U 411 Typ VIIC

Stocznia: F.Schichau GmbH, Danzig
Numer zamówienia: 112
Zamówienie: 30.10.1939
Położenie stępki: 28.01.1941
Wodowanie: 15.11.1941
Wcielenie do służby: 18.03.1942
Numer pocztowy: M 44 599

Przebieg służby:
19.03.1942 – 31.08.1942 – 8 Flotylla U-bootów, Danzig (szkolenie załogi)
01.09.1942 – 13.11.1942 – 6 Flotylla U-bootów (służba frontowa)
13.11.1942 – Zatopiony na zachód od Gibraltaru (pozycja 36.00N, 09.53W) czterema bombami głębinowymi zrzuconymi przez brytyjski bombowiec Hudson należący do Sqn 500/D RAF.

Dowódcy:
18.03.1942 – 19.10.1942 – OL Gerhard Litterscheid
20.10.1942 – 13.11.1942 – KL Johann Spindlegger

Liczba patroli: 2

Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 0/0

Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/0

Zestrzelone/uszkodzone samoloty: 0/0

Okres służby U 411 przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych:
18.03. – 23.04.1942 – Danzig – próby okrętu w ramach UAG I.
24.04. – 28.04.1942 – Gotenhafen – próby broni torpedowej w ramach TEK.
29.04. – 01.05.1942 – Rønne/Bornholm – próby hydrofonów w ramach UAG-Schall.
02.05. – 07.05.1942 – Kiel – próby okrętu w ramach UAK.
10.05. – 29.05.1942 – Hela – rejsy szkoleniowe w ramach Agru-Front.
30.05. – 07.06.1942 – Pillau – strzelanie torpedami w ramach 26 Flotylli U-bootów.
08.06. – 19.06.1942 – Gotenhafen – ćwiczenia taktyczne w ramach 27 Flotylli U-bootów.
20.06. – 04.08.1942 – Königsberg – przegląd okrętu w stoczni Schichauwerft.
08.08. – 12.08.1942 – Danzig – pobyt w stoczni Holm w celu zainstalowania dźwigu torpedowego.
15.08. – 17.08.1942 – Kiel – przygotowanie okrętu do służby frontowej.

