U 101 Typ VIIB

Stocznia: F.Krupp Germaniawerft AG, Kiel-Gaarden
Numer zamówienia: 595
Zamówienie: 15.12.1937
Położenie stępki: 31.03.1939
Wodowanie: 13.01.1940
Wcielenie do służby: 11.03.1940
Numer pocztowy: M 15 344

Przebieg służby:
11.03.1940 - 31.03.1940 - 7 Flotylla U-bootów, Kiel (szkolenie załogi)
01.04.1940 - 28.02.1942 - 7 Flotylla U-bootów, Kiel/St. Nazaire (okręt bojowy)
01.03.1942 - 31.03.1942 - 26 Flotylla U-bootów, Pillau (okręt szkolny)
01.04.1942 - 31.08.1942 - 21 Flotylla U-bootów, Pillau (okręt szkolny)
01.09.1942 - 31.08.1943 - 24 Flotylla U-bootów, Memel (okręt szkolny)
01.09.1943 - 21.10.1943 - 23 Flotylla U-bootów, Gotenhafen (okręt szkolny)
21.10.1943 - Wycofany w bazie w Neustadt ze służby.
03.05.1945 - Zatopiony w bazie w Neustadt w ramach operacji Regenbogen.

Dowódcy:
11.03.1940 - 18.11.1940 - KL Fritz Frauenheim
18.11.1940 - 31.12.1941 - KL Ernst Mengersen
01.01.1942 - 03.02.1942 - OL Karl-Heinz Marbach
04.02.1942 - 31.03.1942 - OL Friedrich Bothe
?.05.1942 - 25.10.1942 - OL Ernst von Witzendorff
15.09.1942 - 21.10.1943 - OL Helmut Münster

Liczba patroli: 10

Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 22 (112.618 ton)/2 (9.113 ton)

Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 1 (1.190 ton)/0

Patrol 1 (29.04.1940 - 10.05.1940)
29.04. U 101 pod dowództwem Fritza Frauenheima wypłynął o godzinie 04:00 z bazy w Kiel, by zgodnie z rozkazem dostarczyć do bazy w Trondheim zaopatrzenie dla niemieckich żołnierzy biorących udział w operacji Weserübung. Fritz Frauenheim zabrał na pokład swojej jednostki rozłożone działo przeciwlotnicze 88 mm, 744 pociski do tegoż działa, 8 bomb lotniczych o wagomiarze 250 kg, 10m3 benzyny lotniczej, 1200 kg smarów. W dniu 3 maja U 101 wpłynął o godzinie 15:18 do portu w Trondheim, który opuścił dwa dni później 5 maja o godzinie 19:30 po wyładowaniu zaopatrzenia i uzupełnienia stanu paliwa. W dniu 10.05. U 101 wpłynął o godzinie 10:45 do bazy w Kiel, kończąc trwający półtora tygodnia patrol (11 dni).

