U 159 Typ IXC

Stocznia: Deutsche Schiff- und Maschinenbau AG, (AG Weser) Bremen
Numer zamówienia: 1009
Zamówienie: 23.12.1939
Położenie stępki: 11.11.1940
Wodowanie: 01.07.1941
Wcielenie do służby: 04.10.1941
Numer pocztowy: M 15 015

Przebieg służby:
04.10.1941 - 30.04.1942 - 4 Flotylla U-bootów, Stettin (szkolenie załogi)
01.05.1942 - 28.07.1943 - 10 Flotylla U-bootów, Lorient (okręt bojowy)
28.07.1943 - Zatopiony na Morzu Karaibskim na południe od Haiti (pozycja 15.57N, 68.30W) przez amerykański samolot Mariner P-1 z Sqn VP-32 USN

Dowódcy:
04.10.1941 - 06.06.1943 - KL Helmut Witte (KR)
07.06.1943 - 28.07.1943 - OL Heinz Beckmann

Liczba patroli: 5

Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 23 (119.554)/1 (265 ton)

Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/0

Patrol 1 (22.04.1942 - 03.05.1942)
22.04. U 159 pod dowództwem Helmuta Witte wypłynął z bazy w Kiel, by udać się do bazy w Lorient. W dniu 03.05. U 159 wpłynął do bazy w Lorient, kończąc trwający ponad półtora tygodnia patrol.

Patrol 2 (14.05.1942 - 13.07.1942)
14.05. U 159 pod dowództwem Helmuta Witte wypłynął z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę w rejonie Karaibów. Dnia 21 maja Helmut Witte zaatakował o godzinie 03:23 i 03:24 w kwadracie marynarki CF 7389 konwój OS-28 zatapiając dwie jednostki:
- należący do brytyjskiej floty pomocniczej (RFA - Royal Fleet Auxiliary) tankowiec Montenol (2.646 ton),
- należący do brytyjskiego armatora Elder Dempster Lines Ltd z Liverpoolu frachtowiec New Brunswick (6.529 ton).
W okresie od 2 do 22 czerwca U 159 zatopił dziewięć statków jeden uszkodził:
- 02.06. zatopił o godzinie 02:53 w kwadracie marynarki DO 6324 należący do amerykańskiego armatora States SS Co z San Francisco frachtowiec Illinois (5.447 ton),
- 05.06. uszkodził ogniem z działa o godzinie 20:00 w kwadracie marynarki EC 3593 brazylijski żaglowiec Paracury (265 ton),
- 05.06. zatopił ogniem z działa o godzinie 21:15 w kwadracie marynarki EC 3811, honduraski żaglowiec Sally (150 ton),
- 07.06 zatopił o godzinie 22:24 w kwadracie marynarki EC 4644, należący do amerykańskiego armatora A.H. Bull & Co Inc z Nowego Jorku, frachtowiec Edith (3.382 ton),
- 11.06. zatopił o godzinie 04:45 w kwadracie marynarki EL 2262 należący do brytyjskiego armatora R. Chapman & Son z Newcastle frachtowiec Fort Good Hope (7.130 ton),
- 13.06. storpedował o godzinie 04:12 i 04:31 w kwadracie marynarki EL 2184 należący do amerykańskiego armatora United Fruit SS Co z Nowego Jorku statek pasażerski Sixaola (4.693 ton), ciężko uszkodzona opuszczona przez załogę i pasażerów jednostka zatonęła ostatecznie o godzinie 06:15,
- 13.06. zatopił o godzinie 19:38 w kwadracie marynarki EL 2264 należący do amerykańskiego armatora Lykes Bros SS Co Inc z Nowego Orleanu frachtowiec Solon Turman (6.762 ton),
- 18.06. zatopił ogniem z działa około godziny 03:00 kwadracie marynarki EC 8553 należący do holenderskiego armatora Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Mij NV z Amsterdamu frachtowiec Flora (1.417 ton),
- 19.06. zatopił ogniem z działa o godzinie 18:10 w kwadracie marynarki EC 8524 należący do jugosłowiańskiego armatora Brodarsko Poduzece Eugen Matkovic ze Splitu frachtowiec Ante Matkovic (2.710 ton),
- 22.06. zatopił przy pomocy działa i ładunków wybuchowych w kwadracie marynarki ED 4161 należący do amerykańskiego armatora Standard Oil Co of New Jersey z Nowego Jorku, tankowiec E.J. Sadler (9.639 ton).
W drodze do bazy płynący na powierzchni okręt Helmuta Witte został w nocy z 11 na 12 lipca zaatakowany przez wyposażony w reflektor Leighta brytyjski bombowiec Wellington z 172 Sqn RAF. Eksplozje zrzuconych przez brytyjski samolot bomb spowodowały na U 159 powstanie wielu drobnych uszkodzeń. W dniu 13.07. U 159 wpłynął do bazy w Lorient, kończąc trwający ponad osiem i pół tygodnia patrol.

