U 666 Typ VIIC
Posty: 1
• Strona 1 z 1
U 666 Typ VIIC
przez Brodołak » 29.04.16, 06:18
U 666 Typ VIIC
Stocznia: Howaldtswerke Hamburg AG, Hamburg
Numer zamówienia: 815
Zamówienie: 15.08.1940
Położenie stępki: 16.09.1941
Wodowanie: 18.07.1942
Wcielenie do służby: 26.08.1942
Numer pocztowy: M 51 377
Przebieg służby:
26.08.1942 – 28.02.1943 – 5 Flotylla U-bootów, Kiel (szkolenie załogi)
01.03.1943 – 10.02.1944 – 6 Flotylla U-bootów, St. Nazaire (służba frontowa)
10.02.1944 – uznany za zaginiony w trakcie odbywania patrolu na wodach Północnego Atlantyku.
Dowódcy:
28.08.1942 – 09.12.1943 – OL ~ KL Herbert Engel
01.03.1943 – 10.02.1944 – OL Ernst Wilberg
Liczba patroli: 4
Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 0/1 (5.234 t.)
Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 1 (1.370 t.)/0
Zestrzelone/uszkodzone samoloty: 1/1
- 09.05.1943 – zestrzelony bombowiec Halifax HR743 (RAF Sqn 58/N),
- 09.05.1943 – uszkodzony bombowiec Whitley BD278 (10 OTU RAF/C).
Okres służby U 666 przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych:
27.08. – 29.08.1942 – Hamburg – zapoznanie załogi z okrętem oraz rejsy ćwiczebne.
01.09. – 17.09.1942 – Kiel – próby okrętu w ramach miejscowego oddziału UAK.
18.09. – 19.09.1942 – Swinemünde – szkolenie indywidualnie załogi.
23.09. – 28.09.1942 – Danzig – próby okrętu w ramach miejscowego oddziału UAG 1.
29.09. – 03.10.1942 – Gotenhafen – próby sprawności broni przeciwtorpedowej w ramach miejscowego oddziału TEK.
04.10. – 06.11.1942 – Hela – szkolenie w morzu w ramach miejscowego oddziału Agru-Front.
07.11. – 01.12.1942 – Pillau – szkolenie i ćwiczenia w strzelaniu torpedami w ramach 26 Flotylli U-bootów.
03.12. – 15.12.1943 – Gotenhafen – szkolenia i ćwiczenia z zakresu taktyki w ramach 27 Flotylli U-bootów.
16.12. – 21.12.1943 – Pillau – ponowne szkolenie i ćwiczenia w strzelaniu torpedami w ramach 26 Flotylli U-bootów.
23.12. – 11.02.1943 – Hamburg – przegląd okrętu oraz prace konserwacyjne wykonywane przez stocznię Howaldtswerke.
16.02. – 17.02.1943 – Sønderborg – próby sprawności hydrofonów przeprowadzone na pobliskim poligonie w ramach miejscowego oddziału UAG – Schall.
18.02. – 24.02.1943 – Kiel – przygotowania okrętu do wyjścia na pierwszy patrol bojowy.
Patrol 1 (25.02.1943 – 10.04.1943)
25.02. U 666 pod dowództwem Herberta Engela wraz z U 586 (von der Esch) i U 306 (von Trotha) o godzinie 08:10 opuścił bazę w Kiel, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Północnego Atlantyku. O 10:25 po wejściu na rutę 25 spotkano się z trałowcem M 1902 oraz osłanianym przez niego frachtowcem Valencia, w towarzystwie których w/w okręty kontynuowały swój dalszy marsz, kierując się na Duży Bełt. Następnego dnia po osiągnięciu punktu Schw.21 (godz. 08.25) pieczę nad trzema U-bootami przejęły dwa przybyłe trałowce – M 1604 i M 1607, w towarzystwie, których skierowały się one do bazy w Kristiansand, gdzie zgodnie z instrukcjami uzupełnić miały swoje zapasy. 27 lutego o 03:10 przybyto na miejsce, które po zakończeniu w/w operacji, w tym samym składzie tj. U 666, U 586 i U 306 opuszczono jeszcze tego samego dnia o 07:00 w eskorcie dozorowca V 5310, kierując się w stronę wyznaczonej w rozkazach pozycji wyjściowej. W trakcie tego marszu w związku z istniejącym zagrożeniem minowym otrzymano z dowództwa polecenie zawinięcia do bazy w Egersund, gdzie przybyto o 17:40. Po spędzeniu tam nadchodzącej nocy i całego przedpołudnia o 11:58 wyruszono w dalszą drogę osiągając o 18:00 przypadającą na kwadrat AN 3131 pozycję wyjściową. Po pożegnaniu się z pozostałymi jednostkami U 666 podobnie jak U 306 rozpoczął marsz na Atlantyk (o 18:30 w związku z fatalnymi warunkami pogodowymi schowano się pod wodę, kontynuując dalszy marsz w zanurzeniu), podczas gdy trzeci towarzysz dotychczasowego rejsu – U 586 w eskorcie dozorowca V 5310 skierował się do bazy w Bergen. Jedenastego marca o 14:16 na U 666 odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Przebywające w pobliżu okręty utworzą Grupę Stürmer: U 305 (Bahr), U 527 (Uhlig), U 666 (Engel), U 523 (Pietzsch), U 229 (Schetelig), U 526 (Möglich), U 642 (Brünning), U 439 (von Tippelskirch), U 338 (Kinzel), U 190 (Wintermeyer), U 665 (Haupt), U 618 (Baberg). Dnia 15.03.godzinia 20:00 przebywać na pozycjach od AK 0372 do AL 7278.”
Następnego dnia o 18:53 odebrano kolejną depeszę, zmieniającą dotychczasowe rozkazy, która miała następującą treść:
„Grupa Stürmer, dotychczasowa linia dozoru zlikwidowana. Grupa Stürmer z 14 jednostkami i przybyłymi z południa U 631 (Krueger), U 598 (Holtorf), U 384 (von Rosenberg), U 134 (Brosin) przebywać w nowej strefie od AK 3563 do AL 7215.
Głównym celem w/w grupy w nadchodzących dniach miał być składający się 38 statków, osłaniany przez jednostki Grupy Eskortowej B4 konwój HX.229. Szesnastego marca na krążącym w poszukiwaniu wroga okręcie Engela o 08:45 (kwadrat marynarki AK 2956) odebrano pochodzący z U 653 (Feiler) meldunek o dostrzeżeniu w kwadracie BD 1491 idącego kursem 70˚ konwoju, którym według przypuszczeń dowództwa mógł być składający się z 51 statków, osłaniany przez jednostki grupy Eskortowej B5 powolny konwój SC.122 (w rzeczywistości był to oczekiwany HX.229). Następnego dnia poszukujący meldowanego wroga U 666 o godzinie 09:05 w kwadracie AK 8652 wszedł z nim w kontakt wzorkowy, rozpoczynając następnie manewr jego wyprzedzenia w celu zajęcia dogodnej do ataku pozycji. W trakcie jego wykonywania o 10:03 okręt zmuszony był uciekać pod wodę wykonując alarmowe zanurzenie przed nadlatującym samolotem. Nieco ponad godzinę później przebywający wciąż w zanurzeniu U 666 wszedł w kontakt najpierw akustyczny a następnie przez peryskop także i wzrokowy z grupą idących w osłonie niszczyciela trzech frachtowców, za którymi dostrzeżono liczne smugi dymu. W trakcie manewrowania w celu zajęcia dogodnej do ataku pozycji okręt niespodziewanie opadł na głębokość A-30 (50 metrów), w wyniku czego utracił szansę na przeprowadzenie ataku. O 13:30 podczas prowadzonej przez peryskop lustracji okolicy dostrzeżono szybko zbliżający się niszczyciel, w ucieczce przed którym Herbert Engel nakazał sprowadzić okręt na głębokość A+0 (80 metrów). Wkrótce potem rozpoczęło się kilku godzinie polowanie na U 666, który na powierzchni pojawił się dopiero o 18:20, rozpoczynając ponowne poszukiwania wroga. Osiemnastego marca od 04:02 (kwadrat marynarki AK 9296) w poszukiwaniach tych kierowano się odebranym a pochodzącym z U 338 meldunkiem o kontakcie z wrogiem. Czterdzieści pięć minut po północy następnego dnia (kwadrat marynarki AL 4879) po stronie bakburty dostrzeżono cienie wielu jednostek, w stronę których niezwłocznie się skierowano. W przeprowadzonym o godzinie 01:17 ataku w stronę grupy trzech frachtowców odpalono salwę czterech torped, które jednak chybiły celu. Siedemnaście minut później w kierunku ocenianego na ca. 4.000 ton frachtowca z wyrzutni rufowej odpalono pojedynczą torpedę, rejestrując odgłos jej trafienia w cel (ze względu na intensywne opady deszczu nie udało się wzrokowo zweryfikować skutków ataku). Po ponownym załadowaniu wyrzutni torpedowych o 06:42 przeprowadzono kolejny atak na konwój, odpalając w kierunku ocenianych na ca. 4.000 ton frachtowców po jednej torpedzie (odpowiednio z wyrzutni nr I i II), dostrzegając i rejestrując jakiś czas później na pierwszym z nich rozbłysk eksplozji zaś na drugim odgłos trafienia (zatonięcia obu atakowanych statków nie zaobserwowano). Minutę po w/w ataku z wyrzutni nr III odpalono kolejną torpedę, celując tym razem w jednostkę ocenianą na ca. 7.000 ton, która kilka minut po trafieniu według meldunków obsady pomostu miała pójść na dno. Na podstawie w/w obserwacji (akustycznych i wzrokowych) Herbert Engel zgłosił zatopienie trzech jednostek o łącznym tonażu ca. 15.000 ton oraz uszkodzenie kolejnej o tonażu ca. 4.000 ton. W rzeczywistości na skutek w/w ataków trafiona została tylko jedna jednostka a mianowicie należący do greckiego armatora Constantine J. Carras & Others z Chios frachtowiec Carras (5.234 t.), który na skutek tego odniósł uszkodzenia i kilkanaście godzin później został dobity przez U 333 (Cremer). O 10:15 wciąż podążający za konwojem U 666 (kwadrat marynarki AL 4892) został wykryty i zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielski samolot zidentyfikowany jako łódź latająca Sunderland (w rzeczywistości była to latająca forteca B-17 „M” należąca do 220 Sqn RAF), który w ślad za nim zrzucił dwie bomby głębinowe, których bliskie detonacje wyrzuciły go z powrotem na powierzchnię. Po ponownym schowaniu się pod wodę w pobliżu okrętu detonowały dwie kolejne bomby określone przez Engiela jako ciężkie. Kilka minut po samolocie do ataków przystąpił jeden z eskortowców, który na uzyskany azdykiem kontakt zrzucił serię trzech bomb głębinowych. Zanim jednak do tego doszło na skutek bliskich detonacji drugiej serii bomb zrzuconych przez „Sunderlanda” okręt wymknął się z pod kontroli i nim opanowano zaistniałą sytuację opadł na głębokość 2A+30 (190 metrów). Oprócz w/w nieprzyjemnego zdarzenia na skutek tego jak i kolejnego ataku U 666 odniósł też lekkie uszkodzenia, szybko usunięte siłami załogi. Po zgubieniu prześladowcy od 16:03 okręt Engela z powrotem znajdował się na powierzchni prowadząc pościg za oddalającym się wrogiem, którego jednak tym razem nie udało mu się już odnaleźć. Prawdopodobnie 21 marca (w niektórych źródłach jest to 20 marca) na pokładzie U 666 odebrano pochodzącą z BdU depeszę z nowymi rozkazami o następującej treści:
„U 305, U 591, U 631, U 86, U 384, U 666, U 618, U 336, U 333, U 530, U 527, U 440, U 373, U 441, U 590, U 641, U 642, U 257 jako grupa Seewolf dnia 25 marca godzina 08:00 przebywać w linii dozoru do AK 4179 do BD 1348.”.
