ARCHIWUM NIEMIECKICH
OKRĘTÓW PODWODNYCH 1935 - 1945

U-220

DANE PODSTAWOWE :
Typ, wariant - X B
Klasa - podwodny stawiacz min
Data zlecenia budowy - 06.08.1940
Stocznia - Krupp Germaniawerft, Kiel
Seria - U-219 do U-220
Nr budowy - 626
Data położenia stępki - 16.06.1941
Wodowanie - 16.01.1943
Wejście do służby - 27.03.1943
Warunki budowy [WTWiO] - Baubelehrung U-Boote Ostsee Kiel /
Kriegsschiffbaulehrabteilung für Unterseeboote Ostsee, Kiel / 1.KLA, Kiel
Dowódca okrętu w czasie prób zdawczo-odbiorczych / stopień -
Bruno Barber, Oberleutnant zur See [1]
Nr poczty polowej - M 50 753


DOWÓDCY OKRĘTU :
Nazwisko / stopień / okres -
Bruno Barber, Oberleutnant zur See, 27.03.1943 do 28.10.1943, przeszedł z U-58 [2]


PRZYDZIAŁ SŁUŻBOWY DO FLOTYLLI U-BOOTÓW :
Okres / nr i rodzaj flotylli / miejsce stacjonowania -
27.03.1943 do 31.08.1943 4 U-Flottille Stettin, Ausbildungsboot
01.09.1943 do 28.10.1943 12 U-Flottille Bordeaux,
Frontboot minenünternehmungen,
Frontboot-Versuchboot


ODBYTE PATROLE BOJOWE :
Liczba patroli bojowych - 1
Liczba zatopionych statków - 2 [od postawionych min]
Liczba uszkodzonych statków - 0 [od postawionych min]
Liczba zatopionych okrętów wojennych - 0
Liczba uszkodzonych okrętów wojennych - 0
Tonaż statków zatopionych - 7.199 BRT
Tonaż statków uszkodzonych - 0
Tonaż okrętów zatopionych - 0
Tonaż okrętów uszkodzonych - 0
Ilość zaopatrywanych okrętów - 2


SZCZEGÓŁY REJSÓW - PATROLI BOJOWYCH :
Okręty typu X B były pierwotnie projektowane i budowane jako podwodne stawiacze min i takie było ich przeznaczenie. Jednak z uwagi na wypowiedzenie wojny przez Niemcy Stanom Zjednoczonym i nowym zadaniom jaki postawił ten fakt przed siłami podwodnymi Kriegsmarine - rozszerzenie ofensywy U-Bootów na obszary zachodniego i południowego Atlantyku oraz Oceanu Indyjskiego, okręty te były wykorzystywane także do wykonywania misji zaopatrzeniowych dla innych U-Bootów.
Po zniszczeniu przez aliantów działającej na Atlantyku floty nawodnych niemieckich tankowców, okręty te miały wspomagać w misjach zaopatrzeniowych jednostki z floty podwodnych zbiornikowców [okręty typu XIV], która to flota była zbyt szczupła w stosunku do zwiększonych zadań i potrzeb.
Wykorzystywanie okrętów typu X B do tej nowej roli było problematycznym zadaniem, z uwagi na niebezpieczny ładunek min morskich typu SMA, które miały na swoim pokładzie, dlatego też okręty te miały najczęściej połączone patrole bojowe [stawianie pól i zagród minowych] z misjami zaopatrzeniowymi, które wykonywały po wypełnieniu wszystkich celów patrolu bojowego.
Flota niemieckich podwodnych zbiornikowców i zaopatrzeniowców operujących na Atlantyku została skutecznie zniszczona przez aliantów w okresie od marca do sierpnia 1943. [3]


26.08.1943 - 29.08.1943
Pod dowództwem ObltzS B. Barbera, przejście U-220 z bazy w Kiel do portu w Bergen; 26.08.1943 - wypłynięcie z Kiel; 29.08.1943 - wpłynięcie do Bergen.


