U 91 Typ VIIC

Stocznia: Flender Werke AG, Lübeck-Siems
Numer zamówienia: 295
Zamówienie: 25.01.1939
Położenie stępki: 12.11.1940
Wodowanie: 30.11.1941
Wcielenie do służby: 28.01.1942
Numer pocztowy: M 08 626

Przebieg służby:
28.01.1942 - 31.08.1942 - 5 Flotylla U-bootów, Kiel (szkolenie załogi)
01.09.1942 - 26.02.1944 - 9 Flotylla U-bootów, Brest (okręt bojowy)
26.02.1944 - Zatopiony na Północnym Atlantyku (pozycja 49.45N, 26.20W) przez brytyjskie fregaty HMS Affleck, HMS Gore i HMS Gould.

Dowódcy:
28.01.1942 - 19.04.1943 - KL Heinz Walkerling
20.04.1943 - 26.02.1943 - KL Heinz Hungershausen

Liczba patroli: 6

Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 4 (26.194 ton)/0

Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 1 (1.375 ton)/0

Patrol 1 (15.08.1942 - 06.10.1942)
15.08. U 91 pod dowództwem Heinza Walkerlinga wypłynął o godzinie 07:00 z bazy w Kiel, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Dwa dni później 17 sierpnia Heinz Walkerling wpłynął do bazy w Kristiansand, którą opuścił tego samego dnia po uzupełnieniu zapasów paliwa. Od 27 sierpnia U 91 w ramach grupy Vörwarts operował przeciwko wykrytemu przez U 609 konwojowi SC-97. W dniu 1 września okręt Heinza Walkerlinga przebywający w pobliżu poszukiwanego konwoju został zaatakowany i lekko uszkodzony przez amerykański samolot Catalina z VP-73 USN (pozycja 58.08N, 27.33W). Następnego dnia U 91 bez powodzenia próbował zaatakować konwój SC-97. Po zakończeniu operacji przeciwko temu konwojowi Heinz Walkerling nadal w ramach grupy Vörwarts prowadził działania przeciwko wykrytemu 9 września przez U 584 konwojowi ON-127. W dniu 12 września U 91 próbując zaatakować konwój ON-127 został wykryty i bezskutecznie zaatakowany przez okręt eskortowy. Dwa dni później 14 września Heinz Walkerling zaatakował o godzinie 02:05 i 02:15 w kwadracie marynarki BC 6191 konwój ON-127, zgłaszając zatopienie dwóch niszczycieli. W rzeczywistości ofiarą torped U 91 padł kanadyjski niszczyciel HMCS Ottawa (1.375 ton), który został dwukrotnie storpedowany. W dniu 19 września Heinz Walkerling spotkał się z podwodnym tankowcem U 460 z którego pobrał 75m3 paliwa. Po uzupełnieniu stanu paliwa U 91 oraz inne okręty grupy Vörwarts udał się do rejonu położonego na wschód od Nowej Funlandii. Od 23 września Heinz Walkerling operował przeciwko wykrytemu przez U 404 konwojowi RB-1. W przeprowadzonym w dniu 26 września o godzinie 01:22 ataku U 91 zatopił w kwadracie marynarki AL 4499, uszkodzony o godzinie 23:57 poprzedniego dnia przez U 96 należący do brytyjskiego armatora Coast Lines Ltd z Liverpoolu, statek pasażersko - towarowy New York (4.989 ton). W dniu 06.10. U 91 wpłynął o godzinie 17:00 do bazy w Breście, kończąc trwający ponad siedem i pół tygodnia patrol (53 dni).

