U 100 Typ VIIB

Stocznia: F.Krupp Germaniawerft AG, Kiel-Gaarden
Numer zamówienia: 594
Zamówienie: 15.12.1937
Położenie stępki: 22.05.1939
Wodowanie: 10.04.1940
Wcielenie do służby: 30.05.1940
Numer pocztowy: M 01 800

Przebieg służby:
30.05.1940 - 01.08.1940 - 7 Flotylla U-bootów, Kiel (szkolenie załogi)
01.08.1940 - 17.03.1940 - 7 Flotylla U-bootów, St. Nazaire (okręt bojowy)
17.03.1941 - Zatopiony na południowy - wschód od Islandii (orientacyjna pozycja 61N, 12W) przez brytyjskie niszczyciele HMS Walker i HMS Vanoc.

Dowódcy:
30.05.1940 - 17.03.1941 - KL Joachim Schepke

Liczba patroli: 6

Zatopione/uznane za stracone/uszkodzone statki handlowe: 25 (135.614 ton)/1 (2.205 ton)/4 (17.229 ton)

Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/0

Patrol 1 (09.08.1940 - 01.09.1940)
09.08. U 100 pod dowództwem Joachima Schepke wypłynął z bazy w Kiel, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku (rejon Kanału Północnego i Rockall). W dniu 16 sierpnia Joachim Schepke zatopił o godzinie 09:27 w kwadracie marynarki AM 4611 przy pomocy dwóch torped G7e należący do brytyjskiego armatora Kaye, Son & Co Ltd z Londynu frachtowiec Empire Merchant (4.864 ton). Statek ten był maruderem z konwoju OA-198. Następnego dnia U 100 nawiązał kontakt z nieprzyjacielskim konwojem, ale niedługo potem został wykryty i zmuszony do zanurzenia przez nieprzyjacielski niszczyciel. Na skutek przeprowadzonego następnie ataku bombami głębinowymi na okręcie Joachima Schepke uszkodzeniu uległ hydrofon w wyniku czego utracono kontakt z konwojem. Osiem dni później 25 sierpnia wachtowi U 100 wykryli płynący samotnie statek, którym okazał się należący do brytyjskiego armatora Jamaica Banana Producer´s SS Co Ltd z Londynu frachtowiec Jamaica Pioneer (5.471 ton). Wystrzelona do statku o godzinie 19:08 pierwsza torpeda minęła cel. Cztery minuty później Joachim Schepke wystrzelił kolejną, która trafiła i uszkodziła frachtowiec. Ponieważ Jamaica Pioneer nie chciał zatonąć wystrzelono o godzinie 19:30 trzecią torpedę, która podobnie jak pierwsza minęła cel. Joachim Schepke zniechęcony tymi dwoma pudłami chcąc zaoszczędzić kolejnych torped rozkazał ostrzelać statek z działa pokładowego. Po wystrzeleniu 55 pocisków 88 mm, z których żaden nie trafił w cel, dowódca U 100 zaprzestał ostrzału i wystrzelił o godzinie 20:12 czwartą torpedę, która posłała Jamaica Pioneer na dno (kwadrat marynarki AM 2952). W dniu 29 sierpnia Joachim Schepke nawiązał kontakt z konwojem OA-204 i w dwóch atakach storpedował trzy statki:
- o godzinie 00:23 uszkodził kwadracie marynarki AM 4345 należący do brytyjskiego armatora J. & C. Harrison Ltd z Londynu frachtowiec Hartismere (5.498 ton) *, który o własnych siłach w asyście trałowca HMS Gleaner dotarł do portu Clyde,
- o godzinie 00:23 zatopił kwadracie marynarki AM 4345 należący do brytyjskiego armatora Campbell Brothers & Co z Newcastle frachtowiec Dalblair (4.608 ton).
- o godzinie 01:40 zatopił w kwadracie marynarki AM 2952 należący do brytyjskiego armatora J.S. Stranaghan & Co Ltd z Cardiff, frachtowiec Astra II (2.393 ton).
Kilka godzin później U 100 zatopił dwa kolejne należące do konwoju OA-204 statki, będące maruderami:
- o godzinie 03:36 w kwadracie marynarki AM 2952 torpedą G7e należący do szwedzkiego armatora Joh. Gorthon z Helsingborga frachtowiec Alida Gorthon (2.373 ton)**,
- o godzinie 04:27 w kwadracie marynarki AM 2952 należący do brytyjskiego armatora Walter Runciman & Co Ltd z Newcastle frachtowiec Empire Moose (6.103 ton).
W dniu 01.09. U 100 wpłynął do bazy w Lorient, kończąc trwający ponad trzy tygodnie patrol (24 dni).