Tym razem głównym celem nowo utworzonej grupy był meldowany przez B-Dienst osłaniany przez grupę eskortową B2, konwój SC.123. W trakcie oczekiwania na jego przybycie 24 marca o 15:45 w kwadracie AK 4853 wymieniono się namiarami z przebywającym w pobliżu U 86 (Schug). Trzy dni później 27 marca o 20:20 (kwadrat marynarki AJ 3893) najpierw powtórzono tę samą operację, tym razem jednak z napotkanym U 591 (Zetzsche) a wkrótce potem rozpoczęto działania przeciwko meldowanemu przez U 305 konwojowi, którym okazał się być składający się z 45 statków ochranianych przez Grupę Eskortową B1, konwój HX.230. Następnego dnia około godziny 06:00 (kwadrat marynarki AK 1944) w związku z brakiem kontaktu z wrogiem oraz niskim stanem paliwa Herbert Engel postanowił zaniechać dalszych poszukiwań, meldując jednocześnie o tym fakcie dowództwu. Trzydziestego pierwszego marca zgodnie z instrukcjami BdU o 11:00 osiągnięto przypadający na kwadrat BD 2294 punkt zaopatrzeniowy. Następnego dnia poszukujący jednostki zaopatrzeniowej U 666 o godzinie 09:00 w kwadracie BD 2235 wszedł w kontakt wzrokowy z podwodnym tankowcem U 463 (Wolfbauer) oraz przebywającym w jego sąsiedztwie U 641 (Rendtel). Ponieważ panujące tego dnia i tak nie najlepsze warunki pogodowe w międzyczasie uległy pogorszeniu kierujący całą operacją dowódca U 463 - Leo Wolfbauer nie chcąc ryzykować życiem i zdrowiem własnych członków załogi, którzy musieliby pracować na zalewanym przez fale górnym pokładzie postanowił przekazać paliwo metodą pomost – pomost, wykorzystując do tego celu cienki wąż używany do transferu oleju smarnego. W ten właśnie sposób jeszcze tego samego dnia pomiędzy 18:30 a 22:08 w kwadracie BD 2269 udało się zaopatrzyć w paliwo U 641. Drugiego kwietnia pomimo dalszego pogorszenia się warunków pogodowych (fale o wysokości 7 – 8 metrów) Leo Wolfbauer postanowił powtórzyć zastosowany z powodzeniem poprzedniego dnia manewr, rozpoczynając o 10:00 (kwadrat marynarki BD 2238) przekazywanie zapasu paliwa na U 666. Niestety tym razem w trakcie przeprowadzania w/w operacji doszło do wypadku z udziałem głównego mechanika z jednostki Engela – Lt.(Ing.) Manfreda Garbersa, który podczas prowadzenia prac naprawczych na zalewanym przez fale górnym pokładzie został z niego zmyty, wynurzając się następnie się w odległości 10 metrów od burty swojego okrętu. Aby ratować własne życie Grabers skierował się niezwłocznie w stronę rozpostartej pomiędzy obydwoma jednostkami liny, licząc że przy jej pomocy uda mu się powrócić na własny okręt. Pomimo jednak jej chwycenia ze względu na słabnące siły oraz moc szalejącego żywiołu głównemu mechanikowi nie tylko nie udało się powrócić na okręt ale po raz kolejny wylądował w wodzie. Po 10 minutach od tego wydarzenia walczącemu o utrzymanie się na powierzchni Manfredowi Garbersowi, którego w międzyczasie fala zrzuciła na odległość 4 metrów od liny podtrzymującej węża paliwowego po raz drugi udało się dopłynąć a następnie ją chwycić. Wkrótce potem z pomocą słabnącemu mechanikowi przyszli członkowie załogi U 463, który wyciągnęli go na pokład, gdzie ten z powodu wycieńczenia stracił przytomność (dzięki pomocy lekarza trzy dni później odzyskał on siły i powrócił do służby). Wracając do samej operacji zaopatrzeniowej to na skutek manewrów chcącego ratować swojego członka załogi U 666 około 12:35 doszło do rozerwania węża paliwowego, co z kolei zmusiło Leo Wolfbauera do podjęcia decyzji o przerwaniu całej operacji i odłożenia jej do czasu poprawy aury (do momentu uszkodzenia węża udało się przekazać na U 666 ca. 17 m3 paliwa). Trzeciego kwietnia pogoda uległa poprawie dzięki czemu udało się dokończyć operację zaopatrzeniową, podczas której na pokład U 666 pomiędzy 10:45 a 12:40 przekazano dodatkowe 13 m3 paliwa oraz prowiant na dziewięć dni. Następnego dnia przebywający aktualnie w kwadracie BD 3258 okręt Engela rozpoczął marsz powrotny, kierując się w stronę bazy w St. Nazaire. Ósmego kwietnia o 01:27 (kwadrat marynarki BF 4764) wykonano alarmowe zanurzenie uciekając pod wodę przed nie wykrytym przez detektor, szybko zbliżającym się nieprzyjacielskim samolotem, który na szczęście dla okrętu nie wykonał żadnego ataku (pobyt w zanurzeniu do 02:05). Półgodziny później po raz drugi musiano uciekać pod wodę przed ponownie nie wykrytym przez detektor nieprzyjacielskim samolotem, który tym razem oświetlił akwen kontaktu flarą, ponownie jednak nie zrzucając żadnych bomb (pobyt w zanurzeniu do 03:30). Dwa dni później 10 kwietnia o godzinie 07:10 w punkcie Pt.438 U 666 spotkał się z wysłanymi mu naprzeciw przerywaczem zagród minowych Spbr 175 oraz dwoma dozorowcami V 624 i V 621, w eskorcie których o 11:15 przybył do bazy w St. Nazaire, kończąc trwający ponad sześć tygodni patrol (45 dni), w trakcie którego przepłynął 5.731 mil morskich na i pod powierzchnią.
Patrol 2 (06.05.1943 – 09.07.1943)
06.05. U 666 pod dowództwem Herberta Engela o godzinie 08:15 opuścił bazę w St. Nazaire z poleceniem zwalczania nieprzyjacielskiej żeglugi na wodach Północnego Atlantyku. Ponad godzinę później o 09:15 na redzie spotkano się z przydzieloną eskortą, która następnie towarzyszyła okrętowi do godziny 13:30, odkąd kontynuował on swój dalszy marsz już samotnie. Trzy dni później 9 maja przebywający aktualnie w kwadracie BE 6888, idący na powierzchni U 666 o godzinie 10:28 został zaskoczony przez nadlatujący od strony słońca nieprzyjacielski samolot zidentyfikowany jako typ Halifax (poprawna identyfikacja maszyny o numerze HR743, należącej do 58 Sqn RAF - pilot J.A. Hoather), którego pierwszy atak udało się udaremnić przy pomocy działek kal. 20 mm, uzyskując na nim kilka trafień m.in. w bakburtowy silnik. Podczas próby ponownego ataku nieprzyjacielska maszyna prawdopodobnie na skutek utraty nad nią kontroli przez pilota (co mogło być konsekwencją odniesionych wcześniej uszkodzeń) rozbiła się o powierzchnię wody w odległości 500 metrów od burty okrętu (cała załoga samolotu – 8 osób – zginęła). Tego samego dnia o 12:25 (wg innych źródeł o 12:43) okręt Engela stał się celem ponownego ataku w wykonaniu nieprzyjacielskiego samolotu, którym był bombowiec Whitley BD278 należący 10 OTU Sqn RAF (pilot Sgt. A.J. Savage). Tym razem wroga maszyna pomimo postawionej przez U 666 zapory ogniowej zdołała zrzucić bomby (które na szczęście wybuchły w bezpiecznej odległości) oraz wykonać ostrzał z działek pokładowych, w wyniku którego jeden z członków załogi jednostki Engela odniósł rany. Sam Whitley z ataku nie wyszedł jednak bez szwanku odnosząc uszkodzenia, które zaraz po ucieczce U 666 pod wodę zmusiły jego dowódcę do jak najszybszego powrotu na macierzyste lotnisko. Od 13 maja na polecenie dowództwa jednostka Engela prowadziła działania przeciwko konwojowi SC.129 (26 statków, Grupa Eskortowa B2). Następnego dnia poszukujący wroga, przebywający w kwadracie BD 6581 U 666 aż dwukrotnie: raz o 11:10 i drugi raz o 11:58 zmuszony był uciekać pod wodę wykonując alarmowe zanurzenie przed nadlatującymi samolotami pokładowymi (identyfikacja obsady wachty). Wkrótce po mającym miejsce o 14:50 wynurzeniu okręt Engela ponownie został zmuszony do ucieczki pod wodę, tym razem jednak przed krążącym w pobliżu wrogim eskortowcem zidentyfikowanym jako niszczyciel. Tego samego dnia o 16:21 na polecenie dowództwa zakończono operację przeciwko nieprzyjacielskiemu konwojowi, rozpoczynając następnie marsz w stronę przypadającej na kwadrat BD 27 pozycji zaopatrzeniowej. Szesnastego maja o 16:01 w kwadracie BD 2664 U 666 spotkał się podwodnym tankowcem U 461 (Stiebler) oraz przebywającymi w jego pobliżu U 228 (Christophersen), U 642 (Brünning) i U 603 (Baltz). Tego samego dnia korzystając z dobrej pogody pomiędzy 17:05 a 201:15 z jednostki Stieblera udało się pobrać 20 m3 oleju napędowego, cztery komplety szkieł do lornetek oraz jedną sztukę kabla do detektora Metox. Poza tym w trakcie trwania w/w operacji na prośbę dowódcy U 228 Christophersena na pokład jego jednostki przekazano jedną sztukę głowicy cylindra. Po zakończeniu wszystkich prac przeprowadzono próbne zanurzenie oraz trymowanie okrętu, po czym po pożegnaniu się z pozostałymi jednostkami rozpoczęto marsz w stronę kwadratu AK 71. Następnego dnia na pokładzie kierującej sie w stronę w/w pozycji jednostki Engela odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„U 221 (Trojer), U 666, U 228, U 558 (Krech), U 603, U 336 (Hunger), U 642, U 752 (Schroeter) przebywać jako grupa Oder dnia 18.05., godzina 20:00 w linii dozoru od BD 2181 do 2769.”.