Patrol 2 (21.05.1940 - 25.06.1940)
21.05. U 101 pod dowództwem Fritza Frauenheima wypłynął o godzinie 00:00 z bazy w Kiel, by zgodnie z rozkazem atakować żeglugę na Północnym Atlantyku. W dniu 23 maja okręt Fritza Frauenheima został bezskutecznie zaatakowany na wodach Morza Północnego przez nieprzyjacielski okręt podwodny. Sześć dni później 29 maja o godzinie 16:30 płynący na powierzchni U 101 został zaatakowany na wodach kanału La Manche i lekko uszkodzony przez nieprzyjacielski samolot. W okresie od 30 maja do 31 maja Fritz Frauenheim zatopił dwa statki:
- 30.05. o godzinie 19:25 zatopił w kwadracie marynarki BF 2733 należący do brytyjskiego armatora J.A. Billmeir & Co Ltd z Londynu frachtowiec Stanhall
- 31.05. o godzinie 14:02 zatopił w kwadracie marynarki BF 2655 należący do brytyjskiego armatora Walter Runciman & Co Ltd z Newcastle frachtowiec Orangemoor (5.775 ton), płynący w konwoju HGF-31,
Kontratakujące po tym ataku jednostki eskorty przez ponad cztery godziny polowały na U 101 zrzucając łącznie 34 bomby głębinowe, których eksplozje spowodowały powstanie licznych drobnych uszkodzeń. W dniu 2 czerwca Fritz Frauenheim zatopił o godzinie 03:05 w kwadracie marynarki BF 2495 należący do brytyjskiego armatora Booth Steamship Co Ltd (Booth Line) z Liverpoolu frachtowiec Polycarp (3.577 ton). Dwa dni później 4 czerwca U 101 został bezskutecznie zaatakowany o godzinie 20:14 na zachód od Kanału La Manche przez nieprzyjacielski samolot. W dniu 6 czerwca Fritz Frauenheim nawiązał w pobliżu Lizbony kontakt ze statkiem pasażerskim zidentyfikowanym jako jednostka grecka. Po podpłynięciu w jej pobliże dowódca U 101 nakazał jej kapitanowi zatrzymanie i opuszczenie w ciągu 10 minut. W momencie kiedy Fritz Frauenheim zidentyfikował ostatecznie cel jako amerykański statek pasażerski Washington, zrozumiał swój błąd i zmienił poprzedni rozkaz nakazując kapitanowi amerykańskiej jednostki kontynuowanie rejsu. Od 12 czerwca U 101 w ramach zgrupowania "Rössing" operował przeciwko konwojowi US.3, wiozącemu z Antypodów na Wyspy Brytyjskie 25 tysięcy żołnierzy. W oczekiwaniu na konwój Fritz Frauenheim zatopił w okresie od 11 do 14 czerwca trzy statki:
- 11.06. o godzinie 11:17 w kwadracie marynarki CG 1372 przy pomocy torpedy i 78 pocisków 88 mm należący do greckiego armatora Kulukundis Shipping Co SA z Pireusu frachtowiec Mount Hymettus (5.820 ton),
- 12.06. o godzinie 12:08 w kwadracie marynarki CG 1617 należący do brytyjskiego armatora J. & J. Denholm Ltd z Glasgow frachtowiec Earlspark (5.250 ton),
- 14.06. o godzinie 08:54 w kwadracie marynarki CF 3235 przy pomocy torpedy i 91 pocisków z działa należący do greckiego armatora Georgandis Bros z Pireusu frachtowiec Antonis Georgandis (3.557 ton).
Ponieważ konwój US.3 minął zgrupowanie "Rössing", dowódca U 101 otrzymał polecenie, aby w dalszej części patrolu prowadzić indywidualne działania. W dniu 16 czerwca Fritz Frauenheim storpedował i uszkodził o godzinie 13:02 w kwadracie marynarki CF 3224 należący do brytyjskiego armatora Blue Star Line Ltd z Londynu frachtowiec Wellington Star (13.212 ton). Pomiędzy o godziną 14:23 a 14:58 U 101 wystrzelił do uszkodzonej jednostki trzy torpedy (14:23 - niewypał, 14:40 - niewypał, 14:58 - trafienie). Ponieważ Wellington Star nie tonął pomimo dwukrotnego storpedowania, Fritz Frauenheim rozkazał ostrzelać cel, który zatonął o godzinie 16:45 po wystrzeleniu 31 pocisków 88 mm. Dnia 23 czerwca płynący przez Morze Północne U 101 został zaatakowany o godzinie 04:08 i uszkodzony przez nieprzyjacielski samolot (uszkodzeniu uległ peryskop). W dniu 25.06. U 101 wpłynął o godzinie 22:05 do bazy w Kiel, kończąc trwający ponad pięć tygodni patrol (36 dni).