Patrol 2 (11.09.1940 - 25.09.1940)
11.09. U 100 pod dowództwem Joachima Schepke wypłynął z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. W godzinach wieczornych 21 września Joachim Schepke nawiązał kontakt z wykrytym poprzedniego dnia przez U 47 konwojem HX-72. W przeprowadzonych następnie atakach U 100 storpedował siedem statków:
- 21.09. o godzinie 23:10 zatopił w kwadracie marynarki AL 6549 należący do brytyjskiego armatora Houlder Brothers & Co Ltd z Londynu frachtowiec Canonesa (8.286 ton).
- 21.09. o godzinie 23:10 zatopił w kwadracie marynarki AL 6549 należący do brytyjskiego armatora Campbell Brothers & Co z Newcastle frachtowca Dalcairn (4.608 ton),
- 21.09. o godzinie 23:10 ciężko uszkodził w kwadracie marynarki AL 6549 należący do brytyjskiego armatora Anglo-Saxon Petroleum Co Ltd z Londynu tankowiec Torinia (10.364 ton), który jeszcze tej samej nocy został dobity przez brytyjski niszczyciel HMS Skate,
- 22.09. o godzinie 00:22 ciężko uszkodził w kwadracie marynarki AL 6551 należący do brytyjskiego armatora Mark Whitwell & Son Ltd z Bristolu frachtowiec Empire Airman (6.586 ton), który zatonął następnego dnia podczas próby holowania,
- 22.09. o godzinie 00:55 ciężko uszkodził w kwadracie marynarki AL 6553 należący do brytyjskiego armatora T. & J. Harrison z Glasgow frachtowiec Scholar (3.940 ton), który po nie udanej próbie odholowania przez holownik ratowniczy HMS Marauder musiał zostać zatopiony dwa dni później przez niszczyciel HMS Skate,
- 22.09. o godzinie 01:52 zatopił w kwadracie marynarki AL 6553 należący do brytyjskiego armatora Oriental Tankers Ltd (Standard Transp. Co Ltd) z Hong Kongu tankowiec Frederick S. Fales (10.525 ton),
- 22.09. o godzinie 02:14 zatopił w kwadracie marynarki AL 6553 należący do norweskiego armatora Wilh. Wilhelmsen z Oslo frachtowiec Simla (6.031 ton).
Poza w/w sukcesami Joachim Schepke zgłosił też zatopienie kolejnego nieprzyjacielskiego frachtowca o tonażu ca. 5.000 ton, co nie zostało jednak potwierdzone przez stronę brytyjską. W dniu 24 września radiotelegrafista na U 100 odebrał depeszę z dowództwa o następującej treści:
Do U 100
Serdeczne gratulacje z okazji odznaczenia przez Führera dowódcy U 100 Krzyżem Rycerskim Żelaznego Krzyża
Głównodowodzący
Następnego dnia U 100 wpłynął do bazy w Lorient, kończąc trwający ponad dwa tygodnie patrol (15 dni).