Patrol 3 (24.08.1942 - 05.01.1943)
24.08. U 159 pod dowództwem Helmuta Witte wypłynął z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Środkowym Atlantyku. W połowie września Helmut Witte otrzymał z dowództwa polecenie nakazujące mu zastąpić w składzie grupy Eisbär, bliźniaczy U 156. W dniu 24 września U 159 spotkał się 600 mil morskich na południe od Wyspy Św. Heleny z podwodnym tankowcem U 459 z którego pobrał paliwo i prowiant. W okresie do 7 do 9 października Helmut Witte zatopił trzy statki:
- 07.10. o godzinie 23:55 w kwadracie marynarki GR 5881 należący do brytyjskiego armatora United Balic Co z Londynu frachtowiec Boringa (5.821 ton)*,
- 08.10 o godzinie 09:06 w kwadracie marynarki GR 5856 należący do brytyjskiego armatora The Clan Line Steamers Ltd z Londynu frachtowiec Clan Mactavish (7.631 ton),
- 09.10. o godzinie 11:54 w kwadracie marynarki GR 8144, należący do amerykańskiego armatora American-Hawaiian SS Co z Nowego Jorku frachtowiec Coloradan (6.557 ton).
Dnia 10 października płynący na powierzchni U 159 został bezskutecznie zaatakowany przez południowoafrykański samolot Ventura należący do 23 Sqn SAAF. Trzy dni później 13 października Helmut Witte zatopił o godzinie 13:37 w kwadracie marynarki GR 8996 należący do brytyjskiego armatora Connell & Grace Ltd z Newcastle frachtowiec Empire Nomad (7.167 ton). W dniu 29 października U 159 zatopił dwa frachtowce:
- o godzinie 1332 w kwadracie marynarki JJ 2511 należący do brytyjskiego armatora B.J. Sutherland & Co Ltd z Newcastle frachtowiec Ross (4.978 ton),
- o godzinie 22:07 w kwadracie marynarki JJ 2795 należący do brytyjskiego armatora Lamport & Holt Ltd z Liverpoolu frachtowiec Laplace (7.327 ton).
Dnia 7 listopada Helmut Witte zatopił o godzinie 22:50 w kwadracie marynarki GR 7599 należący do amerykańskiego armatora Waterman Steamship Co z Mobile frachtowiec La Salle, który przewoził m.in. amunicję. Na skutek eksplozji torpedy przewożona amunicja eksplodowała doszczętnie niszcząc statek**. Deszcz odłamków, jaki powstał po eksplozji zasypał U 159 raniąc trzech ludzi z obsady wachty, którzy przebywali w momencie ataku na pomoście. W dniu 13 listopada Helmut Witte zatrzymał o godzinie 09:05 strzałami z działa w kwadracie marynarki GG 5811 należący do amerykańskiego armatora East Asiatic Co z Los Angeles stary, bo pochodzący z 1887 roku żaglowiec Star of Scotland (2.290 ton). Wysłana na pokład zatrzymanej jednostki grupa abordażowa ogołociła ją z żywności, papierosów i innych przydatnych rzeczy poczym założyła ładunki wybuchowe, które ją zatopiły. Helmut Witte planował też zabrać jako jeńca kapitana żaglowca, ale gdy ten wyjaśnił, że jako jedyny umie nawigować według namiarów na gwiazdy zaniechał tego pomysłu. W dniu 9 grudnia U 159 spotkał się z podwodnym tankowcem U 461, z którego pobrał paliwo. Po zakończeniu operacji uzupełniania paliwa Helmut Witte zgodnie poleceniami dowództwa udał się do nowego rejonu operacyjnego położonego u wybrzeży Brazylii. W okresie do 13 do 16 grudnia U 159 zatopił trzy frachtowce:
- 13.12. torpedami i ogniem z działa o godzinie 22:05 w kwadracie marynarki FC 6863 należący do brytyjskiego armatora Ellerman Lines Ltd z Londynu City of Bombay (7.140 ton),
- 15.12. o godzinie 14:20 w kwadracie marynarki FC 3725 należący do egipskiego armatora Alexandria Navigation Co Ltd (Red Rose Line) z Aleksandrii frachtowiec Star of Suez (4.999 ton),
- 16.12. o godzinie 20:39 w kwadracie marynarki FC 2911 należący do brytyjskiego armatora Gibbs & Co z Cardiff frachtowiec East Wales (4.358 ton).
W dniu 05.01. U 159 wpłynął do bazy w Lorient, kończąc trwający ponad dziewiętnaście tygodni patrol.