Patrol 3 (09.08.1940 - 16.09.1940)
09.08. U 101 pod dowództwem Fritza Frauenheima wypłynął o godzinie 16:00 z bazy w Kiel, by zgodnie z rozkazem atakować żeglugę na Północnym Atlantyku. W dniu 19 sierpnia Fritz Frauenheim zatopił o godzinie 01:54 w kwadracie marynarki AM 4355 należący do brytyjskiego armatora Charles Cravos & Co z Cardiff frachtowiec Ampleforth (4.576 ton), będący maruderem z konwoju OA-199. Dnia 28 sierpnia U 101 zaatakował o godzinie 04:25 w kwadracie marynarki AM 1863 konwój SC-1 torpedując i ciężko uszkadzając należący do fińskiego armatora Alexander Slotte z Vassa frachtowiec Elle (3.868 ton), który został po ewakuacji załogi dobity przez brytyjski eskortowiec HMS Leith. W dniu 1 września Fritz Frauenheim zatopił o godzinie 00:55 w kwadracie marynarki AM 4289 należący do greckiego armatora George Christos Lemos z Aten frachtowiec Efploia (3.867 ton), będący maruderem z konwoju OB-205. Dwa dni później 3 września poszukujący meldowanego konwoju SC-2 okręt Fritza Frauenheim został wykryty i zaatakowany przez nieprzyjacielski okręt eskortowy. Na skutek ataków U 101 odniósł wiele uszkodzeń, które zmusiły jego dowódcę Fritza Frauenheima do zameldowania w dniu 5 września o konieczności przerwania patrolu i powrotu do bazy. W dniu 16.09. U 101 wpłynął o godzinie 19:00 do bazy w Lorient, kończąc trwający ponad pięć tygodni patrol (38 dni).

Patrol 4 (05.10.1940 - 24.10.1940)
05.10. U 101 pod dowództwem Fritza Frauenheima wypłynął o godzinie 18:30 z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować żeglugę na Północnym Atlantyku. W dniu 12 października Fritz Frauenheim poszukując wykrytego przez U 48 konwoju HX-77, zatopił o godzinie 23:25 w kwadracie marynarki AM 4214 należący do kanadyjskiego armatora Merchant Marine Ltd z Ottawy, frachtowiec Saint Malo, będący maruderem z poszukiwanego konwoju. Od 17 października U 101 operował przeciwko konwojowi SC-7. Następnego dnia Fritz Frauenheim nawiązał kontakt z poszukiwanym celem i w serii trzech ataków w nocy z 18 na 19 października zatopił trzy statki a jeden uszkodził:
- 18.10. o godzinie 21:12 zatopił w kwadracie marynarki AM 2921 należący do brytyjskiego armatora Muir, Young SS Co Ltd z Londynu frachtowiec Creekirk (3.917 ton),
- 18.10. o godzinie 23:08 uszkodził w kwadracie marynarki AM 2919 należący do brytyjskiego armatora George Nisbet & Co z Glasgow frachtowiec Blairspey (4.155 ton), który został następnego dnia dobity przez U 100,
- 19.10. o godzinie 01:22 zatopił w kwadracie marynarki AM 2958 należący do holenderskiego armatora Stoomboot Mij Hillegersberg NV (Vinke & Co) z Rotterdamu frachtowiec Soesterberg (1.904 ton),
- 19.10. o godzinie 01:22 zatopił w kwadracie marynarki AM 2958 należący do brytyjskiego armatora Ellerman & Papayanni Lines Ltd z Liverpoolu frachtowiec Assyrian (2.962 ton), będący statkiem komodora konwoju Wiceadmirała w stanie spoczynku Lachlana D. I. Mackinnona.
Dowódca U 101 zgłosił też niepotwierdzone zatopienie czterech statków o łącznym tonażu ca. 22.500 ton i uszkodzenie kolejnego o tonażu ca. 6.000 ton. W trakcie ataku na statki konwoju SC-7 w dniu 19 października jednostka Fritza Frauenheima została bezskutecznie ostrzelana przez obsadę działa zamontowanego na jednym z frachtowców konwoju. W dniu 24.10. U 101 wpłynął o godzinie 11:40 do bazy w Lorient, kończąc trwający ponad dwa tygodnie patrol (19 dni).

