżu U-bootów ostrzeżenie o ataku torpedami FAT. O 09:37 (kwadrat marynarki AK 9832) poszukujący wroga okręt Hartmanna ze względu na nadlatujący samolot zmuszony był wykonać alarmowe zanurzenie pozostając następnie pod wodą do 10:05. Trzy minuty po wynurzeniu z pomostu U 441 dostrzeżono wykonujący atak na inny U-boot (był nim U 373) samolot zidentyfikowany jako Sunderland. O 10:22 po raz drugi musiano uciekać pod wodę przed nadlatującym samolotem, gdzie następnie pozostano przez nieco ponad godzinę. Wieczorem o 18:28 (kwadrat marynarki AK 9653) po dostrzeżeniu wyłaniającego się nagle z zamieci śnieżnej kadłuba samotnego statku handlowego wykonano alarmowe zanurzenie. Prawie godzinę później o 19:24 w związku z brakiem kontaktu akustycznego z wrogiem Kurt Hartmann zarządził wynurzenie i rozpoczęcie poszukiwań nieprzyjaciela, którego ze względu na nadchodzącą noc nie udało się już odnaleźć. Trzynastego marca na U 441 odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„Przerwać operację konwojową. Jako jednostki Dränger przebywają: U 373, U 86, U 336, U 440, U 633, U 590, U 441, U 406, U 608, U 333, U 221, U 610 dnia 15.3. godzina 8 w linii rozpoznania od AL 4887 > BE 1255.”.
Głównym celem operującej na zachód od wybrzeży Irlandii grupy był składający się z 38 statków, osłaniany przez Grupę Eskortową B4 konwój HX.229. Dwa dni później 15 marca o godzinie 09:55 zgodnie z w/w rozkazem zajęto przypadającą na kwadrat AL 7589 wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu. Siedemnastego marca o 11:28 (kwadrat marynarki BD 2238) w celu porównania wymieniono się namiarami z przebywającym w pobliżu U 436. Wieczorem tego samego dnia o 20:50 w kwadracie AK 8678 płynący na powierzchni U 441 został zaskoczony przez nieprzyjacielski samolot. W związku z brakiem czasu na wykonanie manewru alarmowego zanurzenia Klaus Hartmann ogłosił alarm bojowy nakazując jednocześnie obsadzić działka przeciwlotnicze i otworzyć w kierunku napastnika ogień zaporowy, który ze względu na ich defekt był niemożliwy jednak do zrealizowania. Wkrótce potem nieprzyjacielska maszyna wykonała pierwszy atak zrzucając tylko jedną bombę głębinową (na szczęście dla U 441 był to niewybuch) oraz prowadząc ostrzał z zamontowanych w gondoli pod jej brzuchem karabinów maszynowych. Zanim bombowiec zdołał wyjść na pozycję do drugiego ataku Klaus Hartmann wykorzystując nadarzającą się okazję zarządził alarmowe zanurzenie, wymykając się w ten sposób nieprzyjacielowi. Dziewiętnastego marca poszukujący wroga U 441 o godzinie 04:06 (kwadrat marynarki AK 6963) nawiązał kontakt wzrokowy z oczekiwanym konwojem HX.229, w kierunku którego niezwłocznie się skierował. W mającym miejsce pomiędzy 05:50 a 06:06 w kwadracie AL 4719 ataku Klaus Hartmann w stronę płynących w konwoju statków wystrzelił łącznie pięć torped i tak:
- o 05:50 do frachtowca o tonażu ca. 5.000 ton z wyrzutni nr I pojedynczą torpedę – detonacja zrejestrowana brak potwierdzenia wzrokowego,
- o 05:52 do frachtowca o tonażu ca. 8.000 ton z wyrzutni nr III pojedynczą torpedę – trafienie w rufę zatonięcie niezaobserwowane,
- o 05:55 do frachtowca o tonażu ca. 6.000 ton z wyrzutni nr II i IV dwie torpedy FAT – trafienie w dwie jednostki, zatonięcie nie zaobserwowane,
- o 06:06 do frachtowca o tonażu ca. 7.000 ton z wyrzutni nr V pojedynczą torpedę – trafienie nie zaobserwowane (zarejestrowano detonację prawdopodobnie na innej jednostce).
Pięć minut po wystrzeleniu ostatniej torpedy w związku z dostrzeżeniem nadpływającego niszczyciela wykonano alarmowe zanurzenie. Wkrótce potem nieprzyjacielska jednostka do której dołączyły kolejne po uzyskaniu silnego kontaktu podwodnego przystąpiły do wykonywania ataków podczas których zrzuciły łącznie 97 bomb głębinowych, które detonowały zarówno na bliższych jak i dalszych dystansach (w trakcie wymykania się tropiącym okrętom jednostka Hartmanna zeszła na głębokość 150 metrów). Po odpłynięciu prześladowców o 16:40 U 441 ponownie pojawił się na powierzchni podejmując pościg za konwojem kierując się na kwadrat AL 5746. W trakcie jego trwania Klaus Hartmann nadał do dowództwa meldunek z przebiegu ataku zgłaszając zatopienie dwóch jednostek o tonażu ca. 13.000 ton oraz uszkodzenie dwóch kolejnych o tonażu ca. 11.000 ton.
Następnego dnia o 08:40 przebywający aktualnie w kwadracie AL 6442 okręt Hartmanna przystąpił do poszukiwań pojedynczych jednostek (w tym i maruderów). W trakcie ich trwania o 11:28 (kwadrat marynarki AL 5595) w związku z dostrzeżeniem nadlatującego czterosilnikowego samolotu wykonano alarmowe zanurzenie pozostając następnie pod wodą do 12:31. Dwie godziny później o 14:29 w kwadracie AL 5598 U 441 odparł atak Sunderlanda, wkrótce po którym wykonał alarmowe zanurzenie. W trakcie jego trwania nieprzyjacielska maszyna, która w międzyczasie wyszła na pozycję do drugiego ataku w ślad za okrętem zrzuciła pojedyńczą bombę głębinową, która detonowała w momencie gdy ten znajdował się na głębokości 20 metrów powodując powstanie licznych szkód (m.in. pęknięcie podstawy napędzanej elektrycznie sprężarki, zdeformowanie rufowej wyrzutni torpedowej, uszkodzenie łożysk). Poza w/w uszkodzeniami wszystkie pozostałe do momentu mającego miejsce o 22:00 wynurzenia usunięto, dzięki czemu możliwe było dalsze wykonywanie patrolu. Dwudziestego pierwszego marca o 03:31 odebrano kolejną depeszę z BdU o następującej treści:
„U 305, U 591, U 631, U 86, U 384, U 666, U 618, U 336, U 333, U 530,U 527, U 440, U 373, U 441, U 590, U 641 i U 642 jako grupa Seewolf dnia 25 marca godzina 8 przebywać w linii dozoru od AK 4179 > BD 1348.”.
Głównym celem nowoutworzonego, operującego na południowy – wschód od Cape Farewell zgrupowania był meldowany przez B-Dienst, składający się z 45 statków, osłaniany przez Grupę Eskortową B2 konwój SC.123. Cztery dni później 25 marca o godzinie 08:00 osiągnięto przypadającą na kwadrat AK 7925 wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu. Dwudziestego ósmego marca w związku niskim stanem paliwa przebywający aktualnie w kwadracie AK 7345 U 441 o godzinie 06:00 rozpoczął marsz w stronę punktu spotkania z podwodnym zaopatrzeniowcem, którym był dowodzony Leo Wolfbauera U 463. W trakcie tego marszu następnego dnia o 02:00 dokonano przesunięcia czasu na wszystkich zegarach o jedną godzinę do przodu . Wieczorem o 20:35 (kwadrat marynarki AK 8866) okręt Hartmanna bez powodzenia próbował wymienić się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym niezidentyfikowanym U-bootem. Trzydziestego marca o 16:20 osiągnięto przypadający na kwadrat BD 2235 punkt spotkania. Dwa dni później 1 kwietnia w związku z brakiem jakiegokolwiek kontaktu z okrętem Wolfbauera Klaus Hartmann postanowił opuścić nakazany rejon uzupełniania paliwa. O 18:24 U 441 spotkał się z także mającym uzupełnić zapasy paliwa U 373, z którym to następnie wspólnie poszukiwał U 463. Następnego dnia o godzinie 13:45 z pomostu okrętu Hartmanna dostrzeżono poszukiwany od kilku dni podwodny tankowiec oraz przebywające w jego pobliżu U 666, U 440 i U 526. Po odczekaniu na swoją kolejkę trzeciego kwietnia pomiędzy godziną 17:15 a 22:10 w kwadracie AK 8956 z okrętu Wolfbauera pobrano 20 m3 paliwa. Poza tym w trakcie trwania tej operacji zaokrętowany na pokładzie U 463 lekarz zbadał narzekającego na wciąż na zdrowie Josefa Ahle. Półgodziny po zakończeniu pobierania paliwa i przygotowaniu się do dalszej drogi pożegnano się z okrętem Wolfbauera rozpoczynając marsz powrotny do bazy. Jedenastego kwietnia o godzinie 06:10 w punkcie 346 U 441 najpierw zauważył a dwadzieścia minut później dołączył do składającego się z U 346 i dozorowców konwoju, w składzie którego o 10:12 osiągnął Brest, kończąc trwający ponad sześć tygodni patrol (43 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 6.610 mil morskich na i pod powierzchnią

