1. Skip to Menu
  2. Skip to Content
  3. Skip to Footer>

Na terenie portu jachtowego Porto Montenegro (przed rozpadem Jugosławii mieściła się tutaj stocznia marynarki wojennej o nazwie Arsenał) w Tivat znajduje się czarnogórskie Muzeum Morskie (Muzejska zbirka pomorskog nasledje Arsenal).

Większość zbiorów muzeum mieści się w odrestaurowanym budynku byłej stoczni. Wśród zbiorów tam zgromadzonych znajduje się sprzęt warsztatowy pochodzący ze stoczni, osprzęt morski, miniaturowe pojazdy podwodne, sprzęt nurkowy oraz broń pokładowa pochodząca z okrętów jugosłowiańskiej marynarki wojennej a także materiały archiwalne.

Przed budynkiem muzeum znajdują się dwa największe eksponaty: okręty podwodne - jeden większy - Heroj (P-821), oraz drugi, mniejszy - Una (P-912).

Mniejszy okręt Una nie jest obecnie dostępny do zwiedzania - ponieważ dostęp jego wnętrza jest możliwy tylko przez kiosk, z uwagi na bezpieczeństwo zwiedzających, okręt ten można oglądać jedynie z zewnątrz. Okręt Una jest jednym z sześciu miniaturowych okrętów podwodnych typu Una. Pozostałe okręty to Tisa, Zeta, Soča, Kupa i Vardar. Wszystkie okręty noszą nazwy jugosłowiańskich rzek. Okręty te zbudowane zostały w latach 1985-1989, w Stoczni Marynarki Wojennej w Splicie (Brodogradilište specijalnih objekata). Ten niewielki okręt (długość niecałe 19 metrów, wyporność 87 ton) został zaprojektowany specjalnie do akcji na obszarze północnego Adriatyku. Dzięki swoim rozmiarom, mógł wpływać na wody o głębokości od 10 metrów aby przeprowadzać akcje minowania nieprzyjacielskich wód przybrzeżnych oraz portów lub też wysadzać zespoły komandosów. Nie posiadał uzbrojenia torpedowego. Jego napęd stanowiły dwa silniki elektryczne o mocy 18 kW każdy, zamontowane na wspólnym wale napędowym. Zasilane były one z dwóch baterii akumulatorów liczących 128 ogniw każda. Nie było możliwości ładowania akumulatorów na morzu - jedynie w bazie. Maksymalna osiągalna prędkość to 8 węzłów na powierzchni, i 9 węzłów w zanurzeniu. Płynąc z prędkością 3 węzłów, okręt posiadał zasięg około 250 mil morskich. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 120 metrów. Załoga liczyła cztery osoby. Uzbrojenie okrętu stanowiły cztery denne miny morskie (AIM-70 - Akustičko-indukcijska mina model 70) przenoszone na zewnątrz kadłuba lub też zespół sześciu komandosów uzbrojonych w dywersyjne miny magnetyczne M-66. Po rozpadzie Socjalistycznej Jugosławii w latach 1991-1992, wszystkie okręty z wyjątkiem okrętu Soča zostały relokowane do Czarnogóry, gdzie służyły w Marynarce Wojennej Federalnej Republiki Jugosławii (związku Serbii i Czarnogóry). Pod koniec lat 90-tych rozpoczęto wycofywanie okrętów ze służby. Po rozpadzie związku Serbii i Czarnogóry w 2006 roku, wszystkie pięć okrętów przeszło na własność Czarnogóry. Trzy spośród tych okrętów (Zeta, Tisa i Soča) miały zostać przekazane Słowenii, Serbii i Chorwacji. Zeta i Tisa zostały przekształcone w okręty-muzea, natomiast Chorwacja odmówiła przyjęcia okrętu, ponieważ rościła sobie prawa do całej piątki. Kupa została zezłomowana w 2008 roku, natomiast okręt Una można oglądać w Tivat.

Obok Uny stoi większy okręt - Heroj. Jest to okręt podwodny o napędzie konwencjonalnym, zbudowany dla Jugosłowiańskiej Marynarki Wojennej w latach 60-tych, w Stoczni Marynarki Wojennej w Splicie. Był to pierwszy okręt z liczącej trzy sztuki serii, będącej następcą okrętów typu Sutjeska. Jest to konstrukcja jednokadłubowa, w której kadłub został podzielony na trzy wodoszczelne przedziały. Okręt o długości 50 metrów i wyporności 705 ton uzbrojony jest w cztery wyrzutnie torpedowe kalibru 533 mm. Napęd okrętu stanowi pojedyncza śruba, napędzana silnikiem elektrycznym chorwackiej firmy Končar o mocy 1,16 MW. W trakcie marszu na powierzchni lub też pod chrapami, silnik zasilany był poprzez dwa generatory napędzane silnikami wysokoprężnymi Mercedesa (o mocy 1600 KM każdy). Generatory te ładowały także baterię akumulatorów, która zasilała silnik elektryczny podczas pływania w zanurzeniu. Maksymalna prędkość na powierzchni wynosiła 9,8 węzła, natomiast w zanurzeniu 15,3 węzła. Zasięg pływania w zanurzeniu (bez użycia chrap) przy prędkości 10 węzłów wynosił 340 mil morskich, a dopuszczalna głębokość zanurzenia to 210 metrów. Załogę okrętu stanowiło 28 marynarzy. Heroj został wycofany ze służby w roku 2004. Od roku 2013 roku - jako okręt-muzeum - znajduje się w zbiorach muzeum morskiego w Tivat.