Patrol 5 (24.11.1940 - 07.12.1940)
24.11. U 101 pod dowództwem Ernsta Mengersena wypłynął o godzinie 13:00 z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. W dniu 30 listopada Ernst Mengersen zatopił o godzinie 00:41 w kwadracie marynarki AL 0245 należący do brytyjskiego armatora Elders & Fyffes Ltd z Londynu frachtowiec Aracataca (5.378 ton). W dniu 1 grudnia U 101 nawiązał kontakt z konwojem HX-90, o którym Ernst Mengersen zameldował dowództwu, które nakazało mu zaniechać ataków torpedowych i zamiast tego śledzić konwój wysyłając cyklicznie sygnały naprowadzające dla innych U-bootów. Dowódca U 101 połowicznie zastosował się do rozkazu dowództwa i w nocy z 1 na 2 grudnia przeprowadził trzy ataki zatapiając trzy statki i uszkadzając kolejny:
- 01.12. o godzinie 22:12 uszkodził kwadracie marynarki AL 5883 należący do brytyjskiego armatora Maclay & McIntyre Ltd z Glasgow frachtowiec Loch Ranza (4.958 ton), który o własnych siłach dotarł do portu przeznaczenia,
- 01.12. o godzinie 22:12 zatopił kwadracie marynarki AL 5883 należący do brytyjskiego armatora Anglo-American Oil Co Ltd z Londynu tankowiec Appalachee (8.826 ton),
- 02.12. o godzinie 04:06 zatopił kwadracie marynarki AL 6492 należący do brytyjskiego armatora Moss Hutchinson Line Ltd z Liverpoolu frachtowiec Kavak (2.782 ton),
- 02.12. o godzinie 05:07 zatopił kwadracie marynarki AL 6571 należący do brytyjskiego armatora W.J. Tatem Ltd z Cardiff. Frachtowiec Lady Glanely (5.497 ton).
Dodatkowo Ernst Mengersen zgłosił też niepotwierdzone uszkodzenia dwóch jednostek (tankowca i frachtowca) o łącznym tonażu ca. 11.000 ton. W dniu 07.12. U 101 wpłynął o godzinie 13:30 do bazy w Lorient, kończąc trwający prawie dwa tygodnie patrol (13 dni).

Patrol 6 (23.01.1941 - 19.02.1941)
23.01. U 101 pod dowództwem Ernsta Mengersena wypłynął o godzinie 15:20 z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Od początku patrolu Ernst Mengersen bez powodzenia operował przeciwko wykrytemu przez samolot Fw 200 Condor nieprzyjacielskiemu konwojowi. W dniu 29 stycznia U 101 próbując wykonać atak torpedowy na statki płynące w konwoju SC-19, został wykryty i zaatakowany ogniem artyleryjskim i bombami głębinowymi przez niszczyciel wchodzący w skład eskorty konwoju. W okresie od 14 do 17 lutego Fritz Frauenheim zatopił dwa statki:
- 14.02. o godzinie 22:57 w kwadracie marynarki AL 6842 należący do brytyjskiego armatora Common Brothers Ltd z Newcastle frachtowiec Holystone (5.462 ton), będący maruderem z konwoju OB-284.
- 17.02. o godzinie 00:08 w kwadracie marynarki BE 3437 należący do brytyjskiego armatora British India Steam Navigation Co Ltd z Londynu frachtowiec Gairsoppa (5.237 ton), będący maruderem z konwoju SL-64.
W dniu 19.02. U 101 wpłynął o godzinie 12:00 do bazy w Lorient, kończąc trwający ponad cztery tygodnie patrol (32 dni).