1 PATROL BOJOWY 08.09.1943 - 28.10.1943 +++
Pod dowództwem ObltzS B. Barbera; 08.09.1943 - wypłynięcie z Bergen; misja zaopatrzenia 2 U-Bootów [4] na północnym Atlantyku - kwadrat siatki morskiej Kriegsmarine BD; operacja postawienia zagrody minowej 09.10.1943 pod St. John's koło Nowej Finlandii; 28.10.1943 - zatopienie U-220


SZCZEGÓŁY DOTYCZĄCE ZAKOŃCZENIA SŁUŻBY :
Data i godzina zatopienia - 28.10.1943, godz. ??
Ostatni dowódca / stopień / wiek - Bruno Barber +, Oberleutnant zur See, 39 lat 7 miesięcy
Miejsce zatopienia - środek północnego Atlantyku
Pozycja zatopienia - 48 st. 53 min. N, 33 st. 30 min. W
Kwadrat siatki Kriegsmarine - BD 2743
Przyczyna zatopienia / zatopiony przez -
U-220 zatonął w wyniku przeprowadzonego ataku lotniczego samolotów typu Avenger i Vildcat ze szwadronu VC-1 od wybuchu 2 bomb głębinowych.
Zginęło - 57 osób
Uratowanych - 0 osób