Patrol 3 (12.10.1940 - 23.10.1940)
12.10. U 100 pod dowództwem Joachima Schepke wypłynął z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. W okresie od 17 do 19 października Joachim Schepke w ramach zgrupowania U-bootów operował przeciwko wykrytemu przez U 48 konwojowi SC-7. W nocy z 18 na 19 października U 100 storpedował trzy należące do konwoju SC-7 statki, będące maruderami:
- 18.10. o godzinie 23:17 storpedował w kwadracie marynarki AM 2946 uszkodzony wcześniej przez U 123 i U 99 należący do brytyjskiego armatora Christian Salvesen & Co z Edynburga opuszczony przez załogę frachtowiec Shekatika (5.458 ton), który ostatecznie został zatopiony następnego dnia o godzinie 02:44 przez U 123,
- 18.10. o godzinie 23:37 uszkodził w kwadracie marynarki AM 2950 należący do holenderskiego armatora NV Stoomvaart Mij ´Noordzee´ z Amsterdam frachtowiec Boekelo (2.118 ton)***, który został dobity następnego dnia o godzinie 01:31 przez U 123,
- 19.10. o godzinie 02:50 storpedował w kwadracie marynarki AM 2919 uszkodzony wcześniej przez U 101 należący do brytyjskiego armatora George Nisbet & Co z Glasgow frachtowiec Blairspey (4.155 ton), który pomimo otrzymanych uszkodzeń został doholowany do najbliższego portu.
Od 19 października Joachim Schepke w ramach zgrupowania U-bootów operował, przeciwko konwojowi HX-79. W przeprowadzonym następnego dnia o godzinie 00:15 ataku na w/w konwój U 100 zatopił w kwadracie marynarki AM 0381 dwa statki
- należący do brytyjskiego armatora Anglo-Saxon Petroleum Co Ltd z Londynu tankowiec Caprella (8.230 ton),
- należący do brytyjskiego armatora Anglo-Saxon Petroleum Co Ltd z Londynu tankowiec Sitala (6.218 ton).
Podczas kolejnego ataku na konwój HX-79 jaki miał miejsce o godzinie 00:31 okręt Joachima Schepke bezskutecznie zaatakował torpedą kolejny nieprzyjacielski tankowiec, który w rewanżu nieclenie ostrzelał U 100 z działa pokładowego. W godzinach porannych tego samego dnia Joachim Schepke storpedował i ciężko uszkodził o godzinie 07:20 w kwadracie marynarki AM 4149 należący do brytyjskiego armatora Maclay & McIntyre Ltd z Glasgow frachtowiec Loch Lomond (5.452 ton), będący maruderem z konwoju HX-79. Ponieważ statek nie chciał pójść na dno dowódca U 100 rozpoczął godzinie 14:15 ostrzał z działa pokładowego. Po wystrzeleniu 75 pocisków kalibru 88 mm Loch Lomond ostatecznie zatonął. W dniu 23.10. U 100 wpłynął do bazy w Lorient, kończąc trwający prawie dwa tygodnie patrol (12 dni).

Patrol 4 (07.11.1940 - 27.11.1940)
07.11. U 100 pod dowództwem Joachima Schepke wypłynął z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Od 18 listopada Joachim Schepke operował w ramach zgrupowania U-bootów, przeciwko wykrytemu przez U 138 konwojowi OB-244. Pięć dni później 23 listopada poszukujący meldowanego konwoju U 100 nawiązał kontakt z innym konwojem SC-11, o którym zameldowano dowództwu. W serii ataków jakie miały miejsce niedługo potem, Joachim Schepke storpedował siedem jednostek:
- o godzinie 00:18 zatopił w kwadracie marynarki AM 4668 należący do brytyjskiego armatora Chellew Navigation Co Ltd z Cardiff frachtowiec Justitia (4.562 ton),
- o godzinie 01:01 zatopił w kwadracie marynarki AM 4641 należący do brytyjskiego armatora Sir William Reardon Smith & Sons Ltd z Cardiff frachtowiec Bradfyne (4.740 ton),
- o godzinie 01:17 storpedował i ciężko uszkodził w kwadracie marynarki AM 4566 należący do norweskiego armatora Fred Olsen & Co z Oslo frachtowiec Bruse (2.205 ton), który przełamał się na dwie części, z których część dziobowa zatonęła natychmiast, natomiast rufowa pozostała na powierzchni i została odholowana do najbliższego portu****,
- o godzinie 04:14 zatopił w kwadracie marynarki AM 4641 należący do holenderskiego armatora Stoomvaart Mij Oostzee NV (Vinke & Co) z Amsterdamu frachtowiec Ootmarsum (3.628 ton), który zatonął wraz z całą załogą,
- o godzinie 04:36 w kwadracie marynarki AM 4642 należący do norweskiego armatora Brummemaes & Torgersen z Haugesund frachtowiec Salonica (2.694 ton),
- o godzinie 08:02 zatopił w kwadracie marynarki AM 4662 należący do brytyjskiego armatora Burnett SS Co Ltd z Newcastle frachtowiec Leise Maersk (3.136 ton),
- o godzinie 21:05 storpedował i ciężko uszkodził w kwadracie marynarki AM 5523 należący do holenderskiego armatora Stoomvaart Mij Oostzee NV (Vinke & Co) z Amsterdamu frachtowiec Bussum (3.636 ton), który zatonął kilka godzin później.
Po ostatnim ataku na konwój SC-11 płynący na powierzchni okręt Joachima Schepke został wykryty i zmuszony do zanurzenia przez nieprzyjacielski niszczyciel. Przeprowadzony następnie atak bombami głębinowymi spowodował uszkodzenie hydrofonów. W dniu 27.11. U 100 wpłynął do bazy w Lorient, kończąc trwający trzy tygodnie patrol (21 dni).