Zwiedzanie okrętu rozpoczyna się od przedziału torpedowego, mieszczącego się w dziobowej części okrętu. Po wejściu do wnętrza niejakim zaskoczeniem jest, że przedział torpedowy jest połączony z centralą okrętu - tuż za zamkami wyrzutni torpedowych, na sterburcie, znajduje się stanowisko sterowania balastami, natomiast na bakburcie - malutka kabina radiowa. Przesuwając się kilka metrów w kierunku rufy widać także stanowiska sternika kierunku oraz głębokości, peryskop i pozostałe wyposażenie służące do kierowania okrętem. Na końcu tego przedziału znajduje się gródź, za którą znajduje się przedział manewrowy z główną tablicą rozdzielczą oraz baterią akumulatorów pod płytami pokładu. To z tego przedziału sterowano silnikiem elektrycznym oraz nadzorowano proces ładowania baterii akumulatorów.

Za kolejną grodzią znajduje się przedział silników wysokoprężnych, gdzie znajdują się dwa generatory elektryczne napędzane silnikami Mercedesa. Na końcu tego przedziału - w rufowej części okrętu - znajduje się główny silnik elektryczny oraz maleńka toaleta. Tutaj też znajdują się koje marynarzy.

 

Autor zdjęć: Maciek "SnakeDoc" Florek

Heroj - 00

Schemat budowy okrętu typu Heroj.

Heroj - 00
Heroj - 01

Heroj i Una.

Heroj - 01
Heroj - 02

Wyrzutnie torpedowe - pomiędzy nimi widoczny wskaźnik wychylenia dziobowych sterów głębokości, przy lewej krawędzi zdjęcia widoczne koło ręcznego napędu dziobowych sterów głębokości.

Heroj - 02
Heroj - 03

Przedział torpedowy - po prawej stronie widoczne stanowisko sterowania balastami.

Heroj - 03
Heroj - 04

Stanowisko sterników głębokości i kierunku.

Heroj - 04
Heroj - 05

Centrala - widok w kierunku rufy, po lewej stronie widoczne stanowisko nawigatora.

Heroj - 05
Heroj - 06

Peryskop produkcji radzieckiej.

Heroj - 06
Heroj - 07

Centrala - widok w kierunku przedziału torpedowego.

Heroj - 07
Heroj - 08

Skrzynka zaworowa instalacji hydraulicznej awaryjnego sterowania balastami.

Heroj - 08
Heroj - 09

Przednia część przedziału manewrowego - przez właz widoczna jest centrala okrętu.

Heroj - 09
Heroj - 10

Główna tablica rozdzielcza w przedziale manewrowym.

Heroj - 10
Heroj - 11

Główna tablica rozdzielcza w przedziale manewrowym.

Heroj - 11
Heroj - 12

Główna tablica rozdzielcza w przedziale manewrowym.

Heroj - 12
Heroj - 13

Przedział manewrowy - widok w kierunku dziobu okrętu.

Heroj - 13
Heroj - 14

Tablica rozdzielcza w przedziale manewrowym.

Heroj - 14
Heroj - 15

Przedział manewrowy - widok w kierunku dziobu okrętu, z prawej krawędzi zdjęcia widoczny fragment żyrokompasu firmy Anschütz.

Heroj - 15
Heroj - 16

Przedział manewrowy - widok w kierunku rufy okrętu.

Heroj - 16
Heroj - 17

Przedział manewrowy - widok w kierunku rufy okrętu.

Heroj - 17
Heroj - 18

Przedział silników spalinowych - widok w kierunku dziobu okrętu, widoczne są silniki spalinowe.

Heroj - 18
Heroj - 19

Przedział silników spalinowych - widok w kierunku rufy okrętu, widoczne fragmenty obudów generatorów elektrycznych.

Heroj - 19
Heroj - 20

Rufowa część okrętu - eksponowany jest skafander ratowniczy, za nim znajduje się główny silnik elektryczny.

Heroj - 20
Heroj - 21

Przejście - pomiędzy silnikiem elektrycznym a bakburtą okrętu - na rufę, gdzie znajdowała się toaleta (za zasłonką).

Heroj - 21
Heroj - 22

Rufowa gródź okrętu - w prawym dolnym rogu widoczny jest fragment dławnicy wału śrubowego, za nim widoczny jest wał napędowy steru kierunku z awaryjnym wskaźnikiem wychylenia steru oraz kołem ręcznego napędu steru kierunku.

Heroj - 22
 

 Geotagging