12.04. – 22.05.1943 – Brest – konwersja okrętu na pułapkę przeciwlotniczą, w ramach której przeprowadzono gruntowną przebudowę pomostu, który w odróżnieniu od standardowego oprócz opancerzenia otrzymał z przodu pojedynczą a z tyłu dwupoziomową platformę na której zamontowano: dwa wyposażone w osłony poczwórnie sprzężone działka kal. 20 mm (z przodu oraz na wyższej platformie z tyłu) oraz pojedyncze półautomatyczne działko kal. 37 mm (z tyłu na niższej platformie). Poza w/w uzbrojeniem na pomoście zamontowano gniazda do osadzenia na nich przechowywanych pod pokładem ręcznych karabinów maszynowych. Zgodnie z zamierzeniami dowództwa U 441 noszący po zakończonej przebudowie oznaczenie U-Flak 1 miał za zadanie zwalczać nieprzyjacielskie lotnictwo, eskortować idące na patrol lub wracające do bazy U-booty oraz osłaniać w punktach zaopatrzeniowych podwodne tankowce. Poza tym w związku z nową rolą zwiększeniu do 67 osób uległ też stan załogi, w której skład włączono lekarza (inną widoczną różnicą była duża obsada wachty przebywającej podczas marszu na powierzchni na pomoście wynosząca zamiast od 4 do 7 aż 14 osób).

