1. Skip to Menu
  2. Skip to Content
  3. Skip to Footer>

Czy E-57 pływał na Bałtyku w grudniu 1918 roku?

Moderatorzy: Jatzoo, Brodołak, ObltzS

Posty: 3 • Strona 1 z 1

Czy E-57 pływał na Bałtyku w grudniu 1918 roku?

Postprzez quarvus » 02.07.19, 06:24

W trakcie zajmowania się wizytami Ignacego Paderewskiego w Poznaniu (1918-1919-1924) natknąłem się na tajemniczą sprawę związaną z brytyjskimi okrętami podwodnymi, a więc po kolei:

Paderewski przybył z Anglii (wyruszył 21 XII 1918) na Bałtyk na pokładzie brytyjskiego krążownika "HMS Concord" - była to właściwie misja wywiezienia brytyjskich jeńców uwolnionych z niemieckich obozów. Najpierw wraz z innym krążownikiem "HMS Cardiff" wszedł z gościnną wizytą do Kopenhagi, potem przybył do Gdańska 25 XII 1918, wyokrętował Paderewskiego wraz z ekipą, zaokrętował brytyjskich jeńców, aby 1 I 1919 roku być już w Szczecinie po kolejnych jeńców. To są fakty dość znane i opisane w internecie, choćby tu:
https://en.wikipedia.org/wiki/HMS_Concord_(1916)

Na marginesie dodam, że w niektórych źródłach podaje się, że Brytyjczycy później wystawili Paderewskiemu rachunek za ten rejs (chociaż, jak zaznaczyłem, to nie był rejs zorganizowany dla Paderewskiego, tylko Paderewski skorzystał z okazji) - nie podaje się kwoty. Paderewski miał to spłacić z prywatnego majątku robiąc jeszcze jedną trasę koncertową w latach 20. XX wieku. (Czesław Skonka, "Za Gdańsk i brzeg morza..." Związki Ignacego Jana Paderewskiego z Gdańskiem i Pomorzem, Gdańsk-Puck, luty 2005, s. 27)

Natomiast na ciekawostkę natknąłem się opracowaniu tzw. II tomu pamiętników Paderewskiego, w obszernych przypisach merytorycznych dodanych prawdopodobnie przez redaktora książki Andrzeja Pibera. Na stronie 127 w przypisie 2 możemy przeczytać:
Krążownikowi "Concord" przydzielono w Kopenhadze okręt "E 57", prawdopodobnie poławiacz min, których wiele było wówczas w wodach Bałtyku. Obie jednostki płynęły wolniej, niż przewidywano. "Concord" spodziewany był w Gdańsku w wigilię, 24 XII 1918, ale przypłynął dopiero nad ranem 25 XII.
(Ignacy Jan Paderewski, Pamiętniki 1912-1932, spisała Mary Lewton, PWM, Kraków 1992)

Dla mnie nowość, bo oczywistym zdaje mi się, że chodzi o brytyjski okręt podwodny E 57. Mało tego, jeśli E 57 towarzyszył "HMS Concord", to musiał zawinąć do Gdańska, chyba że pozostawał w "ukryciu" na redzie. Obecność E 57 jest zupełnie nieznana naszym historykom. Nie wiem zresztą, skąd Piber zaczerpnął tą informację - ale myślę, że pozwolił sobie na nadinterpretację, bo nie potrafił ustalić co to był za okręt.

Jeśli ktoś myśli, że było to pierwsze pojawienie się brytyjskich okrętów na Bałtyku po rozejmie w Compiegne, to się myli, albowiem już 4 XII 1918 na redzie Lipawy brytyjski krążownik "HMS Cassandra" wszedł na minę i zatonął, idąc na pomoc białym na Łotwie i Estonii. Trochę o brytyjskiej eskadrze bałtyckiej skierowanej do zwalczania bolszewików możemy poczytać tu:
https://en.wikipedia.org/wiki/British_campaign_in_the_Baltic_(1918%E2%80%9319)#British_forces
Dowiemy się wtedy, że brytyjskie morskie siły ekspedycyjne przybyły na Bałtyk w grudniu 1918 roku i opuściły go w listopadzie 1919 roku. Można zapoznać się także z raportem kontradmirała Waltera Cowana - drugiego dowódcy tych sił - napisanym dla Admiralicji 9 II 1920 roku, ale Cowan opisuje wydarzenia tylko z 1919 roku, gdyż przybył on i przejął dowodzenie brytyjskimi siłami na Bałtyku 6 I 1919 roku.
http://www.naval-history.net/WW1NavyBritishLGDispatchesNavy1919-20.htm#31856
W grudniu 1918 roku - do 6 I 1919 tymi siłami dowodził kontradmirał Edwyn Alexander-Sinclair. W jego biografii możemy przeczytać, że po tym jak wiódł w listopadzie 1918 całą niemiecką flotę do niewoli do Scapa Flow, został w grudniu 1918 r. oddetaszowany wraz z całą dowodzoną przez siebie 6. Eskadrą (Lekkich) Krążowników na Bałtyk.
https://en.wikipedia.org/wiki/Edwyn_Alexander-Sinclair
Natomiast nie ma nic na stronie:
https://en.wikipedia.org/wiki/British_submarine_flotilla_in_the_Baltic
bo zajmują się tam tylko brytyjskimi okrętami podwodnymi, które działały na Bałtyku w sojuszu z Rosją, w oparciu o rosyjskie porty w latach 1915-1918, natomiast zupełnie pomijają działalność tych okrętów przybyłych po rozejmie w Compiegne w ramach interwencji przeciwbolszewickiej w latach 1918-1919. Informacja o E 57 z grudnia 1918 świadczy o tym, że już w 1918 roku oprócz brytyjskich krążowników, na Bałtyku pojawiły się brytyjskie okręty podwodne! Te operacje opierały się o porty w Kopenhadze i Tallinie, ewentualnie inne porty na Łotwie.