Głównym celem w/w grupy miał być jeden z dwóch meldowanych przez B-Dienst konwojów a mianowicie HX.238 (48 statków, Grupa Eskortowa C3). Osiemnastego maja zgodnie z rozkazem o 16:00 obsadzono przypadającą na kwadrat BD 2246 wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu, przystępując następnie do jej przemierzania w poszukiwaniu wroga. Tego samego dnia oczekiwany konwój nie zauważony przez nikogo przepłynął przez pozycje jednostek grupy Oder, które nie zdając sobie z tego sprawy kontynuowały jego dalsze poszukiwania. Następnego dnia w trakcie tych „poszukiwań” o 07:45 (kwadrat marynarki BD21) napotkano bliźniaczy U 221 (Trojer), z którym to następnie wymieniono się sygnałami rozpoznawczymi. Po południu tego samego dnia na jednostkach grupy Oder odebrano nowe rozkazy z dowództwa o następującej treść:
„Jako grupa Mosel przebywają: U 552 (Popp), U 264 (Looks), U 378 (Mäder), U 607 (Jeschonnek), U 218 (Becker), U 221, U 666, U 752, U 558, U 336, U 650 (von Witzendorff), U 642, U 603, U 228, U 575 (Heydemann), U 621 (Kruschka), U 229 (Schetelig), U 641 (Rendtel), U 305 (Bahr), U 569 (Johannsen), U 468 (Schamong) i U 231 (Wenzel) dnia 21.maja, godzina 20:00 w linii dozoru od AJ 6417 do AK 7592.”.
Głównym celem w/w zgrupowania miał być meldowany przez B-Dienst, osłaniany przez Grupę Eskortową B3, składający się z 42 statków konwój HX.239 ale w związku z namierzeniem przez ten sam B-Dienst znajdującego się bliżej innego konwoju, którym był osłaniany przez grupę eskortową C1, składający się z 39 statków ON.184 to właśnie on w pierwszej kolejności stał się celem w/w zgrupowania. Alianci wiedząc z przechwyconych i odszyfrowanych depesz Enigmy o miejscu koncentracji wrogich okrętów podwodnych, nie mogąc już zmienić trasy konwoju wysłali mu na pomoc amerykańską 6 Grupę Wsparcia z lotniskowcem eskortowym USS Bogue w składzie. Wieczorem 21 maja ON.184 osiągnął linię dozoru grupy Mosel, przystępując następnie do jej forsowania korzystając z osłony lotniczej. Następnego dnia o 10:43 na pokładach okrętów zgrupowania Mosel i Donau odebrano depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupy Donau i Mosel przerwać operację przeciwko konwojowi NO (Nord-Ost). Skierować się na zachód.”
Tego samego dnia po południu jeden z okrętów grupy Mosel - U 305 zameldował o kontakcie z konwojem, którym był ON.184, jakby tego było mało w tym samym czasie o kontakcie akustycznym z kolejnym nieprzyjacielskim zgrupowaniem (był to pierwotny cel zgrupowania konwój HX.239) zameldował także i U 218. Zarówno jak w przypadku pierwszego z konwoji tak i tu osłona została wzmocniona przez grupę wsparcia a konkretnie przez brytyjską 4 Grupę Wsparcia z lotniskowcem eskortowym HMS Archer w składzie. Podjęta przez Admiralicję decyzja o wzmocnieniu sił eskorty obu konwoji przyniosła pożądany skutek bowiem oba przeszły przez niebezpieczny akwen nie ponosząc żadnych strat w swoich szeregach. Dwudziestego trzeciego maja bezskutecznie poszukujący wroga U 666 o godzinie 17:00 w kwadracie AK 91 wszedł w kontakt wzrokowy z U 760. Trzy dni później 26 maja na okręcie Engela odebrano depeszę z nowymi rozkazami o następującej treści:
„Jako grupa Trutz przebywają: U 92 (Oelrich), U 558, U 953 (Marbach), U 951 (Pressel), U 435 (Strelow), U 666, U 336, U 232 (Ziehm), U 642, U 221, U 603, U 228, U 641, U 569, U 608 (Struckmeier), U 211 (Hause) i U 217 (v. Reichenbach) dnia 01.06., godzina 08:00 w linii dozoru od CD 4657 do DF 4221.”.
Głównym celem w/w zgrupowania były kursujące na trasie Stany Zjednoczone – Gibraltar – Stany Zjednoczone konwoje a pierwszym z nich miał być osłaniany przez amerykańską grupę eskortową TF.65 wspartą dodatkowo amerykańską grupą wsparcia z lotniskowcem eskortowym USS Bogue w składzie konwój GUS.7A, który jednak dzięki przechwyconym i odszyfrowanym depeszom Enigmy otrzymał polecenie zmiany trasy, opływając niebezpieczny rejon niewykryty przez żaden z okrętów. Zanim jednak do tego doszło 30 maja o 16:00 U 666 osiągnął wyznaczoną dla niego pozycję w linii dozoru, która przypadała na kwadrat CD 7831. Piątego czerwca na pokładzie jednostki Engela odebrano kolejne rozkazy o następującej treści:
„Grupa Trutz i Bartke, zakończyć patrolowanie. Przemieścić się NW.”.
Następnego dnia o 20:00 osiągnięto położony w kwadracie CD 8255 rejon zaopatrzeniowy obierając następnie kurs na południe w poszukiwaniu podwodnego tankowca. Siódmego czerwca o 09:35 z pomostu U 666 dostrzeżono jednostkę zaopatrzeniowa Bartkego tj. U 488 oraz trzy inne przebywające w jej pobliżu U-booty. Tego samego dnia korzystając z ładnej pogody pomiędzy 12:22 a 15:40 z podwodnego tankowca pobrano 58 m3 paliwa, prowiant na 7 dni oraz 1 m3 oleju silnikowego. W trakcie trwania w/w operacji na prośbe Engela na pokład U 666 przybył lekarz U 488, który zbadał uskarżającego się na bóle w pachwinie MaschGfr Bauera u którego stwierdził przepuklinę pachwinową, zalecając jednocześnie jego transfer na pokład U 488, co następnie z powodzeniem przeprowadzono. Dziewiątego czerwca o 16:00 zgodnie z rozkazami obsadzono przypadającą na kwadrat CD 2794 nową pozycję w zgrupowaniu Trutz. Cofając się nieco w czasie to w trakcie trwania w/w operacji zaopatrzeniowej od południa akwen operowania grupy Trutz opłynął kolejny konwój - UGS.9, składający się 74 statków, osłanianych przez jednostki TF.69 oraz zespól wsparcia z lotniskowcem eskortowym USS Bogue w składzie. Szesnastego czerwca na polecenie dowództwa pośrodku środkowego Atlantyku utworzono trzy zgrupowania: Trutz 1 z U 608, U 228, U 558, U 642, Trutz 2 z U 641, U 603, U 666, U 951, U 953, U 232, U 336, U 135 i Trutz 3 z U 221, U 211, U 435 i U 193, których głównym celem miały być dwa konwoje: GUS.8 (osłaniany przez zespół TF.66) oraz UGS.10 (osłaniany przez zespół TF.61). Dodatkowo eskorta obu zgrupowań, które zresztą dzięki przechwyconym i odszyfrowanym depeszom Enigmy zmieniły swoje trasy omijając niebezpieczny rejon niewykryte, została wsparta przez dwie grupy wsparcia: TF 21.3 (lotniskowiec USS Card i trzy niszczyciele) i TF 21.11 (lotniskowiec USS Santee i trzy niszczyciele). Wracając do U 666 to dnia 16 czerwca o godzinie 04:00 obsadził on wyznaczoną mu a przypadającą na kwadrat BE 3755 pozycję w zgrupowaniu. Dwudziestego szóstego czerwca na okręcie Engela odebrano kolejną depeszę z rozkazami BdU o następującej treści:
„Dotychczasowa strefa poszukiwań rozwiązana. Dnia 27 czerwca, godzina 08:00 przebywać w linii dozoru od CE 7669 do DG 4839, odstępy 20 mil.”.
Prawdopodobnie w tym okresie głównym celem był konwój GUS.8A (44 statki, eskorta TF.69). Trzy dni później 29 czerwca odebrano kolejne rozkazy o następującej treści:
„Linia dozoru grupy Trutz rozwiązana. Engel, marsz powrotny. Bartke, proponuję spotkać się w celu wspólnego marszu.”.
Zgodnie z w/w sugestią 4 lipca o 17:15 w kwadracie CF 2635 U 666 spotkał się z U 488, w towarzystwie którego kontynuował dalej swój rejs powrotny do bazy. Dwa dni później 6 lipca (kwadrat marynarki BF 7914) w związku z wykryciem w pobliżu dużej ilości prowadzących połów jednostek rybackich obaj dowódcy podjęli decyzję o ich obejściu zmieniając swój dotychczasowy kurs na NO. W trakcie wykonywania tego manewru jednostka Engela utraciła kontakt z okrętem Bartkego, którego już nie udało się jej odzyskać. Dziewiątego lipca o 13:00 w punkcie Pt.438 U 666 spotkał się z wysłaną mu naprzeciw eskortą w towarzystwie której o 17:05 osiągnął prowadzącą do bazy w St. Nazaire śluzę. W trakcie dopiero co zakończonego, trwającego prawie 10 tygodni (67 dni) drugiego patrolu przepłynięto 11.073 mile na i 361,1 mili morskiej pod powierzchnią.