17.05.1943 tuż przed zakończeniem przebudowy nowym dowódcą w zastępstwie za Klausa Hartmanna został były dowódca U 563 Götz von Hartmann

Patrol 4 (22.05.1943 – 26.05.1943)
22.05. U 441 pod dowództwem Götza von Hartmanna o godzinie 10:00 opuścił Brest, po czym w towarzystwie eskorty skierował się w stronę punktu 436, który osiągnął o 16:00 żegnając się z nią i przystępując do wykonywania głównego zadania, którym zgodnie z otrzymanymi rozkazami było zwalczanie nieprzyjacielskiego lotnictwa oraz osłanianie idących na patrol lub wracających do bazy U-bootów. Tego samego dnia o 17:20 (kwadrat marynarki BF 5274) przebywający na pomoście wachtowi zameldowali o dostrzeżeniu nieprzyjacielskiego bombowca, który ze względu na słabą widoczność wkrótce potem zniknął z zasięgu wzroku. Dwudziestego czwartego maja na U 441 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Od BE 8857 eskortować wracający do kraju U 707.”.
Wieczorem tego samego dnia o 20:50 w kwadracie BF 4948 nawiązano kontakt wzrokowy z nadlatującym samolotem zidentyfikowanym jako Sunderland (identyfikacja ta była prawidłowa a dostrzeżona maszyna o numerze EJ190 należała do 228 Sqn RAF/L), w kierunku którego Götz von Hartmann nakazał otworzyć ogień zaporowy (osłabiony przez defekt jednego z poczwórnie sprzężonych działek kal. 20 mm). Na skutek w/w ostrzału pilotowany przez F/O H. J. Debnama Sunderland został zestrzelony ale zanim to się stało zdołał wykonać atak zrzucając pięć bomb głębinowych, których bliskie detonacje spowodowały powstanie licznych uszkodzeń, które zmusiły dowódcę do podjęcia decyzji o powrocie do bazy (o fakcie tym powiadomiono też BdU). Jednym z uszkodzeń było rozbicie baterii akumulatorów z których zaczął wydzielać się chlor, z względu na którego silnie stężenie, wszyscy nie muszący przebywać we wnętrzu okrętu członkowie załogi otrzymali polecenie przebywania na pomoście. Następnego dnia o 12:50 (kwadrat marynarki BF 5541) pieczę nad uszkodzonym okrętem objęły cztery samoloty Ju 88 a dziesięć godzin później wysłany mu naprzeciw przerywacz zagród minowych. Dwudziestego szóstego maja o godzinie 08:05 U 441 osiągnął Brest, kończąc trwający pięć dni patrol. W trakcie jego trwania przepłynięto 680 mil morskich na i pod powierzchnią.

Patrol 5 (08.07.1943 – 13.07.1943)
08.07. U 441 pod dowództwem Götza von Hartmanna o godzinie 07:40 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielskie lotnictwo oraz osłaniać idące na patrol lub wracające do bazy U-booty. Pięćdziesiąt minut później po przeprowadzeniu na zewnętrznej redzie zakończonego pomyślnie trymowania wraz U 86 oraz w eskorcie trałowca M 4039 i dwóch dozorowców V 707 i V 729 obrano kurs na punkt B.2 O 11:20 doszło do wymiany składu eskorty na dwa torpedowce Greif i Falke, które towarzyszyły okrętom aż do godziny 23:13 dnia następnego, kiedy to po osiągnięciu kwadratu BF 5571 zawróciły do bazy. W trakcie tego marszu o 17:38 (kwadrat marynarki BF 5728) do mini konwoju dołączył kolejny U-boot – U 518. Jedenastego lipca po osiągnięciu o 11:31 kwadratu BF 7112 U 441 zakończył osłaniane U 86 i U 518, które następnie skierowały się w stronę nakazanych im rejonów operacyjnych. Następnego dnia po dostrzeżeniu o godzinie 14:10 (kwadrat marynarki BF 4894) przez wachtowych trzech nadlatujących samolotów Götz von Hartmann ogłosił alarm bojowy nakazując obsadzenie działek przeciwlotniczych i przygotowanie się do otwarcia ognia zaporowego. Wkrótce potem poprawnie zidentyfikowano napastników jako trzy maszyny typu Beaufighter, które należały do 248 Sqn RAF. Pomimo postawionej zapory ogniowej, częściowo osłabionej przez problemy z jednym z działek kal. 20 mm pilotowane przez C.R.B. Schofielda, P.A.S. Payne`a i G.C. Newmana samoloty nadlatując z różnych kierunków wykonały ataki prowadząc ostrzał z działek pokładowych, w wyniku którego polegli ObGfr Josef Ahle, ObGfr Erich Bieneck, MechMt Horst Frank, ObGfr Gehrt, ObBtsMt Erwin Kuinke, MaschOGfr Heinz Rekitte, MaschOGfr Karl Rüdel, MaschOGfr Johann Rüddgers, BtsMt Ernst Schäfer i MtrGfr Peter Thönnissen a rani zostali: dowódca (zanim zniesiono go z pomostu zdołał jeszcze wydać rozkaz zanurzenia okrętu), trzech oficerów wachtowych, główny sternik oraz ośmiu pozostałych członków załogi. Ze względu na wyłączenie ze służby wszystkich oficerów nawigacyjnych dowództwo nad okrętem objął Mar.Stabsarzt Dr Paul Pfaffinger, któremu pomagali dwaj radiowcy, główny mechanik oraz jeden mechanik torpedowy. Po ponownym wynurzeniu nadano do dowództwa raport z przebiegu ataku oraz informację o stratach w załodze i konieczności powrotu do bazy. Trzynastego lipca o 09:10 w kwadracie BF 5491 parasol ochrony nad wracającym U 441 rozpięły trzy samoloty Ju 88. Prawie dwie i pół godziny później o 11:30 w punkcie Kern doszło do spotkania ze składającą się z trzech trałowców eskortą, w towarzystwie której obrano kurs na punkt 346. Po jego osiągnięciu, co miało miejsce o 18:30 pieczę nad okrętem Hartmanna przejął od trałowców przerywacz zagród minowych, w eskorcie którego jeszcze tego samego dnia o 23:30 osiągnął on Brest, kończąc trwający sześć dni patrol.