Trochę o tym pisał Edmund Kosiarz w książce Bitwy na Bałtyku, WMON, wyd. II, Warszawa 1981 - omawiając większe operacje brytyjskiej floty na Bałtyku. Bardziej konkretnie opisał to w swej monografii I wojny światowej na Bałtyku, chociaż pisząc to w epoce komunistycznej, musiał delikatnie cenzurować treści - bo w końcu brytyjska flota przybyła na Bałtyk, aby zwalczać światową ojczyznę proletariatu! I tak na stronie 385 monografii Kosiarz podaje opisując sytuację z maja 1919 roku, że brytyjskie siły na Bałtyku liczyły około 100 jednostek, w tym: 12 krążowników, 20 kontrtorpedowców, 12 okrętów podwodnych, 1 monitor, 1 transportowiec wodnosamolotów, 16 trałowców, 7 kutrów torpedowych i 30 okrętów pomocniczych! Toż to cała armada, a jakoś mało o tym w polskiej historiografii, która powinna zajmować się właśnie Bałtykiem (chociaż może się mylę i nie znam nowszych publikacji polskich, które te tematy poruszają...). W każdym razie ze zdziwieniem skonstatowałem, że Brytyjczycy mieli tu aż 12 okrętów podwodnych, z których stracili jeden - "L 55" zatopiony przez sowieckie kontrtorpedowce 4 VI 1919 roku w Zatoce Koporskiej. Ten fakt jest akurat dość dobrze opisany, podobnie jak akcja sowieckiego okrętu podwodnego "Pantiera", która zatopiła brytyjski kontrtorpedowiec 31 VIII 1919 roku.
(Edmund Kosiarz, Pierwsza wojna światowa na Bałtyku, Wyd. Morskie, Gdańsk 1979, s. 383-409)

Czy w takim razie ów "E 57" towarzyszący w grudniu 1918 roku Paderewskiemu był forpocztą brytyjskich podwodniaków na Bałtyku? Gdy poszukamy informacji o E 57, bardzo szybko dowiemy się, że na E 56 seria brytyjskich okrętów klasy "E" się zakończyła - może to zmyliło Andrzeja Pibera, gdy próbował zidentyfikować E 57 jako trałowiec? E 57 i E 58 bowiem, były tak zmodyfikowane, że postanowiono na ich bazie stworzyć nową klasę brytyjskich okrętów podwodnych typu "L". E 57 przemianowano więc na L 1, a E 58 na L 2. Problem polega na tym, że nie mogę znaleźć nigdzie konkretnej daty dziennej, kiedy to przemianowanie nastąpiło!
quarvus
Leutnant zur See
 
Tonaż: 122.000 BRT

Dołączył(a): 14.12.07, 12:07
Lokalizacja: Poznań

Re: Czy E-57 pływał na Bałtyku w grudniu 1918 roku?

Postprzez quarvus » 02.07.19, 08:10

Na stronie www podaje się, że stępkę "E 57" położono 18 maja 1916 roku, aby wodować go już jako "L 1" w dniu 10 maja 1917 roku. Ale czy to jest informacja pewna - nie wiem:
https://en.wikipedia.org/wiki/HMS_L1

Okręt podawany na przełomie 1918 i 1919 roku jako L 1 służył w składzie "Ambrose Flotilla" lub od marca 1919 roku w 6. Flotylli O.P. roku z okrętem-bazą "HMS Ambrose" cumującym w Devonport nad Kanałem Angielskim. Strona "Ambrose" podaje, że w listopadzie 1918 roku okręt przebazowano do Falmouth w Kornwalii, aby w 1919 przejść do Devonport.
http://www.dreadnoughtproject.org/tfs/index.php/Ambrose%27s_Flotilla
http://britsub.x10.mx/html/boats/l_class/l1.html
https://en.wikipedia.org/wiki/HMS_Ambrose_(1903)