Patrol 4 (04.03.1943 - 25.04.1943)
04.03. U 159 pod dowództwem Helmuta Witte wypłynął z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Środkowym Atlantyku. Od 12 marca Helmut Witte w ramach grupy Wohlgemut operował w rejonie Wysp Azorskich przeciwko konwojom meldowanym przez B-Dienst. Trzy dni później 15 marca U 159 nawiązał kontakt z konwojem UGS-6, ale atak na płynące w nim statki został udaremniony przez niespodziewany manewr zygzakowania. Po 22 marca Helmut Witte w ramach grupy Seeräuber operował w rejonie pomiędzy Wyspami Kanaryjskimi a wybrzeżem Afryki Zachodniej przeciwko konwojowi RS-3. Sześć dni później 28 marca Helmut Witte zaatakował konwój RS-3 zatapiając o godzinie 14:48 w kwadracie marynarki DU 2555 należący do brytyjskiego armatora Silver Line Ltd (Stanley & John Thompson Ltd) z Londynu frachtowiec Silverbeech (5.319 ton). Po zakończeniu operacji przeciwko konwojowi RS-3 U 159 prowadził indywidualny patrol w rejonie na północ od Wysp Zielonego Przylądka. Po 16 kwietnia Helmut Witte spotkał się z U 455, którego dowódca przekazał na pokład U 159 część załogi samozatopionego w pobliżu wyspy Gran Canaria U 167. W dniu 25.04. U 159 wpłynął do bazy w Lorient, kończąc trwający siedem i pół tygodnia patrol.

Patrol 5 (12.06.1943 - 28.07.1943)
12.06. U 159 pod dowództwem Heinza Beckmanna wypłynął z bazy w Lorient, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę w rejonie Kanału Panamskiego. W dniu 14 i 15 czerwca płynący przez Zatokę Biskajską okręt Heinza Beckmanna został trzykrotnie bezskutecznie zaatakowany przez nieprzyjacielskie samoloty:
- 14.06. o godzinie 09:13 w kwadracie marynarki BF 55 przez brytyjski samolot należący do 305 Sqn RAF,
- 14.06. o godzinie 15:54 w kwadracie marynarki BF 78 przez brytyjski samolot należący do 10 Sqn RAF,
- 15.06. o godzinie 07:52 w kwadracie marynarki BE 99 przez brytyjskie samoloty należące do 305 Sqn RAF.
W dniu 28 lipca przebywający na południe od Haiti U 159 został zaatakowany i zatopiony przez amerykański samolot Mariner P-1 z dywizjonu VP-32 USN. Cała załoga jednostki Heinza Beckmanna zginęła

Uwagi:
a.) Poprzednia wersja losów U 159 mówiła, że padł on w dniu 15.07.1943 r. ofiarą ataku lotniczego amerykańskiego samolotu Mariner P-10 z Dywizjonu VP-32 USN. W rzeczywistości na skutek tego ataku na dno podszedł U 759.
b.) W dniu 10 września 1942 roku na skutek choroby zmarł w szpitalu w Lorient MaschMt Helmuth Bormann, jego ciało zostało pochowane na cmentarzu Pornichet.