01.10.1943 nowym dowódcą U 441 w miejsce Götza von Hartmanna, który po rekonwalescencji objął stanowisko w sztabie O.K.M został ponownie KL Klaus Hartmann.

Patrol 6 (17.10.1943 – 08.11.1943)
17.10. U 441 pod dowództwem Klausa Hartmanna o godzinie 15:15 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanym rozkazem zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Godzinę później po przeprowadzeniu na zewnętrznej redzie zakończonego pomyślnie trymowania okrętu wraz U 450 i U 732 w eskorcie dwóch trałowców M 452 i M 475 skierowano się w stronę kwadratu BF 5221. Po jego osiągnięciu, co miało miejsce o 19:25 doszło do wymiany składu eskorty na trzy dozorowce, które towarzyszyły trzem U-bootom aż do pozycji wyjściowej. Następnego dnia o godzinie 05:15 osiągnięto kwadrat BF 5541, gdzie pod nadzorem zaokrętowanych przed wyjściem z bazy sześciu specjalistów przeprowadzono próbne zanurzenie. Po jego pomyślnym zakończeniu ze względu na zbyt silne falowanie uniemożliwiające przekazanie „pasażerów” na jeden z okrętów eskorty U 441 wraz z U 732 w asyście dozorowców zmuszony był o 09:05 rozpocząć marsz powrotny kierując się w stronę punktu 346. Po jego osiągnięciu ,co miało miejsce o 17:00 tym razem bez większych problemów przekazano na okręt eskorty sześciu specjalistów, po czym czterdzieści minut później już bez osłony ponownie skierowano się w stronę pozycji wyjściowej, by kontynuować dalej patrol. Dwudziestego października o godzinie 08:01 w kwadracie BF 4645 U 441 odparł atak wrogiego samolotu, po czym dwie minuty później wykonał alarmowe zanurzenie, rozpoczynając podwodny marsz. W trakcie jego trwania wykryto nieszczelność wyrzutni nr II, w wyniku której harce poczęła wyczyniać umieszczone w niej torpeda T-V, którą następnie po wyjściu na głębokość 20 metrów udało się usunąć z wyrzutni. Następnego dnia o 07:22 (kwadrat marynarki BF 4553) okręt Hartmanna odparł atak kolejnego samolotu, po czym dwie minuty później wykonał alarmowe zanurzenie kontynuując dalej marsz pod wodą. Dwudziestego trzeciego października o godzinie 09:48 w kwadracie BE 6932 po raz trzeci skutecznie odparto atak nieprzyjacielskiego samolotu, po czym dwie minuty później schowano się pod wodą wykonując alarmowe zanurzenie. Tego samego dnia o 11:14 na U 441 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Dla Trothy, Thätera, Franke, Gretschela, Cremera i okrętów przeciwlotniczych Hausego, Marbacha i Hartmanna wieczorem 27.10. planowana jest nocna operacja przeciwko idącemu w kierunku północnym konwojowi.”.
Dwudziestego czwartego października o godzinie 08:38 (kwadrat marynarki BE 6974) odparto atak wrogiego samolotu zidentyfikowanego jako B-24 Liberator, po którym to wykonano alarmowe zanurzenie. W trakcie jego trwania nieprzyjacielska maszyna przeprowadziła drugi atak zrzucając cztery bomby głębinowe, które spowodowały powstanie lekkich szkód. O 21:21 (kwadrat marynarki BE 9237) po trwającym cały dzień marszu w zanurzeniu U 441 z powrotem pojawił się na powierzchni a jego załoga niezwłocznie przystąpiła do usuwania widocznych na pokładzie, powstałych na skutek ataku nieprzyjacielskiego bombowca uszkodzeń (dotyczyły one głównie pomostu i artylerii plot.). Dwa dni później 26 października na okręcie Hartmanna odebrano kolejną depeszę z dowództwa o następującej treści:
„U 466, U 953, U 306, U 211, U 262, U 441, U 707 i U 333 utworzyć grupę Schill. Dnia 28 października godzina 19:00 przebywać w linii dozoru od BE 8878 do 8989.”.
Głównym celem zgrupowania był meldowany przez agentów wywiadu oraz samoloty zwiadu idący z Gibraltaru na Wyspy Brytyjskie składający się z 61 statków, osłaniany przez 39 Grupę Eskortową połączony konwój MKS.28/SL.138. Dwudziestego ósmego października o 18:30 obsadzono nakazaną a przypadającą na kwadrat BE 8978 pozycję w zgrupowaniu, niezwłocznie rozpoczynając poszukiwania śledzonego przez samoloty zwiadu lotniczego Fw.200 Condor wroga. Następnego dnia o 20:00 zgodnie z poleceniem dowództwa obsadzono kolejną, tym razem wypadającą na kwadrat BE 8813 pozycję w zgrupowaniu. Trzydziestego pierwszego października na poszukującym wroga U 441 doszło do uszkodzenia mechanizmu blokującego rufowe poczwórnie sprzężone działko kal. 20 mm które w celu zapobieżenia jego bezwładnemu obracaniu musiano przywiązywać do barier pomostu. O 07:10 tego samego dnia (kwadrat marynarki BE 4715) po dostrzeżeniu na różnych kierunkach snopów reflektorów wykonano alarmowe zanurzenie. Ponad dwie godziny później o 09:20 na zanurzonym okręcie Hartmanna zarejestrowano odgłosy detonacji torped i dźwięki charakterystyczne dla tonącej jednostki a wkrótce po nich serie eksplodujących bomb głębinowych. O 15:30 po raz drugi zarejestrowano dochodzące z dalszego dystansu detonacje bomb głębinowych, które jak się później okazało pochodziły od polowania jednostek eskorty na zanurzony U 262. Od 20:31 U 441 z powrotem płynął na powierzchni podejmując próbę odnalezienia poszukiwanego konwoju. Drugiego listopada poszukujący wciąż wroga okręt Hartmanna o 02:26 po dostrzeżeniu nadpływającego niszczyciela zmuszony był wykonać alarmowe zanurzenie na głębokość A+20 (100 metrów). Wkrótce potem w jego pobliżu poczęły detonować pierwsze bomby głębinowe, które poczyniły na nim pewne szkody. Tego samego dnia ze względu na niedającą się usunąć nieszczelność wyrzutni nr II, która ograniczała głębokość zanurzania Klaus Hartmann o 12:00 nakazał rozpocząć marsz powrotny do bazy. Pięć dni później 7 listopada po osiągnięciu o godzinie 23:40 punktu 436 U 441 spotkał się z dozorowcami V 723 i V 722, w eskorcie których o 04:30 dnia następnego dotarł do Brestu, kończąc trwający trzy tygodnie patrol (21 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 2.067,5 mili morskiej na i pod powierzchnią.