FAKTY POTWIERDZONE :
W dn. 26.08.1943 w swoją pierwszą misję wyruszył z Niemiec podwodny stawiacz min U-220, którego zadaniem było postawienie zagrody minowej koło St. John's w Nowej Finlandii. Pierwotne polecenie przeprowadzenia operacji minowej U-220 jest datowane na 14.05.1943. Informowano wówczas o potrzebie zaminowania okolic St. John's wraz ze szczegółami dotyczącymi ruchu statków prześledzonego przez operujące wcześniej na tym akwenie U-booty. Przesłane na U-220 rozkazy zalecały wykonanie najpierw zadań okrętu zaopatrzeniowego, a dopiero później przystąpienie do operacji stawiania min. Zadanie to miało zostać wykonane nocą, podczas nowiu księżyca, przy czym szczegółowe rozkazy dotyczące pozycji i rozstawu min U-220 miał otrzymać drogą radiową.
Dowódcą U-220 został bardzo doświadczony oficer 39-letni ObltzS Bruno Barber. Od czerwca 1940 r. do października 1941 pełnił służbę I Oficera na U-93. Następnie do końca sierpnia 1942 dowodził U-58. potem zajmował kilka różnych stanowisk na lądzie, aby ostatecznie objąć dowództwo wprowadzonego w marcu 1943 do służby U-220. Kolejne pięć miesięcy do sierpnia 1943 okręt i załoga odbywały intensywne szkolenia na Bałtyku.
Przed ostatecznym wyjściem w patrol U-220 zawinął do Bergen 29.08.1943, skąd po uzupełnieniu zapasów wyszedł w morze 08.09.1943. W tym czasie jego pierwotne rozkazy uległy zmianom i zgodnie ze standardową praktyką okręt najpierw musiał przeprowadzić operację minowania, dopiero po niej miał udać się na środkowy Atlantyk i pełnić służbę okrętu zaopatrzeniowego. Zgodnie z powszechną wówczas praktyką Barber ściśle przestrzegał ciszy radiowej, tak że o swojej pozycji zameldował dopiero 23.09.1943 - zresztą na wyraźne wezwanie i polecenie BdU. W przesłanej do niego odpowiedzi podano mu oznaczenie sektora AK 8345, położnego na środkowym Atlantyku, poza zasięgiem alianckiego lotnictwa obrony wybrzeża oraz ostrzeżenie o niebezpieczeństwie spotkania się z operującymi w tym rejonie alianckimi zespołami poszukującymi okrętów podwodnych.
27.09.1943 BdU przekazało na U-220 polecenie skierowania się na północny wschód od Azorów, gdzie znajdował się ciężko uszkodzony przez ostrzał lotniczy U-422. W razie potrzeby, by udzielić niezbędnej pomocy medycznej rannym z tego okrętu, miał pozostać przy nich lekarz z U-220. Z powodu bardzo gęstej mgły okręty te nie potrafiły odnaleźć się nocą. Kolejne polecenie przekazane na U-220 dotyczyło jego służby w charakterze okrętu meteorologicznego.
Aby mieć pewność, że księżyc znajduje się w nowiu, znów opóźniono rozpoczęcie przez okręt operacji minowania. Do czasu skierowania U-220 na zachód w celu postawienia min, w jego zrekonstruowanym dzienniku okrętowym [KTB] występuje duża luka. BdU przekazało Barberowi 09.10.1943 rozkaz rozpoczęcia operacji stawiania min. Jeszcze tej samej nocy U-220 postawił 33 miny typu SMA na podejściu do St. John's. W dniu 11.10.1943 Barber nadał do BdU jeden krótki meldunek : "Misja wykonana" i otrzymał za jej przeprowadzenie gratulacje od adm. Dönitza. Na postawionych przez U-220 minach zatonęły 19.10.1943 dwa małe frachtowce o nośności 3.478 BRT[5] i 3.721 BRT[6]. Do czasu wytrałowania z toru wodnego min, port trzeba było zamknąć, co zdezorganizowało czasowo formowanie konwojów.
U-220 rozpoczął teraz wykonywanie drugiej części swego zadania - misji zaopatrzeniowej dla innych U-Bootów. Dla wsparcia tych operacji prowadzonych już w tym czasie przez U-488 przybył do jego sektora U-220, który wykonał już operacje minowania. BdU przekazało na U-220 i U-455 rozkaz, aby okręty te spotkały się na północ od Azorów z "Mleczną krową" [U-488] i przekazały jej swoje nadwyżki paliwa, Następnego dnia rozkazy te zostały bardziej sprecyzowane. Do U-488 miał także dopłynąć U-219. Zarówno jeden jak i drugi okręt - a w rzeczywistości ten z nich, któremu uda się dopłynąć do U-488 - miał w zależności od sytuacji na miejscu spotkania oddać część paliwa na U-488 albo przeciwnie - przejąć od niego pozostałą niewielką nadwyżkę ropy i zastąpić go, aby zbiornikowiec mógł powrócić do Francji po nowy ładunek paliwa. U-220 miał pozostawać w tym samym sektorze, żeby wspomóc operacje bunkrowania prowadzone przez U-488. Szczegółowa instrukcja zawierała następujące dane : w duże ilości paliwa należało zaopatrzyć cztery U-Booty, które następnie miały kontynuować swoje zadania, trzy inne U-Booty miały otrzymać znacznie mniejsze ilości paliwa, wystarczające im na powrót do baz we Francji. Dowództwo BdU planowało później odwołać U-488 do Francji, a wtym samym sektorze miał go zastąpić U-220. U-488 i U-220 spotkały się 24.10.1943 daleko na północ od Azorów, przy czym ich osłonę przeciwlotniczą miał stanowic okręt U-256. Wraz z nastaniem dnia wszystkie jednostki zanurzyły się i wkrótce potem podwodny zbiornikowiec U-488 stracił kontakt z podwodnym stawiaczem min.
W drugiej połowie października 1943 grupa aliancka działająca na Atlantyku i zwalczająca U-Booty została wzmocniona o dwa amerykańskie lotniskowce eskortowe wraz z własnymi zespołami osłonowymi. Był to USS BLOCK ISLAND [CVE21] oraz USS CARD [CVE11]. Lotniskowce te miały na swoim pokładzie samoloty typu "Avenger" wyposażone w nowe typy radarów o przedłużonym zasięgu działania fal, przeznaczone do prowadzenia nocnych operacji poszukiwawczych. Obu lotniskowcom powierzono najbardziej odpowiedzialne zadanie w tym czasie - wytropienie i zniszczenie podwodnego zbiornikowca U-488 oraz dwóch okrętów zaopatrzeniowych U-219 i U-220.
27.10.1943 BdU przekazało polecenie spotkania się U-220 z U-762 a następnie wspólnie z U-256 wspomożenia U-584. Dzień później otrzymały kolejne korekty poleceń z BdU, ale 28.10.1943 U-220 przekazał paliwo na U-603 oraz towarzyszący mu okręt U-256. Jednak kiedy U-220 i U-256 ciągle jeszcze były połączone wężami paliwowymi zostały zaskoczone przez samoloty z lotniskowca USS BLOCK ISLAND ze szwadronu VC-1, które odnalazły zastępczy zbiornikowiec i osłaniający go okręt przeciwlotniczy. Obydwa dryfujące koło siebie okręty na czas tankowania były zanurzone na tyle, że ich pokłady były zalane wodą i mimo nieomal doskonałej widoczności obsady wachtowe zauważyły samoloty dopiero wtedy, kiedy rozpoczął się ostrzał.
Bliżej nadlatujących samolotów znajdował się U-220, jednak nie otworzył do nich ognia z działek p.lot. Gęstą zaporę ogniową postawił natomiast U-256. Zrzucone przez samoloty bomby spadły po obu stronach kiosku U-220. Na skutek potężnych eksplozji U-220 obrócił się o 180 st., stępką do góry, po czym zatrzymał się w tym położeniu. Jego dziób uniósł się pod kątem 45 st. ponad wodę, w którą zaopatrzeniowiec zsunął się rufą znikając w niej całkowicie chwilę później. Nikt z 57 osobowej załogi okrętu nie zdołał się uratować. Drugi z U-Bootów U-256 natychmiast się zanurzył zrywając węże paliwowe, a zrzucona nad jego rufą torpeda akustyczna "Fido" chybiła. U-256 zdołał ujść, pomimo ataków innych samolotów uzbrojonych w torpedy akustyczne i zrzucone boje hydrolokacyjne. O fakcie zatopienia U-220 BdU dowiedziało się 31.10.1943. Przy okręcie postawiono jedną gwiazdkę, przy czym drugą gwiazdkę przy znaku taktycznym tego okrętu postawiono 05.07.1944 i oficjalnie uznano go za utracony.
Wg dostępnych w archiwach amerykańskich opisach zdarzeń z tego ataku uważa się, że Franklin M. Murray i Harold L. Handshuh, pilotujący "Avengera" i "Wildcata" zatopili w przeprowadzonym ataku U-220. Historyk Niestle podaje jednak, że w dzienniku okrętowym [KTB] U-256 znajduje się zapis rozmowy przeprowadzonej przez telefon podwodny z U-220 w osiem godzin po ataku, co nasuwa wątpliwości, czy U-220 rzeczywiście został zniszczony przez atak samolotów.