W dniu 1 grudnia Joachim Schepke został odznaczony Liściem Dębu do Krzyża Rycerskiego Żelaznego Krzyża za zatopienie ponad 200.000 ton nieprzyjacielskiego tonażu.

Patrol 5 (02.12.1940 - 01.01.1940)
02.12. U 100 pod dowództwem Joachima Schepke wypłynął z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Zgodnie z poleceniem dowództwa po wystrzeleniu wszystkich torped Joachim Schepke miał nie wracać do Lorient, tylko udać się do kraju, gdzie jego okręt miał przejść generalny remont. Na pokładzie U 100 oprócz stałej obsady oficerskiej przebywał oddelegowany na ten rejs KL Rolf Mützelburg mający odbyć staż dowódczy przed objęciem samodzielnego dowództwa. W pierwszej części patrolu U 100 po dotarciu na 20 stopień długości zachodniej miał pełnić funkcję okrętu meteo. Po przybyciu na miejsce Joachim Schepke otrzymał z dowództwa polecenie zachowania absolutnej ciszy radiowej z wyjątkiem dla meldunków o kontakcie z nieprzyjacielem. Rozkaz ten wiązał się z podejrzeniem B-Dienst, że poprzedni okręt podwodny pełniący tę funkcję został namierzony przez Brytyjczyków. W dniu 8 grudnia U 100 dwukrotnie nawiązał kontakt z nieprzyjacielem, ale za pierwszym razem sternik pomylił kurs i na atak było za późno a za drugim wystrzelona torpeda minęła cel. W dniu 11 grudnia Joachim Schepke otrzymał polecenie z BdU rozpoczęcia wysyłania meldunków pogodowych. Trzy dni później 14 grudnia U 100 storpedował dwa statki, będące maruderami z konwoju OB-256:
- 14.12. o godzinie 08:16 storpedował i ciężko uszkodził w kwadracie marynarki AL 2977 należący do brytyjskiego armatora Monroe Brothers z Cardiff frachtowiec Kyleglen (3.670 ton)*****, który został dobity o godzinie 09:16 przy pomocy kolejnej torpedy,
- 14.12. o godzinie 19:55 zatopił w kwadracie marynarki AL 0165 należacy do brytyjskiego armatora Joseph Robinson & Sons z North Shields frachtowiec Euphorbia (3.380 ton)*****.
W dniu 18 grudnia Joachim Schepke nawiązał o godzinie 10:43 kontakt z płynącym samotnie dużym statkiem, którym okazał się należący do brytyjskiego armatora Blue Star Line Ltd z Londynu frachtowiec Napier Star (10.116 ton). Przez cały dzień U 100 podążał za celem, by w wykonanym o godzinie 20:20 w kwadracie marynarki AL 1653 ataku trafić go dwiema torpedami. Ponieważ pomimo tych trafień statek nie tonął Joachim Schepke wystrzelił do niego o godzinie 20:49 kolejną torpedę, która posłała go na dno. Dalsza część patrolu minęła bez większych przygód i w dniu 1 stycznia U 100 wpłynął do bazy w Kiel, kończąc trwający ponad cztery tygodnie patrol (31 dni).