Patrol 1 (18.08.1942 – 30.09.1942)
18.08. U 411 pod dowództwem Gerharda Litterscheida wraz z U 409 i U 606 o godzinie 07:00 opuścił Kiel, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. O 10:40 na rucie nr 15 doszło do spotkania z trałowcem M 1904, w eskorcie którego skierowano się następnie w stronę kwadratu AO 7212. Po jego osiągnięciu co miało miejsce o 22:05 doszło do wymiany składu eskorty na dwa dozorowce. Dwa dni później 20 sierpnia o godzinie 04:16 zawinięto do Kristiansand, które po uzupełnieniu zapasów paliwa wraz z U 409 i U 606 oraz w eskorcie dwóch trawlerów z.o.p. UJ 1708 i UJ 1709 opuszczono o 08:32 kierując się w stronę kwadratu AN 3164. Po jego osiągnięciu, co miało miejsce o 18:45 pożegnano się z eskortą i pozostałymi jednostkami, po czym rozpoczęto indywidualny marsz w stronę nakazanej pozycji. Dwudziestego trzeciego sierpnia o 16:15 w kwadracie AF 4443 w bezpiecznej odległości minięto dostrzeżoną przez wachtowych dryfującą minę morską zerwaną z łańcucha kotwicznego. Następnego dnia z pomostu U 411 w kwadracie AE 6770 dostrzeżono kolejne dryfujące miny: o 19:50 jedną a o 22:45 dwie. Dwudziestego piątego sierpnia o 09:45 (kwadrat marynarki AE 8530) nawiązano kontakt wzrokowy z dwoma dozorowcami, które następnie udało się wymanewrować. Niecałą godzinę później o 10:40 w związku z dostrzeżeniem nadlatującego samolotu wykonano alarmowe zanurzenie. W trakcie jego trwania nieprzyjacielska maszyna w ślad za zanurzającym się okrętem zrzuciła serię trzech niecelnych bomb głębinowych. O 12:30 w znacznej odległości od okrętu zarejestrowano odgłosy detonacji kolejnych bomb głębinowych. Tego samego dnia po wynurzeniu mającym miejsce o 23:00 na U 414 odebrano pochodzącą z godziny 18:36 depeszę BdU o następującej treści:
„U 604, U 92, U 91, U 756, U 407, U 659, U 409 i U 411 utworzyć grupę Vorwärts. W następującej kolejności z ekonomiczną prędkością marszową obsadzić linię dozoru od AK 5765 do AK 8629.”.
Cztery dni później 29 sierpnia o 08:00 osiągnięto wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu, która przypadała na kwadrat AK 6629.Dwa dni później 31 sierpnia na przebywającym aktualnie w kwadracie AK 5929 okręcie Litterscheida o godzinie 07:55 odebrano pochodzący z U 609 meldunek o kontakcie w AK 2914 z płynącym kursem 346˚ konwojem, w stronę którego niezwłocznie się skierowano. Meldowanym nieprzyjacielem był eskortowany przez okręty kanadyjskiej Grupy Eskortowej C2, składający się z 57 statków konwój SC.97. Ze względu na panujące warunki atmosferyczne nie możliwy był marsz z maksymalną prędkością, bowiem nie dość że okręt notował mocne przechyły to na dodatek przez właz na pomoście do środka dostawało się bardzo dużo wody. Sytuacja ta uległa częściowej poprawie po skorygowaniu kursu na 30˚. Pierwszego września o 05:40 (kwadrat marynarki AK 3732) w poświacie księżyca dostrzeżono bratni okręt, którym okazał się być U 407, który jakiś czas wcześniej uzyskał kontakt z konwojem i nadawał teraz sygnały naprowadzające. Godzinę później o 06:50 (kwadrat marynarki AK 3723) z pomostu U 411 dostrzeżono cienie oraz smugę dymu. Dziesięć minut później podążający w stronę nieprzyjaciela okręt Litterscheida został zmuszony do ucieczki przez trzy eskortowce. O 13:30 (kwadrat marynarki AK 3766) z pomostu ścigającego konwój U 411 dostrzeżono nadlatujący samolot w ucieczce przed którym wykonano alarmowe zanurzenie. Wkrótce potem w pobliżu okrętu detonowały jak to określił Gerhard Litterscheid małe bomby głębinowe. Po wynurzeniu mającym miejsce o 15:40 stwierdzono, że utracono kontakt z konwojem. O 20:38 w kwadracie AK 3829 na U 411 odebrano pochodzący z U 609 meldunek o kontakcie w AL 1724 z płynącym kursem 90˚ wrogiem, w którego stronę niezwłocznie się skierowano. W trakcie tego marszu o godzinie 21:14 ponownie musiano uciekać pod wodę przed nadlatującym samolotem, gdzie następnie pozostano do 23:45. Drugiego września o 22:07 na U 414 odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„Grupa Stier przerwać operację. Okręty dołączą do grupy Vorwärts. Nowa grupa Vorwärts w kolejności: U 756, U 92, U 411, U 211, U 404, U 659, U 91, U 407, U 380, U 484, U 594, U 608, U 96 obsadzi linię dozoru od AK 0391 do AL 7284".