Członkowie załogi U 159 polegli w dniu 28.07.1943 (W kolejności alfabetycznej):
Ballak Karl MaschGfr 13.08.1924
Beckmann Heinz OLt.z.S 29.06.1913
Biedermann Emil Mtr.II 24.05.1923
Biermann Erwin MaschGfr 30.01.1923
Bredereck Gernot OLt.z.S 29.12.1919
Czajor Erich MtrOGfr 30.01.1920
Dickmann Heinrich MaschGfr 30.08.1923
Erler Erich MechOGfr 15.10.1920
Figge Adolf MaschMt 31.08.1920
Geist Rudi OMaschMt 08.11.1919
Günther Alfred MaschGfr 03.12.1923
Hablitzel Eugen OMasch 06.07.1916
Hellmann Kurt MtrOGfr 23.02.1922
Hennefarth Karl StOMasch 29.05.1914
Hinrichs Heinrich OLt.z.S 13.10.1903
Holfert Werner OMaschMt 04.06.1920
Holländer Hans MaschGfr 12.07.1923
Holste Karl-Heinz MechGfr 23.05.1924
Idel Klaus Lt.ing 27.01.1920
Jäckel Herbert MtrGfr 22.05.1923
Jochem Hans BtsMt 15.08.1922
Jürss Gerhard OStrm 07.01.1915
Kanus Hans-Werner MaschOGfr 15.11.1921
Klück Otto FkOGfr 31.03.1923
Koch Johann OBtsMt 09.12.1919
Krause Erich BtsMt 24.08.1906
Kreuzer Josef FkOGfr 04.07.1922
Lammerting Walter MaschOGfr 14.11.1921
Maier Ernst MaschOGfr 23.04.1922
Martin Konrad MaschMt 27.11.1916
Mientus Georg MaschOGfr 03.03.1921
Moog Erich MtrOGfr 26.03.1922
Müller Helmuth OMasch 08.11.1914
Müller Rudolf MtrOGfr 19.02.1921
Müller Wilhelm OMaschMt 11.08.1915
Okunnek Kurt MtrOGfr 03.03.1921
Opolka Franz MtrOGfr 20.12.1918
Raab Walter MaschOGfr 16.05.1923
Rathjen Erich MaschOGfr 22.06.1921
Rettcher Werner MaschOGfr 19.06.1923
Richter Herbert MechOGfr 07.11.1920
Rothauscher Georg MtrGfr 19.06.1924
Rudolph Alfred OFkMt 20.06.1920
Schmidt Willi OMaschMt 09.10.1918
Schwoch Leo MechMt 05.08.1916
Seelert Helmut MtrGfr 07.08.1924
Sieber Günther FkMt 23.05.1922
Stukart Otto MaschOGfr 29.05.1924
Tauscher Kurt MaschOGfr 26.09.1922
Thrum Hermann OMaschMt 18.02.1916
Wilniewki Adolf MtrOGfr 19.09.1921
Wimmer Heinrich MtrOGfr 23.10.1923
Zander Herbert MtrGfr 13.02.1925

Przypisy:
* Helmut Witte zatopił statek pięć minut przed upływem wyznaczonego przez dowództwo terminu rozpoczęcia ataku.
** Huk eksplozji miał być słyszany w odległej o 300 mil morskich latarni Cape Point.

Bibliografia:
http://uboat.net
www.ubootwaffe.net
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 3

Według moich informacji U 159 towarzyszył 14 czerwca 1943 r. atakowanym przez Stanisława Szabłowskiego U 68 I U 155 (informacja także w uboat.net). Atakował go F/O Pełka na Mosquito z 307. Dywizjonu. Zacięcie kaemów w polskiej maszynie spowodowało, że U 159 nie poniósł strat.