W związku fiaskiem wykorzystania bojowo okrętów pułapek przeciwlotniczych, kilka dni po powrocie z patrolu U 441 został skierowany do miejscowej stoczni, która ponownie miała przebudować go do standardu okrętu uderzeniowego. W ramach tej konwersji dokonano zmiany bryły pomostu: m.in. demontując dziobową platformę poczwórnie sprzężonego działka kal. 20 mm. Po zakończeniu wszystkich prac wyposażenie przeciwlotnicze okrętu nie odbiegało już od typowego wyposażenia okrętu typu VII i składało się z dwóch podwójnych umieszczonych obok siebie stanowisk kal. 20 mm oraz jednego pojedynczego stanowiska kal. 37 mm.

Patrol 7 (18.01.1944 – 14.03.1944)
18.01. U 441 pod dowództwem Klausa Hartmanna o godzinie 17:00 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Po mającym miejsce półgodziny później na zewnętrznej redzie spotkaniu z tworzącymi eskortę dwoma trałowcami M 9 i M 13, w ich towarzystwie skierowano się w stronę punktu Bruno 1. Po jego osiągnięciu co miało miejsce o 19:10 eskorta została wzmocniona przez trzy kolejne przybyłe trałowce: M 21, M 12 i M 35. Następnego dnia pomiędzy godziną 04:15 a 06:26 w kwadracie BF 5545 przeprowadzono próbne wynurzenie, podczas którego trwania wykryto liczne nieszczelności, które w połączeniu ze szwankującą echosondą oraz odbiornikiem Wanze wymusiły na Klausie Hartmannie podjęcie decyzji o zawróceniu wraz z trałowcami do bazy, którą osiągnięto jeszcze tego samego dnia o 15:55. Dwudziestego stycznia po usunięciu wszystkich zgłaszanych usterek o 16:15 ponownie opuszczono Brest, kierując się w eskorcie trałowców M 13 i M 25 w stronę punktu Bruno 1. Następnego dnia po osiągnięciu kwadratu BF 5545 pomiędzy 02:15 a 03:45 przeprowadzono zakończone pomyślnie próbne zanurzenie oraz trymowanie okrętu, po czym o 04:05 rozpoczęto marsz w kierunku nakazanego rejonu operacyjnego. Dwudziestego siódmego stycznia zakończono przedzieranie się przez Biskaje, podczas którego co jakiś czas stawiano boje Thetis (ostatnią postawiono bieżącego dnia o 03:14 w kwadracie BE 3988). Od tego też dnia U 441 zgodnie z poleceniem dowództwa prowadził działania w ramach zgrupowania Hinein, którego głównym celem w tym okresie były meldowane przez samoloty zwiadu lotniczego konwoje: OS.66/KMS.40 (41 statków) i ON221 (63 statki). Dwa dni później 29 stycznia o 17:12 na okręcie Hartmanna odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„Grupa Hinein z ekonomiczną prędkością marszową obsadzić następujące nowe rejony ataku w AL. Odstępy 30 mil morskich. U 271 5822 – U 592 6827 – U 571 6729 – U 212 9275 – U 650 9485 – U 441 9831 – U 764 9293. W kwadracie BE: U 231 3157.”.
Tuż przed północą następnego dnia zgodnie z rozkazem obsadzono wyznaczoną pozycję, przystępując następnie do jej przemierzania w poszukiwaniu wroga. Trzeciego lutego o godzinie 16:51 odebrano następną pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Grupy Hinein i Stürmer rozwiązane. Pozostające w tym rejonie okręty utworzą nową grupę. Igel i obsadzą oddalone od siebie o 40 mil morskich pozycje. W kwadracie marynarki AM: U 985 - 1218, U 283 - 1147, U 989 - 1445, U 984 - 1371, U 545 - 1548, U 386 - 1767. W kwadracie marynarki AL: U 549 - 3684, U 406 - 3795, U 714 - 0327, U 271 - 6321, U 547 - 6268, U 212 - 6636, U 666 - 6584, U 731 - 6925, U 441 - 6884, U 764 - 9293, U 571 - 9156, U 281 - 9559, U 650 - 9427, U 709 - 9883, U 963 - 9768, U 256 - 9985.”.
W tym okresie głównym celem grupy były konwoje ONS.29 (44 statki) i ON.223 (54 statki). Trzy dni później 6 lutego o godzinie 14:13 na krążącym w poszukiwaniu wroga po nakazanym obszarze U 441 odebrano kolejną depeszę z dowództwa o następującej treści:
„Zgrupowanie Igel osiągnąć z ekonomiczną prędkością nowe pozycje. Jako grupa Igel 1: U 985 AE 8956. W kwadracie marynarki AM: U 545 - 1512, U 714 - 1446, U 989 - 2118, U 546 - 1128, U 271 - 1324, U 984 - 1275, U 283 - 1217.”.