UWAGI :
1. ObltzS B. Barber był d-cą okrętu w chwili przejmowania go ze stoczni i wcielenia do służby, był wówczas w stopniu porucznika marynarki.
2. Ostatni, najwyższy stopień dowódcy okrętu w czasie dowodzenia okrętem [zarówno w chwili straty okrętu jak również przeniesienia służbowego na inny okręt lub na ląd].
3. Alianci w tym okresie wprowadzili nową taktykę zwalczania U-Bootów, polegająca na stworzeniu tzw. zespołów poszukiwawczo-uderzeniowych, złożonych z lotniskowców eskortowych oraz okrętów osłony, które we współpracy z wywiadem i uzyskanych od niego danych udawały się w rejony koncentracji U-Bootów, by je niszczyć - pomocą w tej taktyce okazało się zastosowanie radaru oraz nowej akustycznej torpedy lotniczej "Fido".
4. Wykaz U-Bootów pobierających zaopatrzenie z U-119 w czasie 1 patrolu : U-603, U-256.
5. Zatopiony statek to amerykański frachtowiec "DELISLE".
6. Zatopiony statek to brytyjski frachtowiec "PENLOVER".

Oznaczenia :

+ dowódca zginął
* dowódca ocalał


* - bez zaopatrzenia w olej napędowy, tylko zaopatrzenie w prowiant ewentualnie zaopatrzenie w części zapasowe i doraźna pomoc medyczna
** - bez zaopatrzenia w olej napędowy i prowiant, tylko zaopatrzenie w części zapasowe i doraźna pomoc medyczna


ANEKS 1 :