Patrol 7 (24.03.1941 - 02.05.1941)
24.03. U 101 pod dowództwem Ernsta Mengersena wypłynął o godzinie 17:00 z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Od 31 marca okręt Fritza Frauenheima wraz z U 73 i U 97 operował przeciwko meldowanemu przez samolot Fw 200 Condor konwojowi OB-302. Ponieważ meldunek z pozycją konwoju podany przez załogę samolotu był mylny, żaden z okrętów nie odnalazł konwoju. Od 2 kwietnia Ernst Mengersen bez powodzenia operował w ramach zgrupowania U-bootów przeciwko konwojowi SC-26. Od 16 kwietnia U 101 nadal w ramach zgrupowania U-bootów, prowadził bezskuteczne działania przeciwko kolejnym konwojom m.in. przeciwko jednemu wykrytemu przez włoski okręt podwodny Torelli. W dniu 23 kwietnia płynący na powierzchni okręt Fritza Frauenheima został bezskutecznie zaatakowany dwoma torpedami przez brytyjski okręt podwodny. W dniu 02.05. U 101 wpłynął o godzinie 08:45 do bazy w Lorient, kończąc trwający pięć i pół tygodnia patrol (38 dni).

Patrol 8 (28.05.1941 - 04.07.1941)
28.05. U 101 pod dowództwem Ernsta Mengersena wypłynął o godzinie 20:30 z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. W dniu 4 czerwca Ernst Mengersen storpedował i uszkodził o godzinie 05:03 w kwadracie marynarki BD 5682, należący do brytyjskiego armatora The Hain Steamship Co Ltd z Londynu frachtowiec Trecarrell (5.271 ton), będący maruderem z konwoju OB-327. U 101 ścigał ten statek od 11 godzin a pierwsza wystrzelona godzinie 04:05 torpeda minęła cel. Do unoszącego się na wodzie kadłuba Trecarrell została wystrzelona o godzinie 05:24 kolejna torpeda, która trafiła w cel. Ponieważ statek nadal utrzymywał się na powierzchni Ernst Mengersen postanowił zatopić go ogniem artyleryjskim. Tuż po pierwszym strzale oddanym o godzinie 05:55 odrzut działa wyrzucił za burtę MtrOGFr Horsta-Herberta Jackela, którego pomimo rozpoczętej natychmiast akcji ratunkowej nie udało się uratować /Jackel miał na sobie kamizelkę ratunkową/. O godzinie 06:40 dowódca U 101 rozkazał zanurzyć okręt, by wystrzelić do wraku kolejną torpedę. Po zanurzeniu Ernst Mengersen popełnił błąd podchodząc za blisko tonącego wraku, który uderzył w kadłub U 101. Zniechęcony tyloma nieszczęśliwymi przypadkami Ernst Mengersen zaniechał dalszych ataków, na tonący wrak frachtowca. Pięć dni później w dniu 9 czerwca U 101 zatopił o godzinie 18:23 w kwadracie marynarki BD 4473 należący do brytyjskiego armatora The Hain Steamship Co Ltd z Londynu frachtowiec Trevarrack (5.270 ton), będący maruderem z konwoju OB-329. Niedługo potnym zatopieniu U 101 otrzymał polecenie dołączenia do zgrupowania U-bootów West, by w jego ramach atakować nieprzyjacielskie konwoje meldowane przez zwiad lotniczy i B-Dienst. Od 24 czerwca Ernst Mengersen bez powodzenia operował przeciwko konwojowi OB-336 i HX-133. W dniu 04.07. U 101 wpłynął o godzinie 08:45 do bazy w Lorient, kończąc trwający ponad pięć tygodnia patrol (37 dni).