Patrol 2 (01.11.1942 - 26.12.1942)
01.11. U 91 pod dowództwem Heinza Walkerlinga wypłynął o godzinie 17:10 z bazy w Breście, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Południowym Atlantyku. W dniu 18 lub 19 listopada operujący w rejonie Gibraltaru U 91 został zaatakowany i uszkodzony przez samolot typu Hudson. Heinz Walkerling powiadomił o uszkodzeniach dowództwo, które nakazało mu wycofać się na zachód w celu dokonania napraw. Od 27 listopada do 25 grudnia U 91 operował w ramach grupy Westwall w rejonie położonym na wschód od Azorów przeciwko nieprzyjacielskim konwojom. Pod koniec pierwszej połowy grudnia okręt Heinza Walkerlinga został po raz drugi zaatakowany przez nieprzyjacielski samolot. Na skutek ataku U 91 odniósł poważne uszkodzenia, które m.in. uniemożliwiły wykonanie manewru zanurzenia. O stanie swojego okrętu Heinz Walkerling powiadomił dowództwo, które na pomoc uszkodzonej jednostce skierowało U 155. W dniu 18 grudnia U 91 spotkał się z U 155, z którego pobrano paliwo na rejs powrotny do bazy oraz części potrzebne do wykonania niezbędnych napraw. Dwa dni później Heinz Walkerling spotkał się podwodnym tankowcem U 463 z którego pobrał wodę do picia. W dniu 26.12. U 91 wpłynął o godzinie 14:00 do bazy w Breście, kończąc trwający prawie osiem tygodni patrol (55).

Patrol 3 (11.02.1943 - 29.03.1943)
11.02. U 91 pod dowództwem Heinza Walkerlinga wypłynął o godzinie 16:00 z bazy w Breście, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Od 18 lutego do 26 lutego Heinz Walkerling operował w ramach grupy Knappen przeciwko konwojom ON. W dniu 21 lutego U 91 próbując zaatakować wykryty przesz U 604 konwój ON-166 został wykryty i zaatakowany przez okręty eskorty. Na skutek ataków bombami głębinowymi okręt Heinza Walkerlinga odniósł poważne uszkodzenia, które zmusiły Walkerlinga do zaniechania podejmowania prób dalszych ataków i odwrotu w celu dokonania napraw. W dniu 1 marca U 91 spotkał się z podwodnym tankowcem U 462 z którego pobrał 35m3 paliwa. Od 7 marca okręt Heinza Walkerlinga operował w ramach grupy Raubgraf przeciwko konwojom ON-170, SC-122 i HX 229. W dniu 14 marca U 91 został zaatakowany i lekko uszkodzony w kwadracie marynarki BC 24 przez kanadyjski samolot z 5 Sqn RCAF. Następnego dnia Heinz Walkerling nawiązał kontakt z konwojem HX-229. W przeprowadzonym w dniu 17 września pomiędzy godziną 03:37 a 03:41 ataku U 91 zatopił w kwadracie marynarki BD 1353 należący do amerykańskiego armatora Luckenbach Steamship Co z Nowego Jorku frachtowiec Harry Luckenbach (6.366 ton). Heinz Walkerling zgłosił też niepotwierdzone zatopienie tankowca klasy Beaverdale. W kolejnym ataku o godzinie 08:29 U 91 zatopił w kwadracie marynarki BD 1334 dwa statki uszkodzone wcześniej przez U 600:
- należący do brytyjskiego armatora Royal Mail Lines Ltd z Londynu frachtowiec Nariva (8.714 ton),
- należący do brytyjskiego armatora International Freighting Co Inc z Nowego Jorku frachtowiec Irenee Du Pont (6.125 ton).
W dniu 20 marca Heinz Walkerling spotkał się z podwodnym tankowcem U 463 z którego pobrał 10 m3 paliwa i prowiant. Od 22 do 28 marca U 91 operował w ramach grupy Seeteufel. W dniu 27 marca płynący na powierzchni U 91 został bezskutecznie zaatakowany o godzinie 22:45 w kwadracie marynarki BF 48 przez wyposażony w reflektor Leigha brytyjski samolot Wellington ze 172 Sqn RAF. Na skutek pomyłki podczas ataku okręt Heinza Walkerlinga zszedł w zanurzenie zostawiając na pomoście trzech ludzi załogi. Zarządzony natychmiast manewr wynurzenia pozwolił uratować dwóch z trzech członków załogi pozostawionych na pomoście. Trzeci OBtsMt Heinrich Hollenborg obsługujący podczas ataku działko 20mm, zaginął. W dniu 29.03. U 91 wpłynął o godzinie 09:40 do bazy w Lorient, kończąc trwający ponad sześć tygodni patrol (46 dni).