Następnego dnia zgodnie z w/w rozkazem o 10:00 obsadzono przypadającą na kwadrat AK 6363 pozycję w zgrupowaniu, napotykając tam jednak trudne warunki meteo (z ich powodu obsada wachty musiała przypinać się do poręczy pomostu a właz na niego prowadzący musiał pozostać zamknięty). Trzy dni później 6 września o 12:00 (kwadrat marynarki AK 6880) na U 414 odebrano pochodzący z U 608 meldunek o kontakcie z konwojem, w stronę którego pozycji niezwłocznie się skierowano. Następnego dnia w związku z utratą kontaktu z wrogiem i nie możnością jego ponownego odzyskania o 11:14 dowództwo nakazało zakończyć operację przeciwko niemu. Od 9 września okręt Litterscheida prowadził działania przeciwko wykrytemu przez U 584, składającemu się z 32 statków i eskortowanemu przez Grupę Eskortową C4 konwojowi ON.127, z którym to o godzinie 18:26 następnego dnia w kwadracie AK 9864 nawiązał kontakt, meldując o tym fakcie dowództwu. Dwadzieścia cztery minuty później z pomostu U 411 dostrzeżono dwa inne operujące w pobliżu przeciwko temu samemu celowi U-booty. Trzydzieści minut po północy 11 września (kwadrat marynarki BD 3113) z pomostu U 414 zaobserwowano odpalane przez statki konwoju pociski świetlne. O 02:04 (kwadrat marynarki AK 0988) w związku z wykryciem zbliżającego się niszczyciela wykonano alarmowe zanurzenie. Wkrótce potem nieprzyjacielska jednostka po uzyskaniu namiaru na zanurzony okręt przystąpiła do wykonywania ataków, zrzucając w trzech podejściach po trzy bomby głębinowe. Na skutek ich bliskich detonacji doszło do licznych przecieków m.in. w dziobowym WC a sam okręt wymknął się z pod kontroli i zanim opanowano sytuację opadł na głębokość A+134 tj. 214 metrów. Po odpłynięciu napastnika o 04:40 Gerhard Litterscheid zarządził wynurzenie na peryskopową zamierzając zlustrować okolicę przez peryskop, co z kolei doprowadziło do wykrycia kolejnego uszkodzenia tym razem peryskopu bojowego. Po wynurzeniu kontynuowano pościg za konwojem, który w międzyczasie zdołał się oddalić. Następnego dnia o godzinie 00:30 w kwadracie BD 2539 po stronie bakburty przed dziobem dostrzeżono płonący statek, którego nie próbowano dobijać koncentrując się na dalszej pogodni za konwojem. Już za dnia o 10:44 (kwadrat marynarki BD 4337) przed dziobem okrętu dostrzeżono od 10 do 15 smug dymu o których zameldowano dowództwu. Wieczorem tego samego dnia o 21:00 w kwadracie BD 4195 doszło do spotkania z także ścigającym konwój U 584 a prawie trzy godziny później o 23:57 utracono kontakt z nieprzyjacielem. Trzynastego września o 19:51 (kwadrat marynarki BC 6268) na bezskutecznie poszukującym od wczorajszego dnia wroga U 414 odebrano pochodzący z U 584 meldunek o kontakcie z nim w BC 6214, w stronę którego pozycji niezwłocznie się on skierował. Następnego dnia o 03:00 w kwadracie BC 6119 z pomostu okrętu Litterscheida po stronie bakburty dostrzeżono rozbłyski pocisków świetlnych, w których stronę następnie się skierowano. Półtorej godziny później po wykryciu w pobliżu cieni trzech jednostek Gerhard Litterscheid zarządził rozpoczęcie podejścia w celu ich zaatakowania. O 05:26 (kwadrat marynarki BC 6143) w kierunku zbliżającej się korwety z wyrzutni nr V odpalono torpedę, która jednak chybiła celu. Cztery minuty później musiano wykonać alarmowe zanurzenie uciekając pod wodę przez niedoszłą ofiarą, która wkrótce potem przystąpiła do wykonywania ataków bombami głębinowymi. Po odpłynięciu prześladowcy o 11:07 U 411 z powrotem pojawił się na powierzchni rozpoczynając pościg za konwojem, który niecałą godzinę później o 12:00 na polecenie dowództwa odwołującego całą operację zmuszony był zakończyć. Siedem godzin później o 19:00 rozpoczęto marsz w stronę punktu spotkania z podwodnym zaopatrzeniowcem (kwadrat marynarki BC 9355), który osiągnięto następnego dnia o 23:35. Szesnastego września o 08:00 z pomostu U 411 zaobserwowano zbliżające się U 218, U 594, U 92 i U 211, w towarzystwie których rozpoczęto oczekiwanie na przybycie podwodnego tankowca U 461, który pojawił się na miejscu spotkania dopiero o godzinie 22:00. Siedemnastego września ze względu na wzburzone morze nie można było pobrać przewodu paliwowego, w związku czym cała operacja uzupełniania zapasów została przesunięta do czasu poprawy warunków atmosferycznych. W trakcie tego oczekiwania U 411 przy pomocy liny ustanowił połączenie z U 404 na który to o 18:10 przekazał części zamienne potrzebne mu do naprawy szwankujących diesli. Osiemnastego września pomiędzy 10:30 a 15:45 w kwadracie BC 9355 okręt Litterscheida pobrał z U 461 ca. 25 m3 paliwa, leki, 200 l destylatu, prowiant na 6 dni oraz części zamienne do sprężarki Junkersa. O 20:30 po wytrymowaniu okrętu rozpoczęto marsz w kierunku nowej położonej w St. Nazaire bazy operacyjnej okrętu. Trzydziestego września o 16:00 w punkcie Nanni 2 U 411 spotkał się z eskortą, w towarzystwie której trzy godziny później przybył do St. Nazaire, kończąc trwający ponad sześć tygodni patrol (44 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 4.980 mil morskich na i 645,5 mili morskiej pod powierzchnią.