Patrol 6 (09.03.1941 - 17.03.1941)
09.03. U 100 pod dowództwem Joachima Schepke wypłynął z bazy w Kiel, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Na pokładzie U 100 oprócz stałej obsady oficerskiej przebywał oddelegowany na ten rejs KL Siegfried Flister mający odbyć staż dowódczy przed objęciem samodzielnego dowództwa. W dniu 16 marca Joachim Schepke otrzymał z dowództwa polecenie zaatakowania wykrytego przez U 110 konwoju HX-112. Tego samego dnia około godziny 16:00 wachtowi w kiosku U 100 dostrzegli nieprzyjacielski konwój. Podczas zbliżania się do niego okręt Joachima Schepke został wykryty i zmuszony do zanurzenia przez nieprzyjacielski niszczyciel. U 100 pojawił się na powierzchni dopiero po zmroku, poczym rozpoczął pościg za konwojem, kierując się łunami płonących statków. Około godziny 23:00 okręt Schepkego został wykryty przez radar zamontowany na brytyjskim niszczycielu HMS Vanoc (był to pierwszy przypadek wykrycia U-boota przez radar). Dowódca niszczyciela rozkazał natychmiast skierować swój okręt na miejsce kontaktu radarowego. Joachim Schepke widząc zbliżającego się napastnika wydał rozkaz zanurzenia okrętu. W serii ataków przeprowadzonych następnie przez HMS Vanoc i HMS Walker, który dołączył do polowania, U 100 został poważnie uszkodzony (powstało wiele przecieków w wyniku których jednostka Schepkego opadła na głębokość ponad 200 metrów). Dowódca U 100 widząc, że okręt może nie przetrwać kolejnych ataków wydał około godziny 03:00 już w dniu 17 marca rozkaz wynurzenia i przygotowania jednostki do zatopienia, gdyby plan ucieczki na powierzchni spali na panewce. Zaraz po wynurzeniu U 100 został ponownie wykryty przez radar niszczyciela HMS Vanoc, którego dowódca wydał rozkaz zwiększenia prędkości i staranowania przeciwnika. Joachim Schepke widząc zbliżający się niszczyciel wydał rozkaz cała naprzód, aby wykonać pełen zwrot w celu zaatakowania napastnika torpedami. Na nieszczęście dla dowódcy U 100 silniki Diesla z powodu uszkodzeń zostały włączone z pewnym opóźnieniem, co pozwoliło niszczycielowi na skuteczne wykonanie manewru taranowania. Dziób HMS Vanoc wbił się na wysokości kiosku, miażdżąc przebywającego na nim Joachima Schepke, który zdołał jeszcze wydać rozkaz opuszczenia okrętu. Brytyjskie jednostki podniosły z wody tylko sześciu członków załogi U 100 (w tym odbywającego staż Siegfrieda Flistera) reszta 38 osób zginęła.

Informacja o śmierci Joachima Schepke:
Komunikat Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu 25 kwiecień 1941r

Dowodzone przez Korvettenkäpitana Kretschmera i Kapitänleutnanta Schepke okręty podwodne nie powróciły ze swoich patroli (…). Kapitan Schepke zatopił 233.971 ton nieprzyjacielskiego tonażu. Obaj dowódcy w uznaniu ich zasług i wzorowej służby w walce o wolność niemieckiego narodu zostali odznaczeni Krzyżem Rycerskim Żelaznego Krzyża z Liściem Dębu.

Aneks -Informacje o odznaczeniu Liściem Dębu:
a.)Fragment z "Die Kriegsmarine" Zeszyt 2, styczeń 1941
Führer głównodowodzący Wehrmachtu odznaczył Kapiatänleutnanta Schepke dowódcę jednego z okrętów podwodnych Liściem Dębu do Krzyża Rycerskiego Żelaznego Krzyża zawiadamiając wyżej wymienionego telegramem o następującej treści:
W podziękowaniu za wspaniałą i ofiarną walkę o przyszłość naszego narodu odznaczam pana za zatopienie 200.000 ton nieprzyjacielskiego tonażu jako 17 oficera Niemieckich Sił Zbrojnych Liściem Dębu do Krzyża Rycerskiego Żelaznego Krzyża
Podpisano Adolf Hitler
b.) Komunikat Wehrmachtu:
Jeden z naszych okrętów podwodnych zatopił 40 nieprzyjacielskich statków. Jego dowódca Kapitänleutanant Schepke osiągnął łączny tonaż 208.975 ton, czyni go to trzecim dowódcą okrętu podwodnego, który przekroczył granicę 200.000 ton zatopionego nieprzyjacielskiego tonażu.