Patrol 4 (29.04.1943 - 07.06.1943)
29.04. U 91 pod dowództwem Heinza Hungershausena wypłynął o godzinie 18:00 z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Od 11 maja Heinz Hungershausen operował w ramach grupy Lech przeciwko nieprzyjacielskim konwojom. Cztery dni później 15 maja U 91 został przydzielony do podgrupy Donau 2 w ramach, której operował przeciwko konwojom ONS-7, HX-238, SC-130 a następnie HX-239. W dniu 23 maja okręt Heinza Hungershausena został zaatakowany o godzinie 09:00 w kwadracie marynarki AK 94 przez samolot z 86 Sqn RAF. Tego samego dnia U 91 uratował 10 członków załogi zatopionego U 752. Sześciu z nich na skutek wyziębienia organizmu zmarło potem na pokładzie okrętu Heinza Hungershausen. W dniu 5 czerwca U 91 został bezskutecznie zaatakowany w kwadracie marynarki BF 46 przez niezidentyfikowany samolot. W dniu 07.06. U 91 wpłynął o godzinie 20:15 do bazy w Breście, kończąc trwający ponad pięć i pół tygodnia patrol (39 dni).

Patrol 5 (21.09.1943 - 22.11.1943)
21.09. U 91 pod dowództwem Heinza Hungershausena wypłynął o godzinie 16:30 z bazy w Breście, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Od 6 października Heinz Hungershausen operował w ramach grupy Rossbach przeciwko konwojom HX-259 i SC-143. W dniu 7 bądź 8 października U 91 wykonał bezskuteczny atak na nieprzyjacielski niszczyciel. Od połowy października Heinz Hungershausen operował w ramach grupy Schliefen przeciwko konwojowi ONS-20. Od 24 października U 91 prowadził działania w ramach grupy Siegfried przeciwko konwojom HX-262 i ON-207. W dniu 26 października okręt Heinza Hungershausena przebywający w pobliżu konwoju ON-207 został zaatakowany i uszkodzony przez kanadyjski samolot B-24 Liberator z 10 Sqn RCAF. W momencie ataku U 91 poszukiwał, U 584, któremu miał zgodnie z poleceniem dowództwa przekazać trochę paliwa. Pięć dni później w dniu 31 października Heinz Hungershausen spotkał się z U 584. Alianci wiedząc z przechwyconych depesz o tym spotkaniu wysłali w ten rejon na zwiad samoloty bombowo – torpedowe typu Avenger. Jedna z maszyn pilotowana przez Williama S. Fowlera wykryła oba okręty podczas próby przekazania paliwa. Pilot Avengera zaniechał natychmiastowego ataku i wezwał na pomoc inne samoloty. Po przybyciu dwóch dalszych Avengerów, Heinz Hungershausen wydał rozkaz zanurzenia, pozostawiając na powierzchni U 584, który niedługo potem został zatopiony torpedą akustyczną NO 84 Fido podczas zanurzenia. W dniu 6 listopada U 91 spotkał się z pomocniczym podwodnym tankowcem U 219 z którego pobrał 32 m3 paliwa. W dniu 22.11. U 91 wpłynął o godzinie 11:00 do bazy w Breście, kończąc trwający prawie dziewięć tygodni patrol (62 dni).