Patrol 9 (07.08.1941 - 04.09.1941)
07.08. U 101 pod dowództwem Ernsta Mengersena wypłynął o godzinie 19:00 z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Od początku patrolu Ernst Mengersen w ramach zgrupowania U-bootów bez powodzenia operował przeciwko nieprzyjacielskim konwojom. W dniu 24 sierpnia płynący na powierzchni w pobliżu Rockall U 101 został bezskutecznie zaatakowany o godzinie 09:53 dwoma bombami głębinowymi przez nieprzyjacielski samolot. W ciągu tego jak i następnego dnia Ernst Mengersen jeszcze kilkakrotnie zmuszony był zanurzać się przed nadlatującymi samolotami. Dnia 28 kwietnia operując przeciwko konwojowi OS-4 U 101 został wykryty i zmuszony do zanurzenia o godzinie 03:03 przez nieprzyjacielski niszczyciel, który wraz z innymi okrętami przez następne trzy godziny polował na okręt Ernsta Mengersena. Na skutek tych ataków U 101 odniósł wiele drobnych uszkodzeń, z których najpoważniejsze było uszkodzenie peryskopu. W dniu 04.09. U 101 wpłynął o godzinie 17:05 do bazy w St. Nazaire, kończąc trwający cztery tygodnie patrol (28 dni).

Patrol 10 (04.10.1941 - 16.11.1941)
04.10. U 101 pod dowództwem Ernsta Mengersena wypłynął o godzinie 16:40 z bazy w St. Nazaire, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Z powodu problemów z GHG U 101 powrócił w dniu 6 października do bazy w St. Nazaire, którą opuścił w dniu 11 października o godzinie 19:23 po dokonaniu niezbędnych napraw. W dniu 12 października okręt Ernst Mengersena został przydzielony do zgrupowania U-bootów – prawdopodobnie Mordbrenner. Następnego dnia płynący na powierzchni przez Zatokę Biskajską U 101 został zaatakowany o godzinie 10:45 trzema bombami przez nieprzyjacielski samolot. Na skutek tego ataku musiał powstać mały wyciek paliwa, bowiem jeszcze tego samego dnia płynący w zanurzeniu okręt został zaatakowany o godzinie 16:42 przez nieprzyjacielski samolot. W dniu 18 października U 101 zaatakował konwój SC-48 zatapiając o godzinie 04:20 w kwadracie marynarki AL 3951 brytyjski niszczyciel HMS Broadwater (1.190 ton). Od 22 października Ernst Mengersen operował w ramach grupy Reisswolf przeciwko konwojowi ON-28. W dniu 16.11. U 101 wpłynął o godzinie 10:30 do bazy w Kiel, kończąc trwający sześć tygodni patrol (42 dni).

W dniu 21 października 1943 roku U 101 został wycofany ze służby w bazie w Neustadt. Przez resztę wojny U 101 wykorzystywany był, jako stacjonarny obiekt 3 ULD (U-lehrdivision) mającej swoją siedzibę w Neustadt. Dnia 3 maja 1945 roku podczas nalotu na bazę i port w Neustadt U 101 został zaatakowany rakietami przez cztery brytyjskie samoloty myśliwsko - bombowe Hawker Typhoon ze 175 Sqn RAF. Na skutek odniesionych uszkodzeń okręt został wyrzucony na brzeg (kwadrat marynarki AO 7766) i jeszcze tego samego dnia wysadzony w powietrze w ramach operacji Regenbogen. Po wojnie wrak U 101 został pocięty na złom.

Bibliografia:
http://uboat.net
www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/BDUKTB30269.htm
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.u-historia.com/
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3

Taki chochlik:

Brodołak napisał(a):Patrol 2 (...)
Rössing, dowódca U 101

No to albo Frauenheim albo U-48

Mea Culpa, żeby nie było pomyłki dla jasności Rössing wziąłem w nawias jako nazwę zgrupowania U-bootów. Rössing był najstarszym stopniem dowódcą U-boota w tymże zgrupowaniu i zarazem jego dowódcą, który miał koordynować ataki na konwój US.3.

Nie ma co sie martwić. Każdemu może się przydarzyć błąd. Przecież jesteśmy ludźmi, a nie robotami. W każdym razie coraz bardziej "waleczne" okręty tu dochodzą.