Członkowie załogi U 100 wzięci do niewoli w dniu 17.03.1941:
Blockhus August Ostrm
Dahlmann Kurt MaschOGfr
Flister Siegfried KpLt
Kuhn Josef OBtsMt
Oberle Friedrich MaschMt
Schmidt Wilhelm OGfr

Członkowie załogi U 100 polegli w dniu 17.03.1941:
Apitz Willi MaschMt 14.03.1918
Awizus Werner MechOGfr 01.03.1920
Banke Harry MechOGfr 31.10.1919
Beichtbuchner Josef MtrOGfr 07.03.1918
Bergens Bruno-Willy MaschGfr 04.03.1917
Beyer Johann-Wilhelm OMasch 12.04.1904
Boning Reinhard OLt.z.S.akt 12.05.1917
Borutta Georg BtsMt 08.04.1919
Brendecke Heinz StrmMt.d.R 01.11.1903
Brix Willi MaschMt.akt 02.06.1918
Chorus Wilhelm MaschOGfr 25.06.1919
Eilers Karl-Heinz OLt.ing 16.11.1915
Holzmüller Karl FkMt 13.05.1916
Hüsch Wilhelm MtrOGfr 24.11.1919
Kasper Johann MtrOGfr 10.08.1920
Knoll Günter MechMt 16.10.1915
Koch Kurt-Paul MtrOGfr 26.09.1920
Leissler Kurt MtrGfr 16.03.1922
Liess Rudolf MaschMt 07.07.1917
Meyer Herbert KKpt 20.08.1908
Micheel Walter FkOGfr 11.12.1919
Neumann Artur StOStrm 23.11.1908
Pipprich Ernst MaschOGfr 12.02.1919
Rauch Heinrich FkOGfr 26.02.1919
Rautenberg Max MaschGfr 13.08.1919
Samland Willi MaschOGfr 15.04.1919
Schaper Horst MaschOGfr 26.05.1920
Schaub Karl MtrOGfr 19.11.1918
Schepke Joachim KpLt 08.01.1912
Schied Otto-Hermann MaschOGfr 09.12.1919
Schrader Wilhelm MaschGfr 27.10.1919
Seurig Heinz FkMt 29.09.1917
Strassen Fritz MtrOGfr 21.12.1919
Thomalla Ernst MaschMt 22.03.1917
Wengler Werner MaschGfr 03.05.1919
Wesskallnies Benno OMasch 05.05.1909
Wimmer Anton MtrOGfr 10.05.1920
Wirsing Gustav-Adolf MaschOGfr 08.11.1919

Przypisy:
* W dniu 8 lipca 1942 roku Hartismere został zatopiony na zachód od Madagaskaru przez japoński okręt podwodny I-10.
** Na pokładzie Alida Gorthon znajdowali się rozbitkowie z zatopionego wcześniej przez U 100 frachtowca Dalblair (20 osób). Wszyscy oni oraz 11 z 24 członków załogi szwedzkiego frachtowca zginęli.
*** W momencie storpedowania Boeklo stał w miejscu ratując rozbitków z zatopionego wcześniej przez U 46 brytyjskiego frachtowca Beatus (4.885 ton).
**** Towary znajdujące się w rufowych ładowniach Bruse zostały wyładowane poczym nienadający się do remontu kadłub frachtowca trafił do stoczni złomowej w Troon, gdzie w czerwcu 1941 roku został pocięty na złom.
***** Oba statki odłączyły się od konwoju w dniu 12 grudnia.

Bibliografia:
http://uboat.net
www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/BDUKTB30269.htm
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.uboataces.com/ref-insignia8.shtml
http://www.u-historia.com/
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2[/i]