Tym razem głównym celem grup Igel 1 i Igel 2 był wykryty 6 lutego przez samolot dalekiego zwiadu Ju 290 (należący do FAGr 5) eskortowany przez Grupę Eskortową B3 i 2 Grupę Wsparcia składający się z 57 statków połączony konwój SL.147/MKS.38. W trakcie operacji przeciwko niemu nie zauważony przez nikogo, od północy pozycję okrętów zgrupowania Igel opłynął składający się 24 statków, osłaniany przez amerykańską grupę eskortową konwój UC.12. Kolejnym konwojami, które pojawiły się w rejonie operowania zgrupowania były: HX.277 (69 statków, Grupa Eskorta B1 i 6 Grupa Wsparcia) i ON.223 (54 statki, Grupa Eskortowa B7 i 10 Grupa Wsparcia). Szóstego lutego za rufą okrętu Hartmanna o godzinie 23:55 (kwadrat marynarki AL 6822) dostrzeżono płynący kursem prostopadłym niezidentyfikowany okręt typu IXC ( był nim U 547). Tuż po północy następnego dnia ładując baterie akumulatorów rozpoczęto marsz w stronę kwadratu AL 6344. Siedemnastego lutego o 18:53 na U 441 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Grupy Igel jako grupa Hai dnia 18 lutego godzina 18:00 w linii dozoru od BD 3369 do BE 1818 przebywają:
U 441, U 546, U 283, U 549, U 985, U 989, U 406, U 764, U 212, U 734, U 256, U 709, U 424, U 608, U 91, U 603, U 386, U 437, U 264.”.
Głównym celem nowoutworzonego zgrupowania były następujące konwoje ONS.29 (44 statki, Grupa Eskortowa B6 17.02. wzmocniona dodatkowo przez 10 Grupę Wsparcia) i ON.224 (79 statków, Grupa Eskortowa C1, 17.02. wzmocniona przez 2 Grupę Wsparcia i Grupę Eskortową B7), które dzięki przechwyconym i odszyfrowanym depeszom Enigmy oprócz wyżej wspomnianego wzmocnienia osłony otrzymały też polecenie zmiany swojej marszruty i opłynięcia niebezpiecznego rejonu od południa. Następnego dnia w związku z wykryciem pierwszego z w/w konwoji przez samolot zwiadu lotniczego Ju 290 na okrętach grupy Hai odebrano kolejną depeszę z dowództwa o następującej treści:
„Wszystkie przebywające w obszarze operacyjnym okręty wynurzyć się i wspólnymi siłami zaatakować konwój.”.
Dwudziestego drugiego lutego po bezskutecznych poszukiwaniach wroga na okręcie Hartmanna odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„Poniższe okręty utworzą grupę Preussen, skierują do: AK: U 441 9563 – U 985 9816 – U 963 9973.
U 281 3192 – U 212 3349 – U 91 3555 – U 709 3864 – U 608 3992 – U 264 6383. Wszystkie w BD.
U 256 1415 – U 603 1734 – U 764 4193, U 437 4472 – U 448 5657 – U 262 7131 – U 358 4948 – U 962 7525. Wszystkie w AE.”.
Tym razem głównym celem były następujące konwoje: SC 153 (31 statków, Grupy Eskortowe: 3, 6 i C5), HX 279 (59 statków) oraz ON.225 (59 statków), z których dwa ostatnie dwa dzięki przechwyconym i odszyfrowanym depeszom Enigmy opłynęły niebezpieczny rejon niewykryte przez żaden z okrętów. Jakby tego było mało eskorta obu konwoji dodatkowo została wzmocniona przez wysłaną im naprzeciw 1 Grupę Wsparcia. Dwudziestego czwartego lutego o 09:30 osiągnięto nakazany rejon operacyjny przystępując do jego przemierzania w poszukiwaniu wroga. Pierwszego marca o godzinie 00:45 (kwadrat marynarki BD 3953) na kursie 350˚ dostrzeżono rozbłysk pojedynczego pocisku świetlnego a dziesięć minut później cienie jednostek nawodnych, które zidentyfikowano jako niszczyciele, w stronę których z zamiarem ich zaatakowania następnie się skierowano. O 01:04 (kwadrat marynarki BD 3929) w kierunku jednego z niszczycieli odpalono torpedę T-V, która jednak chybiła celu. Dziesięć minut później przeprowadzono drugi atak odpalając z wyrzutni rufowej w kierunku kolejnego niszczyciela drugą torpedę T-V rejestrując wkrótce potem odgłos jej detonacji. O 01:17 w związku z dostrzeżeniem zbliżającego się niszczyciela wykonano alarmowe zanurzenie. Wkrótce potem miał miejsce atak bombami głębinowymi w wyniku którego uszkodzeniu uległ m.in. żyrokompas. Tego samego dnia po mającym miejsce o 22:30 w kwadracie BD 3968 wynurzeniu ze względu na niski poziom paliwa rozpoczęto marsz powrotny do bazy. W trakcie jego trwania dwukrotnie musiano chować się pod wodę przed nadlatującymi samolotami:
- 11.03. (kwadrat marynarki BF 4523) godz. 00:15 pobyt w zanurzeniu do 03:54,
- 12.03. (kwadrat marynarki BF 5417) godz. 05:43 pobyt w zanurzeniu do 06:18.
Czternastego marca o godzinie 06:38 w punkcie 346 U 441 spotkał się z dozorowcami V 1703 i V 729, w eskorcie których o 09:50 zawinął do Brestu, kończąc trwający osiem tygodni patrol (56 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 4.832 mile morskie na i pod powierzchnią.