Patrol 3 (31.08.1943 – 16.10.1943)
31.08. U 666 pod dowództwem Herberta Engela o godzinie 17:15 odbił od kei bunkra w St. Nazaire, kierując się do prowadzącej do/z bazy śluzy. Po jej opuszczeniu wraz z U 641 (Rendtel) oraz w towarzystwie eskorty rozpoczęto marsz w stronę punktu Pt. Morgen. Następnego dnia po osiągnięciu kwadratu BF 6778 o godzinie 09:00 obie jednostki przeprowadziły próbne zanurzenie oraz trymowanie, które w przypadku U 666 potwierdziło jego 100 % sprawność podczas gdy u sąsiada wykryto usterki, które zmusiły jego dowódcę do powrotu do bazy w towarzystwie cały czas krążących w pobliżu okrętów eskorty. Trzeciego września na przebywającym aktualnie w kwadracie BF 5777 U 666 doszło do zwarcia w stacji trafo detektora Hagenuk. Ze względu na brak możliwości usunięcia defektu dostępnymi na pokładzie środkami o 04:16 Herbert Engel podjął decyzję o powrocie do bazy, o czym też niezwłocznie powiadomił dowództwo. Następnego dnia o 19:10 U 666 osiągnął bazę w St. Nazaire, którą po zakończeniu napraw opuścił o godzinie ósmej wieczorem 6 października, z tym samym poleceniem tj. zwalczania nieprzyjacielskiej żeglugi na wodach Północnego Atlantyku. Następnego dnia po osiągnięciu kwadratu BF 6778 na polecenie dowódcy o godzinie 09:25 zanurzono okręt, rozpoczynając następnie podwodny marsz na głębokości A-20 (60 metrów). Dziesiątego września na idącym w stronę nakazanej pozycji U 666 odebrano adresowane bezpośrednio do niego polecenie skierowania się do kwadratu AK 63, gdzie oczekiwać miał na dalsze instrukcje. Szesnastego września o godzinie 05:32 na okręcie Engela odebrano kolejną depeszę z rozkazami o następującej treści:
„U 275 (Bork), U 341 (Epp), U 422 (Poeschel), U 260 (Purkhold), U 386 (Albrecht), U 338 (Kinzel), U 731 (Techand), U 238 (Hepp), U 305 (Bahr), U 270 (Otto), U 645 (Ferro), U 402 (von Forstner), U 584 (Deecke), U 229 (Schetelig), U 666, U 641, U 952 (Curio), U 378 (Mäder), U 758 (Manseck), U 377 (Kluth), U 603 (Baltz) utworzą grupę Leuthen. (…). W następującej kolejności dnia 22 września, godzina 20:00 przebywać w linii dozoru od AK 3441 do AL 4762 (lub 92). Odstępy 17 mil morskich pomiędzy pozycjami.”.
Głównym celem w/w zgrupowania zgodnie z zamierzeniem dowództwa miały być konwoje ON i ONS. Brytyjska Admiralicja wiedząc z przechwyconych i odszyfrowanych depesz Enigmy o tym zgrupowaniu nakazała w dniu 18 września komodorom dwóch płynących w tym samym kierunku konwojów ONS.18 (27 statków, Grupa Eskortowa B3) i ON.202 (38 statków, Grupa Eskortowa C3), dla których na ewentualną zmianę trasy było już a późno połączenie się w jeden konwój, aby w ten sposób wzmocnione siły eskorty mogły skutecznie odeprzeć napastników. Rankiem 19 września na pokładzie jednostki Engel odebrano najprawdopodobniej następną pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Tworzące grupę Leuthen: U 275, U 341, U 422, U 260, U 386, U 338, U 731, U 238, U 305, U 270, U 645, U 402, U 584, U 229, U 666, U 641, U 952, U 378, U 758, U 377, U 603 w w/w kolejności do 22 września, godziny 20:00 przebywać w linii dozoru od P I do P II. Odstępy 17 mil morskich pomiędzy pozycjami. Z Punktu I namiar punkt „Jota” (AL 1299) kierunek 82˚ 159 mil morskich. Z Punktu II namiar „Hans” (AK 6958) kierunek 260˚, 70 mil morskich.”
W godzinach porannych 20 września na przebywającym aktualnie w kwadracie AL 4185 U 666 o godzinie 03:25 odebrano pochodzący z U 270 meldunek o kontakcie w kwadracie AL 1944 z idącym kursem 270˚ w/w konwojem, w stronę którego niezwłocznie się skierowano. O 17:00 (kwadrat marynarki AK 3983) w związku z uzyskaniem namiaru na 145 cm wykonano alarmowe zanurzenie a wkrótce potem w pobliżu zarejestrowano odgłosy detonujących bomb, które zidentyfikowano jako lotnicze. W niedługi czas po mającym miejsce o 22:50 wynurzeniu odebrano depeszę 1817/20/106 o następującej treści:
„Leuthen, po odebraniu krótkiego meldunku od Kinzela wszystkie jednostki mają przebywać na powierzchni zmierzając z maksymalną prędkością w stronę konwoju. (…).".
Tuż przed północą (kwadrat marynarki AK 3949) na kursie 340˚ dostrzeżono rozbłyski pocisków świetlnych w stronę których niezwłocznie się skierowano. O 01:45 (23 września, kwadrat marynarki AK 7147) przebywający na pomoście jednostki Engela wachtowi zameldowali o dostrzeżeniu cieni dwóch eskortowców zidentyfikowanych jako niszczyciele, które ten następnie postanowił zaatakować. Jedenaście minut później w kierunku obu jednostek z wyrzutni rufowej odpalono torpedę akustyczną T-V. O 02:01 w stronę szybko zbliżającego się „niszczyciela”, który po oświetleniu U 666 reflektorem rozpoczął jego ostrzał (uzyskując dwa trafienia w pomost) na polecenie dowódcy z wyrzutni nr II odpalono kolejną torpedę, po czym wykonano alarmowe zanurzenie. W trakcie jego trwania, w momencie gdy okręt znajdował się na głębokości 20 metrów w jego pobliżu nastąpiła silna eksplozja, po której to zarejestrowano odgłosy tonięcia oraz detonacje bomb głębinowych. Wbrew temu jednak co sądzono trafioną jednostką okazał się być nie niszczyciel lecz brytyjska fregata klasy River HMS Itchen, która w następstwie tego niezwłocznie poszła na dno wraz 230 członkami własnej załogi oraz rozbitkami z kanadyjskiego niszczyciela HMCS St. Croix i brytyjskiej korwety HMS Polyanthus (przeżyło 2 członków załogi fregaty i 1 rozbitek z St. Croix, których z wody podniósł polski frachtowiec s/s Wisła). Kilka minut później (dokładnie po 8 minutach i 21 sekundach biegu) pierwsza z wystrzelonych torped detonowała w śladzie torowym kanadyjskiej fregaty HMCS Morden. Detonacje tę zarejestrowano także i na U 666, co z kolei dało Herbertowi Engelowi powód do zgłoszenia zatopienia drugiego „niszczyciela”. O 02:45 nad zanurzonym okrętem przepłynął konwój, którego prób zaatakowania jednak się nie podjęto. Po mającym miejsce o 06:00 wynurzeniu wachtowi, którzy wyszli na pomost zauważyli znajdujące się na nim szczątki pochodzące z zatopionego okrętu m.in. konserwę i dwie monety: jedną z 1942 a drugą z 1943 roku, po za tym odkryli oni też, że na skutek w/w silnej eksplozji doszło do rozszczelnienie zewnętrznych zbiorników paliwowych a w następstwie tego do lekkiego przecieku. O 10:59 odebrano pochodzące z BdU rozkazy o następującej treści:
„Grupa Leuthen zakończyć operację konwojową, w kierunku wschodnim przemieszcza się jednostki przebywające na dogodnej pozycji przed konwojem. Wykorzystać szanse do ataku.”.
Dwudziestego piątego września na przebywającym w kwadracie AK 8285 U 666 odebrano kolejne rozkazy z dowództwa o następującej treści:
„U 279 (Finke), U 643 (Speidel), U 641, U 731, U 539 (Lauterbach), U 666, U 758, U 402, U 584, U 419 (Giersberg), U 378, U 952, U 645, U 260, U 603, U 275, U 336 (Hunger), U 610 (von Freyberg), U 448 (Dauter) utworzyć grupę Rossbach i w w/w kolejności dnia 26 września o 16:00 przebywać w linii rozpoznania od AK 2645 do 6817.”.
Dwudziestego szóstego września zgodnie z w/w rozkazem o 22:00 osiągnięto przypadającą na kwadrat AK 2798 wyznaczoną pozycję w linii rozpoznania. Dwa dni później 28 września o 10:45 (kwadrat marynarki AK 1825) wymieniono się namiarami z przebywającym w pobliżu U 758. Następnego dnia na U 666 odebrano depesze z nowymi rozkazami o następującej treści:
„Grupa Rossbach w kolejności: U 398, U 643, U 641, U 731, U 539, U 666, U 436, U 758, U 584, U 610, U 419, U 378, U 952, U 645, U 260, U 603, U 275, U 448, U 305, U 631 i U 402 dnia 1 października, godz. 10:00 zajmuje pozycje w linii dozoru od AD 8815 do AK 0338.”.