Natomiast jedyny pewny okręt, który mogę wymienić z owych 12 nowych brytyjskich okrętów podwodnych służących na Bałtyku w 1919 roku, czyli L 55, bazował na okręcie pomocniczym "HMS Lucia" najpierw na rzece Tees w Anglii (10. Flotylla w 1918 i 7. Flotylla w 1919 roku, a potem ma podane jako bazę:
Baltic Flotilla, HMS Lucia, Revel, Estonia.
co świadczy o tym, że "HMS Lucia" przebazowano do Tallina w 1919 roku oraz że istniała tzw. Bałtycka Flotylla (Okrętów Podwodnych). Jednak próżno szukać takiej w spisach brytyjskich flotylli o.p., chociaż inne flotylle (6., 7. 10. i "Ambrose") mają swoje specjalne notki. Nie ma też informacji na stronach "HMS Lucia", aby służył on w 1919 roku na Bałtyku, chociaż ten okręt ma bogate dossier i jest dość znaną jednostką - z innych powodów.
http://britsub.x10.mx/html/boats/l_class/l55.html
http://www.graptolite.net/HMSubs/Lucia.html
http://www.dreadnoughtproject.org/tfs/index.php/H.M.S._Lucia_(1907)

Na zakończenie warto dodać, że L 1 (E 57) i "HMS Concord" zetknął los jeszcze raz 2 kwietnia 1928 roku w... Singapurze, gdy służyły na Dalekim Wschodzie:
https://en.wikipedia.org/wiki/HMS_Ambrose_(1903)

Pozostaje więc nadal zagadką, jaki okręt towarzyszył lekkiemu krążownikowi "Concord" w rejsie z Kopenhagi do Gdańska 24 grudnia 1918 roku. Czy był to brytyjski okręt podwodny "L 1" pod starą nazwą "E 57", czy był to jakiś niezidentyfikowany dokładnie trałowiec, czy może ktoś pomylił cyfry w nazwie?
quarvus
Leutnant zur See
 
Tonaż: 122.000 BRT

Dołączył(a): 14.12.07, 12:07
Lokalizacja: Poznań

Re: Czy E-57 pływał na Bałtyku w grudniu 1918 roku?

Postprzez quarvus » 05.07.19, 06:49

Sprawdzałem jeszcze brytyjskie numery burtowe - czy czasem jakiś trałowiec nie miał numeru E57, ale nic takiego nie znalazłem. Z danych ze strony (1917-1920):
http://www.naval-history.net/xGM-Ops-Pennant%20Numbers.htm
wynika, że w Royal Navy w ogóle nie używano litery E w numerach burtowych. Podobnie jak litery U, której nie stosowano, aby oznaczenia nie myliły się z niemieckimi u-bootami.

Paderewski załatwił sobie transport do Gdańska (odmówił podróży koleją przez Austrię i Czechy) w rozmowach w pierwszej dekadzie grudnia 1918 ze swoim przyjacielem, brytyjskim ministrem spraw zagranicznych - hrabią Arthurem Balfourem. Najpierw Balfour twierdził, że rejs z Anglii do Gdańska "jest prawie niemożliwy", ale po dwóch dniach odwiedził Paderewskiego w Londynie "pewien dżentelmen z Foreign Office", który stwierdził: Załatwione!
(Ignacy Jan Paderewski, Pamiętniki 1912-1932, spisała Mary Lewton, PWM, Kraków 1992, s. 61)

I jeszcze z innych ciekawostek, w tamtym czasie na Bałtyku był jeszcze inny Sinclair, ale tego oficjalne dane dotyczące armii brytyjskiej nie podają jako uczestnika walk. Chodzi o admirała Sir Hugh Francis Paget Sinclaira, który w lutym 1919 roku został szefem British Naval Intelligence. Później założył słynne MI6, a w roku 1938 za własne pieniądze (6000 funtów) kupił posiadłość w Bletchley Park, gdzie potem umieszczono centralę dekryptażu.
W jego biografii na wikipedii jest piękne zdjęcie ukazujące go chyba w grudniu 1918 roku, jak przebywa w Tallinie:
https://en.wikipedia.org/wiki/Hugh_Sinclair

Kilka dodatkowych informacji o działalności brytyjskiej floty na Bałtyku można znaleźć:
http://www.naval-history.net/WW1NavyBritishAdmiraltyEstimates1919.htm
quarvus
Leutnant zur See
 
Tonaż: 122.000 BRT

Dołączył(a): 14.12.07, 12:07
Lokalizacja: Poznań


Posty: 3 • Strona 1 z 1

Powrót do Anglia



Kto przegląda forum

Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 0 gości

cron