Po powrocie do bazy okręt trafił do miejscowej stoczni, gdzie zamontowano na nim instalację chrap.

01.05. – 03.05.1944 – kwadrat BF 5546 –próbne zanurzenia m.in. na głębokość 2A+20 (180 metrów) a następnie testy instalacji chrap podczas marszu w tę i z powrotem drogą Kernbeisser.

Po pomyślnym zakończeniu prób U 441 został włączony w skład zgrupowania Dragoner, którego głównym celem było zaatakowanie spodziewanych w każdej chwili sił inwazyjnych.

Patrol 8 (20.05.1944 – 27.05.1944)
20.05. U 441 pod dowództwem Klausa Hartmanna w towarzystwie eskorty o godzinie 17:00 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami w ramach w/w grupy Dragoner wraz z U 764, U 269, U 953, U 984 i U 275 obsadzić kwadrat BF 20 a następnie odeprzeć spodziewaną aliancką próbę inwazji. Ze względu na opóźnienie w remoncie bakburtowego silnika diesla okręt Hartmanna wyszedł na patrol z zaokrętowanymi na jego pokładzie mechanikiem flotylli, stoczniowym mistrzem oraz dwoma pracownikami, który mieli dokończyć przy nim prace. Następnego dnia o 03:20 osiągnięto punkt 342, gdzie na jeden z okrętów eskorty przekazano „pasażerów”, którzy do tego czasu zdołali zakończyć remont silnika. Dwudziestego drugiego maja o godzinie 00:55 w kwadracie BF 2845na płynącym na powierzchni U 441 zarejestrowano najpierw silny kontakt radarowy a wkrótce potem dostrzeżono snop reflektora nadlatującego nieprzyjacielskiego samolotu, który otworzył w kierunku U 441 ogień z karabinów pokładowych. Zaraz po tym ataku na polecenie Klausa Hartmanna wykonano alarmowe zanurzenie, pozostając pod wodą do 06:40, kiedy to w związku z koniecznością odebrania depesz z dowództwa wynurzono okręt. Po otrzymaniu polecenia powrotu do bazy o 08:00 rozpoczęto marsz w stronę Brestu. Zanim jednak tam dotarto następnego dnia o 02:55 odebrano kolejną depeszę z BdU o następującej treści:
„Dragoner pozostać w rejonie operacyjnym. Hartmann przejąć obszar operacyjny od U 275.”.
Dwudziestego czwartego maja U 441 osiągnął przypadający na kwadrat BF 2861 w/w obszar, krążąc po nim w zanurzeniu w poszukiwaniu wroga. Następnego dnia w celu odebrania depesz dowództwa o godzinie 00:23 Klaus Hartmann zarządził wynurzenie. W trakcie marszu na powierzchni na U 441 uzyskano namiar na zbliżający się kontakt lotniczy. O 01:08 odparto atak nieprzyjacielskiego samolotu, po czym wykonano alarmowe zanurzenie kontynuując dalej marsz pod wodą. O 05:40 po odebraniu rozkazu powrotu U 441 po raz drugi rozpoczął marsz w stronę Brestu. Dwa dni później 27 maja o godzinie 02:15 w punkcie 342 spotkano się ze składającą się z 4 trałowców eskortą, w towarzystwie której obrano kurs na punkt B.2. W trakcie jego trwania o 03:03 do mini konwoju dołączył kolejny wracający do bazy okręt grupy Dragoner – U 984. Prawie półtorej godziny później o 04:25 osiągnięto w/w punkt B.2 gdzie do 05:15 stano na kotwicy w oczekiwaniu na ustąpienie gęstej mgły utrudniającej nawigację. O 07:30 U 441 wpłynął do bazy w Breście, kończąc trwający tydzień patrol.

Patrol 9 (06.06.1944 – 08.06.1944)
06.06. U 441 pod dowództwem Klausa Hartmanna w towarzystwie eskorty o godzinie 15:10 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami w ramach zgrupowania Landwirt operować na północ od Cherbourga przeciwko nieprzyjacielskim siłom inwazyjnym. O godzinie 16:30 na zewnętrznej redzie U 441 spotkał się z U 764, U 269, U 275, U 948, U 953 oraz okrętami eskorty, które zgodnie z otrzymanymi instrukcjami miały im towarzyszyć do punktu Pt.342. W trakcie tego marszu na pokładach w/w U-bootów odebrano pochodzącą z dowództwa FdU-West depeszę o następującej treści:
„Okręty z chrapami kierować się od BF 2730 najkrótszą drogą do BF 3184. W BF 2357, 2358, 2359 i 2377 uważać na własne miny.”.
O godzinie 18:35 (kwadrat marynarki BF 5222) nad okrętami pojawiło się sześć wrogich samolotów, które ograniczyły się jedynie do krążenia poza zasięgiem działek przeciwlotniczych. Trzydzieści pięć minut później o 19:10 osiągnięto punkt 342 gdzie pożegnano się z eskortą, która po zakończeniu wyznaczonego jej zadania zawróciła do bazy. O 19:17 po dostrzeżeniu prowadzonego przez sześć trałowców ognia przeciwlotniczego U 441 zszedł w zanurzenie rozpoczynając następnie podwodny marsz w stronę wyznaczonego mu rejonu operacyjnego. Następnego dnia okręt Hartmann był prawdopodobnie sprawcą zestrzelenia należącego do 407/C Sqn RAF kanadyjskiego bombowca Wellington, który tego dnia nie powrócił z patrolu do bazy. Ósmego czerwca (kwadrat marynarki BF 2795) płynący na powierzchni U 441 został wykryty a następnie zaatakowany bombami głębinowymi i pociskami z działek pokładowych przez pilotowany przez Kanadyjczyka Kennetha Owena Moore`a brytyjski bombowiec B-24 Liberator „G” należący do 224 Sqn RAF. W wyniku tego ataku okręt Hartmanna poszedł na dno wraz z całą załogą.