W tym okresie oraz w następnych dniach głównymi celami zgrupowania były meldowane przez B-Dienst następujące konwoje: ON.203 (66 statków, Grupa Eskortowa C4) i ONS.19 (49 statków, Grupa Eskortowa C3) – oba opłynęły zgrupowanie od północy oraz HX.258 (59 statków, Grupa Eskortowa C1) – opłynął zgrupowanie od południa. Powracając do U 666, to dnia 1 października o 20:00 (kwadrat marynarki AK 3248) wymienił się on namiarami z przebywającym w pobliżu U 539 a dwa dni później (3 października, kwadrat marynarki AD 8511) o godzinie 09:35 zmuszony został do wykonania alarmowego zanurzenia przez zespół trzech nieprzyjacielskich „dozorowców” (prawdopodobnie były to korwety), który nagle wyłonił się ze szkwału deszczowego (ze względu na stan morza wykonanie jakiegokolwiek ataku było niemożliwe). W tym okresie głównym celem grupy Rossbach był składający się 63 statków, osłaniany przez jednostki Grupy Eskortowej B1, wzmocniony dodatkowo przez 5 Grupę Eskortową konwój ON.204. Po południu na przebywającym wciąż w zanurzeniu U 666 o godzinie 17:15 na kursie 90˚ zarejestrowano zbliżające się odgłosy pracujących śrub okrętowych oraz impulsy azdyku (nadpływającymi jednostkami były: korweta HMS Dahlia i niszczyciel HMS Hurricane). Dziesięć minut później nad zajmowaną przez okręt pozycją (w międzyczasie na polecenie Engela sprowadzono go na głębokość A+0 tj. 80 metrów) przepłynął jeden z w/w okrętów, który w wykonanym następnie ataku zrzucił serię sześciu określonych jako ciężkie bomb głębinowych, których detonacje spowodowały uszkodzenie obu wałów napędowych, instalacji elektrycznej oraz silny przeciek w rejonie rufowej wyrzutni torpedowej. O 18:00 w związku z kolejnymi kontaktami z jednostkami nawodnymi oraz detonującymi w pobliżu bombami głębinowymi na polecenie dowódcy wypuszczono pozoratory Bold, po czym rozpoczęto powolne odejście z niebezpiecznego akwenu. Po zgubieniu prześladowców o 22:30 Herbert Engel zarządził wynurzenie i obranie kursu na „spokojniejszy wody”, gdzie siłami załogi można byłoby przeprowadzić prace naprawcze. Piątego października w związku z nie możliwym do usunięcia uszkodzeniem obu wałów, które podczas swojej pracy emitowały zdradzający pozycję okrętu hałas, Herbert Engel o godzinie 14:40 (kwadrat marynarki AK 2484) podjął decyzję o przerwaniu patrolu i powrocie do bazy, o czym też powiadomił dowództwo. W trakcie tego marszu 8 października o 11:45 w kwadracie BD 36 doszło do spotkania z bratnim U 231. Dalsza część rejsu przebiegała już bez żadnych znaczących wydarzeń i 16 października o 07:00 w punkcie Pt.438 okręt Engela spotkał się z wysłaną mu naprzeciw eskortą, w towarzystwie której o12:00 osiągnął prowadzącą do bazy w St. Nazaire śluzę, kończąc w ten sposób trwający prawie 7 tygodni (46 dni) patrol. W trakcie jego trwania U 666 przepłynął 3.765 mil morskich na i 942 mile morskie pod powierzchnią.
09.11.1943 obowiązki dowódcy na U 666 zdał KL Herbert Engel przechodząc do służby w sztabie a na jego miejsce następnego dnia przybył dotychczasowy I WO z U 757 OL.d.R. Ernst Wilberg.
Patrol 4 (08.12.1943 – 11.02.1943)
08.12. U 666 pod dowództwem Ernsta Wilberga wraz z U 382 (Zorn), U 406 (Dieterichs) i U 641 (Rendtel) opuścił St. Nazaire, by zgodnie z otrzymanym rozkazem zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Północnego Atlantyku. Następnego dnia po osiągnięciu kwadratu BF 9126 w/w okręty przeprowadziły próbne zanurzenie oraz trymowanie, które na wszystkich wykazało usterki wymagające powrotu do bazy w celu ich usunięcia. Dziesiątego grudnia o 17:00 przybyto do St. Nazaire, które po usunięciu zgłoszonych defektów opuszczono sześć dni później (16 grudnia) o 16:40. Także i tym razem wystąpiły problemy techniczne (17.12.), które wymusiły konieczność skierowania się do nieodległej bazy w Lorient, które osiągnięto 18 grudnia. Po zakończeniu wszystkich prac w pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia o godzinie 16:30 wraz z U 505 (Lange) oraz w towarzystwie eskorty opuszczono Lorient, by kontynuować dalej swój czwarty patrol. Tego samego dnia po osiągnięciu punktu Leben o godzinie 19:00 pożegnano się z eskortą, rozpoczynając następnie marsz w stronę kwadratu BF 5549. W drugi dzień świąt po osiągnięciu w/w pozycji, pomiędzy godziną 06:10 a 09:00 przeprowadzono zakończone pomyślnie próbne zanurzenie po czym rozpoczęto marsz w stronę nakazanego sektora. Dwudziestego ósmego grudnia o 17:12 na zmierzającym w stronę nakazanej pozycji U 666 odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Kolbus, Baberg, Lange i Wilberg z maksymalną prędkością kierować się do BE 6938. Okręty utworzą grupę Hela. Od godziny 15:00 nasze niszczyciele i torpedowce prowadzą walkę w BE 6938. T 27 niezdolny do manewrów w 6938. 6 naszych torpedowców przemieszcza się w kierunku wschodnim. 4 nasze niszczyciele prowadzą walkę z krążownikami. Nasz zwiad lotniczy o 09:35 dostrzegł ponton w BE 6921. Na w/w pozycji poszukiwać irlandzkiego frachtowca. Następnie oba kwadraty przeszukać w poszukiwaniu rozbitków.”.
W/w własne jednostki nawodne tworzące 8 Flotyllę Niszczycieli (Z 27, Z 23, Z 24, Z 32, Z 37, ZH 1) oraz 4 Flotyllę Torpedowców (T 22, T 23, T 24, T 25, T 26 i T 27) dnia 26 grudnia opuściły ujście Żyrondy, by w ramach operacji Trave zapewnić osłonę powracającemu z Dalekiego Wschodu łamaczowi blokady Alsterufer. Dwudziestego siódmego grudnia w/w łamacz blokady został wykryty przez łódź latającą Sunderland, co spowodowało, że do jego przechwycenia wyznaczono duże siły składające się z krążowników HMS Enterprise, HMS Glasgow, HMS Gambia, HMS Penelope, stawiacza min HMS Ariadne oraz dużych francuskich niszczycieli FFL La Fantasque i FFL Le Malin. O 16:15 tego samego dnia wciąż idący samotnie Alsterufer został wykryty a następnie zaatakowany rakietami przez należący do 311 czeskiego Sqn RAF bombowiec B-24 Liberator, w wyniku czego stanął w płomieniach. Prawie dwie godziny później o 18:00 w rejonie miejsca ataku pojawił się kolejny bombowiec, tym razem Halifax, który zameldował o tonącej, opuszczanej przez załogę jednostce. Dwudziestego ósmego grudnia powracający do bazy po bezskutecznej próbie zapewnia ochrony łamaczowi blokady zespół okrętów niemieckich został wykryty przez należący do dywizjonu VB-105 US Navy bombowiec B-24 Liberator, który powiadomił o kontakcie z wrogiem dowództwo. Wkrótce potem niemieckie jednostki stały się celem ataku 15 Liberatorów z w/w dywizjonu, co skutecznie spowolniło ich marsz oraz umożliwiło ich przechwycenie w godzinach popołudniowych przez dwa brytyjskie krążowniki HMS Glasgow i HMS Enterprise. W walce artyleryjskiej jaka się następnie wywiązała na dno poszły: niszczyciel Z 27 oraz torpedowce T 25 i T 26, pozostałym jednostkom udało się dopłynąć do ujścia Żyrondy i St. Jean de Luz. Powracając do U 666 to następnego dnia po otrzymaniu rozkazów osiągnął on nakazany sektor rozpoczynając jak się później okazało bezskuteczne poszukiwania rozbitków z zatopionych jednostek. Piątego stycznia kierujący się zgodnie z nowymi rozkazami w stronę wyznaczonego sektora okręt Wilberga stał się celem ataku nieprzyjacielskiego samolotu, odnosząc w jego wyniku lekkie uszkodzenia, które zresztą niezwłocznie zostały usunięte przez członków załogi. Dwa dni później 7 stycznia w późnych godzinach popołudniowych o 18:12 na U 666 odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupa Rügen 1, rozstawione osobno operujące indywidualne jednostki. Jako rejony operacyjne z prędkością ekonomiczną obsadzą:
U 547 3225 – U 545 2233 – U 741 1228 –U 981 3395 – U 972 2613 – U 364 2545 – U 390 2861 – U 762 0133 – U 309 1959 – U 260 0248 – U 731 5238 – U 757 5522 – U 666 4588 – U 471 5857 – U 392 6788 – U 864 8419 – U 311 9438. Wszystkie w kwadracie AL.
U 984 BE 1312 i U 976 BE 2194.
W wyznaczonych rejonach za dnia przebywać pod wodą.”.
W godzinach wieczornych 23 stycznia na bezskutecznie poszukującym wroga U 666 odebrano pochodzącą z BdU depeszę z nowymi rozkazami o następującej treści:
„Grupa Rügen rozwiązana. Jako grupa Stürmer obsadzić z najwyższą prędkością, adekwatną do warunków pogodowych nowe rejony ataku, odstępy 30 mil morskich, wszystkie w AM.
U 989 1496, - U 547 1487 – U 984 2571 – U 545 1682 – U 309 1861 – U 386 0141 – U 390 4131 – U 731 1757 – U 762 1731 – U 666 1944 | U 406 AL 6362.”.
Głównym celem nowoutworzonego zgrupowania były wykryte przez samoloty zwiadu Ju.290 (FAGr.5) dwa nieprzyjacielskie konwoje – połączony OS.66/KMS.40 (41 statków) i ON.221 (63 statki). Po bezskutecznych poszukiwaniach wroga 3 lutego o godzinie 16:51 odebrano następną depeszę z BdU z rozkazami o następującej treści:
„Grupy Hinein i Stürmer rozwiązane. Pozostające w tym rejonie okręty utworzą nową grupę. Igel i obsadzą oddalone od siebie o 40 mil morskich pozycje. W kwadracie marynarki AM: U 985 - 1218, U 283 - 1147, U 989 - 1445, U 984 - 1371, U 545 - 1548, U 386 - 1767. W kwadracie marynarki AL: U 549 - 3684, U 406 - 3795, U 714 - 0327, U 271 - 6321, U 547 - 6268, U 212 - 6636, U 666 - 6584, U 731 - 6925, U 441 – 6884, U 764 - 9293, U 571 - 9156, U 281 - 9559, U 650 - 9427, U 709 - 9883, U 963 - 9768, U 256 - 9985.”.
Tym razem głównym celem nowo utworzonych grup były następne dwa konwoje – ONS.29 (44 statki, Grupa Eskortowa B6) i ON.223 (54 statki, Grupa Eskortowa B7 wsparta 10 Grupą Wsparcia). Trzy dni później 6 lutego w godzinach popołudniowych odebrano nowe rozkazy o następującej treści:
„Zgrupowanie Igel osiągnąć z ekonomiczną prędkością nowe pozycje. Jako grupa Igel 1: U 985 AE 8956. W kwadracie marynarki AM: U 545 - 1512, U 714 - 1446, U 989 - 2118, U 546 - 1128, U 271 - 1324, U 984 - 1275, U 283 - 1217.”.