19.10.1942 obowiązki dowódcy na U 411 zdał Gerhard Litterscheid, który objął stanowisko w sztabie 6 Flotylli U-bootów. Na jego miejsce następnego dnia przybył dotychczasowy dowódca U 616 KL Johann Spindlegger.

Patrol 2 (07.11.1942 – 13.11.1942)
07.11. U 411 pod dowództwem Johanna Spindleggera opuścił bazę w St. Nazaire, kierując się zgodnie z otrzymanym rozkazem w stronę kwadratu BE 57. Dwa dni później 9 listopada na U 411 o 12:52 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„U 155, U 515, U 108, U 411, U 572 i U 173 utworzą grupę Schagetot. Kierować się do kwadratu DJ.”.
Następnego dnia w dowództwie odebrano meldunek U 411 o pomyślnym przepłynięciu przez Biskaje.
Trzy dni później 13 listopada BdU wysłało skierowaną bezpośrednio do U 411 depeszę o następującej treści:
„Spindlegger, nowy rejon operacyjny to CG 9464).”.
Tego samego dnia płynący na powierzchni na południowy – zachód od Cape Vincente (kwadrat marynarki CG 8589) okręt Spindleggera został wykryty przez stacjonujący w Gibraltarze bombowiec Hudson należący do 500 Sqn RAF. W ataku który miał następnie miejsce pilotowana przez Johna Ensora maszyna w ślad za zanurzającym się U 411 z wysokości 15 metrów zrzuciła serię czterech bomb głębinowych, których bliskie detonacje posłały go na dno wraz z całą załogą.

Członkowie załogi U 411 polegli w dniu 13.11.1942 (w kolejności alfabetycznej):
Becher, Walter-Alfred Lt.z.S. 14.01.1921
Bergmann, Karl-Wilhelm-Andre FkMt 28.12.1917
Blatzheim, Heinrich MaschGfr 22.12.1923
Botterbrodt, Helmut MtrGfr. 10.09.1922
Brose, Franz MaschGfr 12.05.1921
Demmich, Rudolf MaschMt 16.01.1920
Drössler, Rudolf Gfr. 16.01.1922
Eich, Erwin MaschOGfr 27.08.1921
Ellmenreich, Harald Fähnr.z.S. 05.03.1923
Esser, Theodor MaschGfr. 08.08.1922
Federmann, Willi OMasch. 12.04.1916
Fueg, Rudolf MechGfr 06.03.1923
Gallick, Matthias MaschGfr 19.07.1922
Gärtner, Gerhard Masch-OLt.ing. 03.10.1912
Gerber, Mattias MaschMt 26.09.1919
Gerke, Heinz MechGfr 14.02.1921
Glatz, Heinz OMasch 29.12.1915
Greschuchna, Adolf FkMt 13.09.1919
Hammer, Walter MaschGfr. 21.12.1922
Hänel, Gerhard MaschMt. 13.09.1919
Hiller, Heinz MaschGfr 15.12.1922
Hübsch, Karl MtrGfr 06.07.1923
Ils, Johannes-August MaschMt 24.09.1919
Junge, Max-Hermann-Otto MtrOGfr 09.07.1921
Just, Horst-Joachim FkOGfr 14.03.1923
Kleine, Theodor-Josef Gfr. 10.03.1922
Krause, Wilhelm Gfr. 30.05.1922
Künzer, Franzisko MaschMt 08.09.1920
Lemke, Günter Lt.z.S. 13.05.1922
Rockenmeyer, Julius Gfr. 13.07.1923
Rödel, Werner ObMt. 18.09.1919
Schmitt, Andreas Gfr. 24.05.1923
Schreiber, Georg Maat. 09.08.1920
Schulz, Martin Maat. 00.00.1918
Schulze, Gerhard Fahnr.z.S. 02.03.1924
Selchow, Erwin Gfr. 15.02.1922
Sieg, Herbert OStrm 09.01.1915
Spindelegger, Johann KpLt.01.11.42. 31.07.1915
Stegmüller, Josef Gfr. 26.09.1923
Ufer, Hans Gfr. 00.00.1924
Vennemeyer, August ObMt. 11.08.1916
Vogel, Johannes Gfr. 12.02.1923
Weiss, Erich Gfr. 16.03.1922
Wilhelm, Heinrich Gfr. 17.07.1922
Windheuser, Benno Gfr. 12.08.1922
Zimke, Alfred Maat. 17.02.1922

Bibliografia:
http://uboat.net
www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.u-historia.com/
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5
Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 7 KTB U 375 - U 435
Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 - 1945
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3
Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1