Uwagi:
a.) Poprzednia wersja losów U 441 głosiła, że w dniu 18 czerwca na pozycji 49.03N, 04.48W padł on ofiarą ataku polskiego bombowca Wellington należącego do 304/A Sqn RAF. W rzeczywistości polska maszyna zaatakowała niezidentyfikowany kontakt podwodny.

Członkowie załogi U 441 polegli w dniu 08.06.1944 r. (w kolejności alfabetycznej):
NAZWISKO/IMIĘ STOPIEŃ ROK URODZENIA MIEJSCE
Ahlrichs, Harry FkOGfr 05.03.1925
Albrecht, Wolfgang Lt.ing. 16.02.1924
Attig, Alfred FkGfr 13.01.1924
Benck, Hans MtrGfr 29.05.1925
Beyer, Kurt StrmMt 21.05.1921
Beyer, Ludwig MaschMt. 19.03.1921
Biedermann, Ernst MaschOGfr 10.08.1923
Bode, Willi MaschOGfr. 05.09.1922
Brechlin, Gerhard OLt.z.S. 04.09.1921
Czwalinna, Walter MtrGfr. 02.07.1925
Ehrhardt, Rudolf MechOGfr 16.06.1922
Ertel, Georg OMaschMt 24.12.1920
Fischer, Friedrich MaschMt 13.04.1921
Flindt, Kurt Lt.z.S.d.R. 28.04.1911
Folkerts, Teddo MtrOGfr. 25.02.1922
Fürbach, Wilhelm MaschGfr. 08.01.1922
Gerlach, Wilhelm MtrOGfr. 02.11.1922
Geyer, Max MaschOGfr. 02.02.1924
Hartmann, Klaus KpLt.01.04.41. 07.02.1912 Plön Holstein
Jahn, Tilmar FkMt 19.10.1923
Junge, Helmut MtrGfr. 09.02.1924
Kölzer, Hans Mtr.d.R. 02.12.1919
Kriener, Heinrich MaschOGfr 18.12.1922
Kucklack, Helmuth MtrOGfr 08.07.1924
Liebau, Kurt OMaschMt. 14.05.1921
Lindner, Heinrich MechMt. 09.06.1920
Mahlke, Günter MaschOGfr. 11.09.1923
Meinecke, Wilhelm Btsm 12.09.1917
Müller, Heinz MechOGfr 03.02.1924
Neumann, Gerhard Mtr 02.12.1923
Neumann, Helmut MtrOGfr. 14.08.1923
Ohrem, Günther OStrm. 11.02.1918
Raabe, Paul MtrOGfr. 25.12.1923
Riedel, Werner MaschHGfr 04.09.1918
Rieger, Kurt MaschGfr 26.02.1925
Rumpler, Karl BtsMt 19.02.1921
Schäfer, Dirk Lt.z.S. 01.03.1923
Scheibner, Fritz MtrOGfr. 04.07.1923
Schiel, Hans-Joachim Mtr. 10.06.1922
Schmeisser, Herbert MaschMt. 26.01.1922 Pausa
Schobel, Karl MaschMt. 31.05.1922
Schrickel, Günter MaschGfr 06.03.1925
Seemann, Rudolf OMasch. 09.11.1919
Thissen, August MtrOGfr. 14.05.1923
Thomaier, Georg MechOGfr. 04.03.1922
Vorberg, Willi MaschGfr. 09.11.1925
Voxbrunner, Theodor OFkMt. 28.07.1920
Wefel, Hans-Walter MaschOGfr 02.10.1924
Weppner, Friedrich SanMt 10.08.1922


Bibliografia:
http://uboat.net
www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.u-historia.com/
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5
Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 9 KTB U 435 - U 500
Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 - 1945
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3
Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1

Werdykt przyznający zatopienie U-441 Kennethowi Owenowi Moore nie musi być werdyktem ostatecznym (patrz moje uwagi do historii U-1191). Podważał ten werdykt trzy lata temu także Piotr Sikora w artykule "Polowanie na wilka" zamieszczony w "Militariach XX w. nr 2(35) -III-IV 2010 r. Jego zdaniem Moore mógł jednak zatopić (jako drugiego atakowanego U-boota) U-629 i przekonująco to uzasadnia.

Witam
Dzięki za informację odnośnie innej ale równie możliwej wersji końcowych losów U 441. Pisząc tę oraz inne historie operacyjne (za wyjątkiem tych czekających na uaktualnienie i rozszerzenie m.in. U 376, U 378 i U 1197) sugerowałem się informacjami podawanymi przez portal http://uboat.net. (głównie ze względu na fakt, że są one w miarę pozyskiwania nowych danych na bieżąco uaktualniane) .
Pozdrawiam Brodołak

Do Twojej bardzo pożytecznej roboty z przedstawieniem historii wielu U-bootów, wkrótce dodam podobne uaktualnienia (do niektórych jednostek), wynikłe z moich historycznych badań. Bo chyba czasem warto coś mieć szybciej tu niż w uboat.net?

Oczywiście, zawsze jestem otwarty na nowe informacje dotyczące poszczególnych U-bootów.
Pozdrawiam