W tym okresie głównym celem obu grup był wykryty 6 lutego przez samolot dalekiego zwiadu lotniczego Ju.290 (FAGr 5), eskortowany przez Grupę Eskortową B3 i 2 Grupę Wsparcia połączony konwój SL.147/MKS.38. W trakcie trwania w/w operacji pozycję zgrupowania Igel nie zauważony przez nikogo od północy opłynął kolejny konwój UC.12 (24 statki, amerykańska grupa eskortowa). Następnymi konwojami, które pojawiły się w rejonie operowania zgrupowania Igel były: HX.277 (69 statków, Grupa Eskortowa B1 i 6 Grupa Wsparcia [kanadyjska]) oraz w/w ON.223. Dziesiątego lutego o 12:15 przebywający aktualnie w kwadracie AL 6416 U 666 nadał do dowództwa meldunek o kontakcie, o następującej treści:
„Godzina 04:14 usłyszano 2 szybkie jednostki.”
Jak się później okazało była to ostatnia wiadomość od jednostki Wilberga, którą uznano za zaginioną z nieznanych przyczyn.
Członkowie załogi U 666 uznani za zaginionych po 10.02.1944 (w kolejności alfabetycznej):
Nazwisko, Imię Ranga Rok urodzenia
Altpeter, Gottfried MtrOGfr. 06.05.1922
Anacker, Kurt MtrOGfr. 15.11.1922
Aust, Helmut FkOGfr 31.10.1922
Becker, Günther MaschGfr. 26.11.1923
Berger, Heinz MaschOGfr. 12.07.1923
Böhme, Erich MechMt. 30.11.1920
Bork, Paul OFkMt 06.12.1919
Bruns, Karl-Heinz MechOGfr. 09.03.1923
Dettbarn, Walter MaschOGfr. 01.04.1923
Eichel, Hans FkMstr 22.12.1921
Fenner, Hans MaschOGfr. 07.02.1924
Fischer, Fritz MaschOGfr. 22.10.1923
Fricke, Heinz MtrGfr. 09.05.1923
Garbers, Manfred OLt.ing 28.11.1921
Gehrke, Heinrich FkOGfr 20.01.1924
Grünwald, Hans MaschOGfr. 03.02.1922
Hockerts, Kornelius MtrOGfr. 29.01.1923
Hoffmann, Bruno MaschMt. 14.01.1917
Jäkel, Klaus MtrOGfr. 12.12.1921
Klee, Werner MaschOGfr. 12.02.1922
Kreitz, Matthias MaschOGfr. 19.08.1923
Kremer, Erich MaschOGfr. 06.09.1923
Krestan, Helmut MtrGfr. 13.05.1924
Latuszek, Heinz MtrOGfr. 12.03.1924
Lehmann, Gerhard BtsMt 27.09.1923
Minneman, Wilfried MtrGfr. 03.08.1912
Niemeyer, Erich OMasch 30.11.1914
Noske, Uwe Lt.z.S. 04.07.1921
Nussher, Walter OMasch 09.01.1916
Obermüller, Rudolf Lt.z.S. 08.12.1922
Opolka, Kurt Mtr 06.12.1919
Peter, Martin MechGfr 16.10.1924
Petersen, Heinrich MaschMt. 08.06.1920
Pichler, Ernst MaschOGfr. 27.09.1923
Prokasky, Heinz SanMt 12.01.1922
Rolshoven, Anton MaschMt. 20.03.1921
Rossbigalle, Alfred Mtr 24.01.1924
Schiff, Alfred BtsMt 12.03.1923
Schleibinger, Otto MaschOGfr. 10.09.1923
Seemann, Hans OStrm 10.04.1914
Sippel, Erhard MechOGfr. 04.06.1923
Ströh, Otto MaschMt. 28.10.1918
Strucks, Johannes MtrOGfr. 18.06.1922
Stuhm, Wilhelm MtrOGfr. 16.04.1924
Thiel, Willi MtrGfr. 06.08.1920
Tramp, Karl MtrOGfr. 07.04.1923
Tulberg, Alfred MtrOGfr. 30.05.1924
Wessel, Werner MaschMt. 05.03.1920
Wilberg, Ernst-August OLt.z.S.d.R.01.07.43. 01.09.1913
Wilschrey, Josef BtsMt 19.06.1923
Zillmann, Friedrich MaschGfr. 19.10.1924
Bibliografia:
http://uboat.net
http://www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.u-historia.com/
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5
Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 6 KTB U 223 - U 300
Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 - 1945
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3
Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1
Stocznia: Howaldtswerke Hamburg AG, Hamburg
Numer zamówienia: 815
Zamówienie: 15.08.1940
Położenie stępki: 16.09.1941
Wodowanie: 18.07.1942
Wcielenie do służby: 26.08.1942
Numer pocztowy: M 51 377
Przebieg służby:
26.08.1942 – 28.02.1943 – 5 Flotylla U-bootów, Kiel (szkolenie załogi)
01.03.1943 – 10.02.1944 – 6 Flotylla U-bootów, St. Nazaire (służba frontowa)
10.02.1944 – uznany za zaginiony w trakcie odbywania patrolu na wodach Północnego Atlantyku.
Dowódcy:
28.08.1942 – 09.12.1943 – OL ~ KL Herbert Engel
01.03.1943 – 10.02.1944 – OL Ernst Wilberg
Liczba patroli: 4
Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 0/1 (5.234 t.)
Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 1 (1.370 t.)/0
Zestrzelone/uszkodzone samoloty: 1/1
- 09.05.1943 – zestrzelony bombowiec Halifax HR743 (RAF Sqn 58/N),
- 09.05.1943 – uszkodzony bombowiec Whitley BD278 (10 OTU RAF/C).
Okres służby U 666 przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych:
27.08. – 29.08.1942 – Hamburg – zapoznanie załogi z okrętem oraz rejsy ćwiczebne.
01.09. – 17.09.1942 – Kiel – próby okrętu w ramach miejscowego oddziału UAK.
18.09. – 19.09.1942 – Swinemünde – szkolenie indywidualnie załogi.
23.09. – 28.09.1942 – Danzig – próby okrętu w ramach miejscowego oddziału UAG 1.
29.09. – 03.10.1942 – Gotenhafen – próby sprawności broni przeciwtorpedowej w ramach miejscowego oddziału TEK.
04.10. – 06.11.1942 – Hela – szkolenie w morzu w ramach miejscowego oddziału Agru-Front.
07.11. – 01.12.1942 – Pillau – szkolenie i ćwiczenia w strzelaniu torpedami w ramach 26 Flotylli U-bootów.
03.12. – 15.12.1943 – Gotenhafen – szkolenia i ćwiczenia z zakresu taktyki w ramach 27 Flotylli U-bootów.
16.12. – 21.12.1943 – Pillau – ponowne szkolenie i ćwiczenia w strzelaniu torpedami w ramach 26 Flotylli U-bootów.
23.12. – 11.02.1943 – Hamburg – przegląd okrętu oraz prace konserwacyjne wykonywane przez stocznię Howaldtswerke.
16.02. – 17.02.1943 – Sønderborg – próby sprawności hydrofonów przeprowadzone na pobliskim poligonie w ramach miejscowego oddziału UAG – Schall.
18.02. – 24.02.1943 – Kiel – przygotowania okrętu do wyjścia na pierwszy patrol bojowy.
Patrol 1 (25.02.1943 – 10.04.1943)
25.02. U 666 pod dowództwem Herberta Engela wraz z U 586 (von der Esch) i U 306 (von Trotha) o godzinie 08:10 opuścił bazę w Kiel, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Północnego Atlantyku. O 10:25 po wejściu na rutę 25 spotkano się z trałowcem M 1902 oraz osłanianym przez niego frachtowcem Valencia, w towarzystwie których w/w okręty kontynuowały swój dalszy marsz, kierując się na Duży Bełt. Następnego dnia po osiągnięciu punktu Schw.21 (godz. 08.25) pieczę nad trzema U-bootami przejęły dwa przybyłe trałowce – M 1604 i M 1607, w towarzystwie, których skierowały się one do bazy w Kristiansand, gdzie zgodnie z instrukcjami uzupełnić miały swoje zapasy. 27 lutego o 03:10 przybyto na miejsce, które po zakończeniu w/w operacji, w tym samym składzie tj. U 666, U 586 i U 306 opuszczono jeszcze tego samego dnia o 07:00 w eskorcie dozorowca V 5310, kierując się w stronę wyznaczonej w rozkazach pozycji wyjściowej. W trakcie tego marszu w związku z istniejącym zagrożeniem minowym otrzymano z dowództwa polecenie zawinięcia do bazy w Egersund, gdzie przybyto o 17:40. Po spędzeniu tam nadchodzącej nocy i całego przedpołudnia o 11:58 wyruszono w dalszą drogę osiągając o 18:00 przypadającą na kwadrat AN 3131 pozycję wyjściową. Po pożegnaniu się z pozostałymi jednostkami U 666 podobnie jak U 306 rozpoczął marsz na Atlantyk (o 18:30 w związku z fatalnymi warunkami pogodowymi schowano się pod wodę, kontynuując dalszy marsz w zanurzeniu), podczas gdy trzeci towarzysz dotychczasowego rejsu – U 586 w eskorcie dozorowca V 5310 skierował się do bazy w Bergen. Jedenastego marca o 14:16 na U 666 odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Przebywające w pobliżu okręty utworzą Grupę Stürmer: U 305 (Bahr), U 527 (Uhlig), U 666 (Engel), U 523 (Pietzsch), U 229 (Schetelig), U 526 (Möglich), U 642 (Brünning), U 439 (von Tippelskirch), U 338 (Kinzel), U 190 (Wintermeyer), U 665 (Haupt), U 618 (Baberg). Dnia 15.03.godzinia 20:00 przebywać na pozycjach od AK 0372 do AL 7278.”
Następnego dnia o 18:53 odebrano kolejną depeszę, zmieniającą dotychczasowe rozkazy, która miała następującą treść:
„Grupa Stürmer, dotychczasowa linia dozoru zlikwidowana. Grupa Stürmer z 14 jednostkami i przybyłymi z południa U 631 (Krueger), U 598 (Holtorf), U 384 (von Rosenberg), U 134 (Brosin) przebywać w nowej strefie od AK 3563 do AL 7215.