LISTA ZAŁOGI U-220

Nazwisko i imię / stopień / data urodzenia / data zgonu / uwagi

Arndt Ernst, KpLt.Ing., 11.11.1911, 28.10.1943, U-220+
Ballmann Willi, Gfr, 09.03.1924, 28.10.1943, U-220+
Barber Bruno, OLt.z.S, 06.03.1904, 28.10.1943, U-2 Ostrm., U-3 Ostrm., U-19 Ostrm., U-57 OStrm WO [12.38-05.40], U-93 OStrm WO [07.40-10.41], U-58 d-ca : 10.41 - 31.08.42, U-220+ d-ca : 27.03.43 - 28.10.43, urodzony : Deichhausen, zginął : płn. Atlantyk, data wstąpienia do Reichsmarine : 1922
Bertau Martin, OLt.z.S, 17.07.1910, 28.10.1943, U-220+, I WO
Brodbeck Wilhelm, OMasch, 26.01.1915, 28.10.1943, U-220+
Brüse Anton, MaschMt, 18.07.1921, 28.10.1943, U-220+
Burian Karl, FkMt, 10.02.1920, U-93, U-220+
Busch Gerhard-Karl, MaschMt, 29.08.1921, 28.10.1943, U-220+
Dettmer Gerhard, MaschMt, 06.01.1920, 28.10.1943, U-220+
Domke Harry, MechGfr, 13.05.1924, 28.10.1943, U-220+
Franz Josef, MtrGfr, 31.05.1923, 28.10.1943, U-220+
Goliński Hans, MaschOGfr, 11.04.1922, 28.10.1943, U-220+
Göllner Fritz, MechGfr, 07.05.1923, 28.10.1943, U-220+
Gorski Hans, FkMt, 08.07.1922, 28.10.1943, U-220+
Haluszcynsky Theodosius, StrmMt, 31.01.1914, 28.10.1943, U-220+
Hempel Friedrich-Wilhelm, OFahnr.z.S, 18.02.1922, 28.10.1943, U-220+, data wstąpienia do Krigsmarine : X/1940
Hermann Felix, BtsMt, 03.01.1922, 28.10.1943, U-220+
Höfler Alwin, MechGfr, 27.09.1924, 28.10.1943, U-220+
Hör Georg, MaschMt, 18.02.1921, 28.10.1943, U-220+
Hübner Erich, MaschGfr, 06.09.1924, 28.10.1943, U-220+
Hüther Juliusz, Omach, 30.06.1915, 28.10.1943, U-220+
Kemper Erich, MtrOGfr, 18.09.1919, 28.10.1943, U-220+
Köpke Gustav, MaschOGfr, 23.07.1924, 28.10.1943, U-220+
Korner Georg, BtsMt, 08.10.1920, 28.10.1943, U-220+
Kusler Helmut, MtrOGfr, 01.03.1916, 28.10.1943, U-220+
Lange Gerhard, MtrOGfr, 17.07.1923, 26.10.1943, U-603, U-220, wypadł za burtę okrętu na płn. Atlantyku
Laurs Josef, MtrOGfr, 17.07.1923, 28.10.1943, U-220+
Linz Adalbert, MtrOGfr, 10.07.1920, 28.10.1943, U-220+
Lutz Hermann, MtrGfr, 08.11.1924, 28.10.1943, U-220+
Meiling Manfred, MtrGfr, 27.06.1924, 28.10.1943, U-220+
Mendel Heinrich, MaschMt, 25.03.1921, 28.10.1943, U-220+
Müller Herbert, MaschOGfr, 13.06.1922, 28.10.1943, U-220+
Müller Josef, BtsMt, 12.03.1915, 28.10.1943, U-220+
Nepozitek Josef, MtrOGfr, 25.05.1923, 28.10.1943, U-220+
Obermeier Georg, MaschGfr, 22.01.1924, 28.10.1943, U-220+
Peschel Friedrich, MaschMt, 17.12.1921, 28.10.1943, U-220+
Petri Helmut, MtrGfr, 30.10.1923, 28..10.1943, U-220+
Prenk Johannes, Lt.Ing., 16.09.1920, 28.10.1943, U-220+
Richter Alfons, FkOGfr, 06.03.1924, 28.10.1943, U-220+
Riess Georg, FkGfr, 08.06.1924, 28.10.1943, U-220+
Ross Rolf, MechMt, 22.08.1921, 28.10.1943, U-220+
Sassen Wilhelm-Johann, MaschGfr, 14.10.1923, 28.10.1943, U-220+
Schäfer Friedrich, MaschGfr, 27.03.1922, 28.10.1943, U-220+
Schelke Helmut, MaschGfr, 29.12.1923, 28.10.1943, U-220+
Schertle Ernst, MaschOGfr, 12.01.1924, 28.10.1943, U-220+
Schiebel Oskar, MaschGfr, 15.02.1923, 28.10.1943, U-220+
Schiebs Gerhard, OStrm, 06.03.1918, 28.10.1943, U-220+
Schott Ewald, MtrGfr, 20.11.1924, 28.10.1943, U-220+
Schwentafsky Rudolf, Arzt, 02.04.1912, 28.10.1943, U-220+
Seck Wilhelm, MaschGfr, 14.04.1923, 28.10.1943, U-220+
Siegfried Waldemar, MaschOGfr, 21.04.1924, 28.10.1943, U-220+
Slotta Helmut, MaschGfr, 21.01.1924, 28.10.1943, U-220+
Stiefel Franz, MtrGfr, 08.11.1924, 28.10.1943, U-220+
Trappe Günther, MechGfr, 21.09.1924, 28.10.1943, U-220+
Winkler Karl, MaschMt, 22.03.1921, 28.10.1943, U-220+
Zepf Eduard, MaschMt, 13.10.1921, 28.10.1943, U-220+
Zschörner Gerhard, MaschGfr, 23.05.1924, 28.10.1943, U-220+



Oznaczenia do aneksu :

U-220 + zginął wraz z okrętem




źródła :
BADANIA WŁASNE; www.deutscheuboote.de; www.ubootwaffe.net;
J. F. White, "Mleczne krowy" - Podwodne zaopatrzeniowce atlantyckich wilczych stad 1941 - 1945, BELLONA, Warszawa 2001;
C. Blair, Hitlera wojna U-Bootów, T. I - II, MAGNUM, Warszawa 1998 - 1999

Oto godło U-220