Patrol 6 (25.01.1944 - 25.02.1944)
25.01. U 91 pod dowództwem Heinza Hungershausena wypłynął o godzinie 15:25 z bazy w Breście, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Od 3 lutego Heinz Hungershausen operował w ramach grupy Igel 2 przeciwko konwojom ON-223, SL.147/MKS.38, ON-224, OG.68. W dniu 18 lutego U 91 w ramach grupy Hai prowadził bezskuteczne działania przeciwko konwojowi ONS-29. Od 22 lutego Heinz Hungershausen operował w ramach grupy Preussen przeciwko nieprzyjacielskim konwojom. W nocy z 25 na 26 lutego U 91 został wykryty przez okręty 1 Grupy Wsparcia. Heinz Hungershausen myśląc, że impulsy radarowe wykryte przez Naxosa pochodzą z samolotu wydał rozkaz zanurzenia na głębokość 60 metrów. O swoim błędzie dowódca U 91 dowiedział się w momencie, kiedy przybyłe na miejsce kontaktu brytyjskie jednostki rozpoczęły poszukiwania jego okrętu przy pomocy azdyków. W serii ataków bombami głębinowymi, jakie wkrótce przeprowadziły trzy brytyjskie fregaty HMS Affleck, HMS Gore i HMS Gould okręt Heinza Hungershausena został poważnie uszkodzony. Dowódca U 91 wiedząc, że los jego okrętu jest przesądzony wydał rozkaz wynurzenia i zatopienia go. Zaraz po pojawieniu się na powierzchni U 91 został ostrzelany przez brytyjskie jednostki, które po jego ostatecznym zatonięciu podniosły z wody tylko 16 żywych członków jego załogi. Reszta załogi U 91 zginęła na skutek ostrzału lub z powodu szoku termicznego powstałego po wyskoczeniu za burtę.

Członkowie załogi U 91 polegli w dniu 26.02.1944:
Brückner Heinz BtsMt 31.07.1921
Buchacher Ulrich MtrGfr 06.07.1921
Dargel Kurt MtrOGfr 24.03.1923
Elsässer Karl OMechMt 18.02.1921
Fischer Hubert BtsMt 22.05.1920
Gatza Theodor MaschGfr 18.06.1925
Giel Walter StOMasch 02.03.1911
Göttling Jacob FkMt 04.07.1921
Hennings Erich OMaschMt 02.11.1918
Hillenbrand Bruno Gfr 25.05.1921
Homuth Heinz MechOGfr 01.07.1922
Höveler Georg MtrOGfr 29.07.1922
Jacob Hans MaschMt 13.07.1922
Kaspar Josef FkGfr 06.07.1924
Keipp Richard MtrOGfr 20.01.1924
Keller Werner MaschOGfr 17.09.1923
Krüger Klaus MechOGfr 15.04.1922
Ladewig Otto MaschGfr 20.09.1923
Lange Hellmut MtrOGfr 04.12.1923
Matuszak Eduard MtrOGfr 12.02.1923
Meier Herbert MaschOGfr 13.05.1923
Pulkowski Kurt MaschOGfr 02.12.1920
Ricken Hans MaschOGfr 16.04.1922
Riss Heinrich MaschOGfr 27.06.1922
Schaufler Karl OBtsMt 11.09.1917
Schifflhuber Georg MtrOGfr 23.04.1921
Schmidt Walter FkMt 05.11.1919
Schneider Heinz OMaschMt 15.11.1919
Schwarze Werner Lt.ing 14.01.1923
Slusarek Karl-Heinz Mtr 21.08.1925
Vetter Werner MtrOGfr 21.07.1924
Weichert Helmut OMaschMt 07.02.1920
Wiedenfeld Wilhelm FkOGfr 20.08.1921
Witte Erwin MaschOGfr 22.04.1924
Wolf Helmut Lt.z.S 26.09.1917
Wosik Heinrich MtrGfr 06.08.1923

Członkowie załogi U 91 wzięci do niewoli w dniu 26.02.1944:
Averkamp Theoder MaschMt 31.12.1921
Böhm Werner FkGfr 18.12.1923
Hartmann Hermann MechGfr 20.01.1925
Hoppner Heinz MtrOGfr 05.12.1921
Hungershausen Heinz KpLt 05.12.1916
Jaschiniok Alfons MaschOGfr 18.02.1924
Kilger Max MtrGfr 13.01.1924
Narjes Karl-Heinz Lt.z.S 30.01.1924
Peter Ottomar MaschOGfr 27.08.1923
Reder Wolfgang OStrm 09.04.1918
Rehder Willi MaschMt 18.12.1921
Rittermann Hans OMasch 18.02.1915
Schlauch Fritz MaschOGfr 12.09.1920
Seebacher Erich Dr 06.01.1915
Seidenfuss Josef MtrOGfr 05.09.1923
Spangenberg Erich MaschOGfr 11.04.1924


Bibliografia:
http://uboat.net
www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/BDUKTB30269.htm
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.u-historia.com/
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3