Głównym celem w/w grupy w nadchodzących dniach miał być składający się 38 statków, osłaniany przez jednostki Grupy Eskortowej B4 konwój HX.229. Szesnastego marca na krążącym w poszukiwaniu wroga okręcie Engela o 08:45 (kwadrat marynarki AK 2956) odebrano pochodzący z U 653 (Feiler) meldunek o dostrzeżeniu w kwadracie BD 1491 idącego kursem 70˚ konwoju, którym według przypuszczeń dowództwa mógł być składający się z 51 statków, osłaniany przez jednostki grupy Eskortowej B5 powolny konwój SC.122 (w rzeczywistości był to oczekiwany HX.229). Następnego dnia poszukujący meldowanego wroga U 666 o godzinie 09:05 w kwadracie AK 8652 wszedł z nim w kontakt wzorkowy, rozpoczynając następnie manewr jego wyprzedzenia w celu zajęcia dogodnej do ataku pozycji. W trakcie jego wykonywania o 10:03 okręt zmuszony był uciekać pod wodę wykonując alarmowe zanurzenie przed nadlatującym samolotem. Nieco ponad godzinę później przebywający wciąż w zanurzeniu U 666 wszedł w kontakt najpierw akustyczny a następnie przez peryskop także i wzrokowy z grupą idących w osłonie niszczyciela trzech frachtowców, za którymi dostrzeżono liczne smugi dymu. W trakcie manewrowania w celu zajęcia dogodnej do ataku pozycji okręt niespodziewanie opadł na głębokość A-30 (50 metrów), w wyniku czego utracił szansę na przeprowadzenie ataku. O 13:30 podczas prowadzonej przez peryskop lustracji okolicy dostrzeżono szybko zbliżający się niszczyciel, w ucieczce przed którym Herbert Engel nakazał sprowadzić okręt na głębokość A+0 (80 metrów). Wkrótce potem rozpoczęło się kilku godzinie polowanie na U 666, który na powierzchni pojawił się dopiero o 18:20, rozpoczynając ponowne poszukiwania wroga. Osiemnastego marca od 04:02 (kwadrat marynarki AK 9296) w poszukiwaniach tych kierowano się odebranym a pochodzącym z U 338 meldunkiem o kontakcie z wrogiem. Czterdzieści pięć minut po północy następnego dnia (kwadrat marynarki AL 4879) po stronie bakburty dostrzeżono cienie wielu jednostek, w stronę których niezwłocznie się skierowano. W przeprowadzonym o godzinie 01:17 ataku w stronę grupy trzech frachtowców odpalono salwę czterech torped, które jednak chybiły celu. Siedemnaście minut później w kierunku ocenianego na ca. 4.000 ton frachtowca z wyrzutni rufowej odpalono pojedynczą torpedę, rejestrując odgłos jej trafienia w cel (ze względu na intensywne opady deszczu nie udało się wzrokowo zweryfikować skutków ataku). Po ponownym załadowaniu wyrzutni torpedowych o 06:42 przeprowadzono kolejny atak na konwój, odpalając w kierunku ocenianych na ca. 4.000 ton frachtowców po jednej torpedzie (odpowiednio z wyrzutni nr I i II), dostrzegając i rejestrując jakiś czas później na pierwszym z nich rozbłysk eksplozji zaś na drugim odgłos trafienia (zatonięcia obu atakowanych statków nie zaobserwowano). Minutę po w/w ataku z wyrzutni nr III odpalono kolejną torpedę, celując tym razem w jednostkę ocenianą na ca. 7.000 ton, która kilka minut po trafieniu według meldunków obsady pomostu miała pójść na dno. Na podstawie w/w obserwacji (akustycznych i wzrokowych) Herbert Engel zgłosił zatopienie trzech jednostek o łącznym tonażu ca. 15.000 ton oraz uszkodzenie kolejnej o tonażu ca. 4.000 ton. W rzeczywistości na skutek w/w ataków trafiona została tylko jedna jednostka a mianowicie należący do greckiego armatora Constantine J. Carras & Others z Chios frachtowiec Carras (5.234 t.), który na skutek tego odniósł uszkodzenia i kilkanaście godzin później został dobity przez U 333 (Cremer). O 10:15 wciąż podążający za konwojem U 666 (kwadrat marynarki AL 4892) został wykryty i zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielski samolot zidentyfikowany jako łódź latająca Sunderland (w rzeczywistości była to latająca forteca B-17 „M” należąca do 220 Sqn RAF), który w ślad za nim zrzucił dwie bomby głębinowe, których bliskie detonacje wyrzuciły go z powrotem na powierzchnię. Po ponownym schowaniu się pod wodę w pobliżu okrętu detonowały dwie kolejne bomby określone przez Engiela jako ciężkie. Kilka minut po samolocie do ataków przystąpił jeden z eskortowców, który na uzyskany azdykiem kontakt zrzucił serię trzech bomb głębinowych. Zanim jednak do tego doszło na skutek bliskich detonacji drugiej serii bomb zrzuconych przez „Sunderlanda” okręt wymknął się z pod kontroli i nim opanowano zaistniałą sytuację opadł na głębokość 2A+30 (190 metrów). Oprócz w/w nieprzyjemnego zdarzenia na skutek tego jak i kolejnego ataku U 666 odniósł też lekkie uszkodzenia, szybko usunięte siłami załogi. Po zgubieniu prześladowcy od 16:03 okręt Engela z powrotem znajdował się na powierzchni prowadząc pościg za oddalającym się wrogiem, którego jednak tym razem nie udało mu się już odnaleźć. Prawdopodobnie 21 marca (w niektórych źródłach jest to 20 marca) na pokładzie U 666 odebrano pochodzącą z BdU depeszę z nowymi rozkazami o następującej treści:
„U 305, U 591, U 631, U 86, U 384, U 666, U 618, U 336, U 333, U 530, U 527, U 440, U 373, U 441, U 590, U 641, U 642, U 257 jako grupa Seewolf dnia 25 marca godzina 08:00 przebywać w linii dozoru do AK 4179 do BD 1348.”.
Tym razem głównym celem nowo utworzonej grupy był meldowany przez B-Dienst osłaniany przez grupę eskortową B2, konwój SC.123. W trakcie oczekiwania na jego przybycie 24 marca o 15:45 w kwadracie AK 4853 wymieniono się namiarami z przebywającym w pobliżu U 86 (Schug). Trzy dni później 27 marca o 20:20 (kwadrat marynarki AJ 3893) najpierw powtórzono tę samą operację, tym razem jednak z napotkanym U 591 (Zetzsche) a wkrótce potem rozpoczęto działania przeciwko meldowanemu przez U 305 konwojowi, którym okazał się być składający się z 45 statków ochranianych przez Grupę Eskortową B1, konwój HX.230. Następnego dnia około godziny 06:00 (kwadrat marynarki AK 1944) w związku z brakiem kontaktu z wrogiem oraz niskim stanem paliwa Herbert Engel postanowił zaniechać dalszych poszukiwań, meldując jednocześnie o tym fakcie dowództwu. Trzydziestego pierwszego marca zgodnie z instrukcjami BdU o 11:00 osiągnięto przypadający na kwadrat BD 2294 punkt zaopatrzeniowy. Następnego dnia poszukujący jednostki zaopatrzeniowej U 666 o godzinie 09:00 w kwadracie BD 2235 wszedł w kontakt wzrokowy z podwodnym tankowcem U 463 (Wolfbauer) oraz przebywającym w jego sąsiedztwie U 641 (Rendtel). Ponieważ panujące tego dnia i tak nie najlepsze warunki pogodowe w międzyczasie uległy pogorszeniu kierujący całą operacją dowódca U 463 - Leo Wolfbauer nie chcąc ryzykować życiem i zdrowiem własnych członków załogi, którzy musieliby pracować na zalewanym przez fale górnym pokładzie postanowił przekazać paliwo metodą pomost – pomost, wykorzystując do tego celu cienki wąż używany do transferu oleju smarnego. W ten właśnie sposób jeszcze tego samego dnia pomiędzy 18:30 a 22:08 w kwadracie BD 2269 udało się zaopatrzyć w paliwo U 641. Drugiego kwietnia pomimo dalszego pogorszenia się warunków pogodowych (fale o wysokości 7 – 8 metrów) Leo Wolfbauer postanowił powtórzyć zastosowany z powodzeniem poprzedniego dnia manewr, rozpoczynając o 10:00 (kwadrat marynarki BD 2238) przekazywanie zapasu paliwa na U 666. Niestety tym razem w trakcie przeprowadzania w/w operacji doszło do wypadku z udziałem głównego mechanika z jednostki Engela – Lt.(Ing.) Manfreda Garbersa, który podczas prowadzenia prac naprawczych na zalewanym przez fale górnym pokładzie został z niego zmyty, wynurzając się następnie się w odległości 10 metrów od burty swojego okrętu. Aby ratować własne życie Grabers skierował się niezwłocznie w stronę rozpostartej pomiędzy obydwoma jednostkami liny, licząc że przy jej pomocy uda mu się powrócić na własny okręt. Pomimo jednak jej chwycenia ze względu na słabnące siły oraz moc szalejącego żywiołu głównemu mechanikowi nie tylko nie udało się powrócić na okręt ale po raz kolejny wylądował w wodzie. Po 10 minutach od tego wydarzenia walczącemu o utrzymanie się na powierzchni Manfredowi Garbersowi, którego w międzyczasie fala zrzuciła na odległość 4 metrów od liny podtrzymującej węża paliwowego po raz drugi udało się dopłynąć a następnie ją chwycić. Wkrótce potem z pomocą słabnącemu mechanikowi przyszli członkowie załogi U 463, który wyciągnęli go na pokład, gdzie ten z powodu wycieńczenia stracił przytomność (dzięki pomocy lekarza trzy dni później odzyskał on siły i powrócił do służby). Wracając do samej operacji zaopatrzeniowej to na skutek manewrów chcącego ratować swojego członka załogi U 666 około 12:35 doszło do rozerwania węża paliwowego, co z kolei zmusiło Leo Wolfbauera do podjęcia decyzji o przerwaniu całej operacji i odłożenia jej do czasu poprawy aury (do momentu uszkodzenia węża udało się przekazać na U 666 ca. 17 m3 paliwa). Trzeciego kwietnia pogoda uległa poprawie dzięki czemu udało się dokończyć operację zaopatrzeniową, podczas której na pokład U 666 pomiędzy 10:45 a 12:40 przekazano dodatkowe 13 m3 paliwa oraz prowiant na dziewięć dni. Następnego dnia przebywający aktualnie w kwadracie BD 3258 okręt Engela rozpoczął marsz powrotny, kierując się w stronę bazy w St. Nazaire. Ósmego kwietnia o 01:27 (kwadrat marynarki BF 4764) wykonano alarmowe zanurzenie uciekając pod wodę przed nie wykrytym przez detektor, szybko zbliżającym się nieprzyjacielskim samolotem, który na szczęście dla okrętu nie wykonał żadnego ataku (pobyt w zanurzeniu do 02:05). Półgodziny później po raz drugi musiano uciekać pod wodę przed ponownie nie wykrytym przez detektor nieprzyjacielskim samolotem, który tym razem oświetlił akwen kontaktu flarą, ponownie jednak nie zrzucając żadnych bomb (pobyt w zanurzeniu do 03:30). Dwa dni później 10 kwietnia o godzinie 07:10 w punkcie Pt.438 U 666 spotkał się z wysłanymi mu naprzeciw przerywaczem zagród minowych Spbr 175 oraz dwoma dozorowcami V 624 i V 621, w eskorcie których o 11:15 przybył do bazy w St. Nazaire, kończąc trwający ponad sześć tygodni patrol (45 dni), w trakcie którego przepłynął 5.731 mil morskich na i pod powierzchnią.
Patrol 2 (06.05.1943 – 09.07.1943)
06.05. U 666 pod dowództwem Herberta Engela o godzinie 08:15 opuścił bazę w St. Nazaire z poleceniem zwalczania nieprzyjacielskiej żeglugi na wodach Północnego Atlantyku. Ponad godzinę później o 09:15 na redzie spotkano się z przydzieloną eskortą, która następnie towarzyszyła okrętowi do godziny 13:30, odkąd kontynuował on swój dalszy marsz już samotnie. Trzy dni później 9 maja przebywający aktualnie w kwadracie BE 6888, idący na powierzchni U 666 o godzinie 10:28 został zaskoczony przez nadlatujący od strony słońca nieprzyjacielski samolot zidentyfikowany jako typ Halifax (poprawna identyfikacja maszyny o numerze HR743, należącej do 58 Sqn RAF - pilot J.A. Hoather), którego pierwszy atak udało się udaremnić przy pomocy działek kal. 20 mm, uzyskując na nim kilka trafień m.in. w bakburtowy silnik. Podczas próby ponownego ataku nieprzyjacielska maszyna prawdopodobnie na skutek utraty nad nią kontroli przez pilota (co mogło być konsekwencją odniesionych wcześniej uszkodzeń) rozbiła się o powierzchnię wody w odległości 500 metrów od burty okrętu (cała załoga samolotu – 8 osób – zginęła). Tego samego dnia o 12:25 (wg innych źródeł o 12:43) okręt Engela stał się celem ponownego ataku w wykonaniu nieprzyjacielskiego samolotu, którym był bombowiec Whitley BD278 należący 10 OTU Sqn RAF (pilot Sgt. A.J. Savage). Tym razem wroga maszyna pomimo postawionej przez U 666 zapory ogniowej zdołała zrzucić bomby (które na szczęście wybuchły w bezpiecznej odległości) oraz wykonać ostrzał z działek pokładowych, w wyniku którego jeden z członków załogi jednostki Engela odniósł rany. Sam Whitley z ataku nie wyszedł jednak bez szwanku odnosząc uszkodzenia, które zaraz po ucieczce U 666 pod wodę zmusiły jego dowódcę do jak najszybszego powrotu na macierzyste lotnisko. Od 13 maja na polecenie dowództwa jednostka Engela prowadziła działania przeciwko konwojowi SC.129 (26 statków, Grupa Eskortowa B2). Następnego dnia poszukujący wroga, przebywający w kwadracie BD 6581 U 666 aż dwukrotnie: raz o 11:10 i drugi raz o 11:58 zmuszony był uciekać pod wodę wykonując alarmowe zanurzenie przed nadlatującymi samolotami pokładowymi (identyfikacja obsady wachty). Wkrótce po mającym miejsce o 14:50 wynurzeniu okręt Engela ponownie został zmuszony do ucieczki pod wodę, tym razem jednak przed krążącym w pobliżu wrogim eskortowcem zidentyfikowanym jako niszczyciel. Tego samego dnia o 16:21 na polecenie dowództwa zakończono operację przeciwko nieprzyjacielskiemu konwojowi, rozpoczynając następnie marsz w stronę przypadającej na kwadrat BD 27 pozycji zaopatrzeniowej. Szesnastego maja o 16:01 w kwadracie BD 2664 U 666 spotkał się podwodnym tankowcem U 461 (Stiebler) oraz przebywającymi w jego pobliżu U 228 (Christophersen), U 642 (Brünning) i U 603 (Baltz). Tego samego dnia korzystając z dobrej pogody pomiędzy 17:05 a 201:15 z jednostki Stieblera udało się pobrać 20 m3 oleju napędowego, cztery komplety szkieł do lornetek oraz jedną sztukę kabla do detektora Metox. Poza tym w trakcie trwania w/w operacji na prośbę dowódcy U 228 Christophersena na pokład jego jednostki przekazano jedną sztukę głowicy cylindra. Po zakończeniu wszystkich prac przeprowadzono próbne zanurzenie oraz trymowanie okrętu, po czym po pożegnaniu się z pozostałymi jednostkami rozpoczęto marsz w stronę kwadratu AK 71. Następnego dnia na pokładzie kierującej sie w stronę w/w pozycji jednostki Engela odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„U 221 (Trojer), U 666, U 228, U 558 (Krech), U 603, U 336 (Hunger), U 642, U 752 (Schroeter) przebywać jako grupa Oder dnia 18.05., godzina 20:00 w linii dozoru od BD 2181 do 2769.”.
Głównym celem w/w grupy miał być jeden z dwóch meldowanych przez B-Dienst konwojów a mianowicie HX.238 (48 statków, Grupa Eskortowa C3). Osiemnastego maja zgodnie z rozkazem o 16:00 obsadzono przypadającą na kwadrat BD 2246 wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu, przystępując następnie do jej przemierzania w poszukiwaniu wroga. Tego samego dnia oczekiwany konwój nie zauważony przez nikogo przepłynął przez pozycje jednostek grupy Oder, które nie zdając sobie z tego sprawy kontynuowały jego dalsze poszukiwania. Następnego dnia w trakcie tych „poszukiwań” o 07:45 (kwadrat marynarki BD21) napotkano bliźniaczy U 221 (Trojer), z którym to następnie wymieniono się sygnałami rozpoznawczymi. Po południu tego samego dnia na jednostkach grupy Oder odebrano nowe rozkazy z dowództwa o następującej treść:
„Jako grupa Mosel przebywają: U 552 (Popp), U 264 (Looks), U 378 (Mäder), U 607 (Jeschonnek), U 218 (Becker), U 221, U 666, U 752, U 558, U 336, U 650 (von Witzendorff), U 642, U 603, U 228, U 575 (Heydemann), U 621 (Kruschka), U 229 (Schetelig), U 641 (Rendtel), U 305 (Bahr), U 569 (Johannsen), U 468 (Schamong) i U 231 (Wenzel) dnia 21.maja, godzina 20:00 w linii dozoru od AJ 6417 do AK 7592.”.
Głównym celem w/w zgrupowania miał być meldowany przez B-Dienst, osłaniany przez Grupę Eskortową B3, składający się z 42 statków konwój HX.239 ale w związku z namierzeniem przez ten sam B-Dienst znajdującego się bliżej innego konwoju, którym był osłaniany przez grupę eskortową C1, składający się z 39 statków ON.184 to właśnie on w pierwszej kolejności stał się celem w/w zgrupowania. Alianci wiedząc z przechwyconych i odszyfrowanych depesz Enigmy o miejscu koncentracji wrogich okrętów podwodnych, nie mogąc już zmienić trasy konwoju wysłali mu na pomoc amerykańską 6 Grupę Wsparcia z lotniskowcem eskortowym USS Bogue w składzie. Wieczorem 21 maja ON.184 osiągnął linię dozoru grupy Mosel, przystępując następnie do jej forsowania korzystając z osłony lotniczej. Następnego dnia o 10:43 na pokładach okrętów zgrupowania Mosel i Donau odebrano depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupy Donau i Mosel przerwać operację przeciwko konwojowi NO (Nord-Ost). Skierować się na zachód.”
Tego samego dnia po południu jeden z okrętów grupy Mosel - U 305 zameldował o kontakcie z konwojem, którym był ON.184, jakby tego było mało w tym samym czasie o kontakcie akustycznym z kolejnym nieprzyjacielskim zgrupowaniem (był to pierwotny cel zgrupowania konwój HX.239) zameldował także i U 218. Zarówno jak w przypadku pierwszego z konwoji tak i tu osłona została wzmocniona przez grupę wsparcia a konkretnie przez brytyjską 4 Grupę Wsparcia z lotniskowcem eskortowym HMS Archer w składzie. Podjęta przez Admiralicję decyzja o wzmocnieniu sił eskorty obu konwoji przyniosła pożądany skutek bowiem oba przeszły przez niebezpieczny akwen nie ponosząc żadnych strat w swoich szeregach. Dwudziestego trzeciego maja bezskutecznie poszukujący wroga U 666 o godzinie 17:00 w kwadracie AK 91 wszedł w kontakt wzrokowy z U 760. Trzy dni później 26 maja na okręcie Engela odebrano depeszę z nowymi rozkazami o następującej treści:
„Jako grupa Trutz przebywają: U 92 (Oelrich), U 558, U 953 (Marbach), U 951 (Pressel), U 435 (Strelow), U 666, U 336, U 232 (Ziehm), U 642, U 221, U 603, U 228, U 641, U 569, U 608 (Struckmeier), U 211 (Hause) i U 217 (v. Reichenbach) dnia 01.06., godzina 08:00 w linii dozoru od CD 4657 do DF 4221.”.
Głównym celem w/w zgrupowania były kursujące na trasie Stany Zjednoczone – Gibraltar – Stany Zjednoczone konwoje a pierwszym z nich miał być osłaniany przez amerykańską grupę eskortową TF.65 wspartą dodatkowo amerykańską grupą wsparcia z lotniskowcem eskortowym USS Bogue w składzie konwój GUS.7A, który jednak dzięki przechwyconym i odszyfrowanym depeszom Enigmy otrzymał polecenie zmiany trasy, opływając niebezpieczny rejon niewykryty przez żaden z okrętów. Zanim jednak do tego doszło 30 maja o 16:00 U 666 osiągnął wyznaczoną dla niego pozycję w linii dozoru, która przypadała na kwadrat CD 7831. Piątego czerwca na pokładzie jednostki Engela odebrano kolejne rozkazy o następującej treści:
„Grupa Trutz i Bartke, zakończyć patrolowanie. Przemieścić się NW.”.
Następnego dnia o 20:00 osiągnięto położony w kwadracie CD 8255 rejon zaopatrzeniowy obierając następnie kurs na południe w poszukiwaniu podwodnego tankowca. Siódmego czerwca o 09:35 z pomostu U 666 dostrzeżono jednostkę zaopatrzeniowa Bartkego tj. U 488 oraz trzy inne przebywające w jej pobliżu U-booty. Tego samego dnia korzystając z ładnej pogody pomiędzy 12:22 a 15:40 z podwodnego tankowca pobrano 58 m3 paliwa, prowiant na 7 dni oraz 1 m3 oleju silnikowego. W trakcie trwania w/w operacji na prośbe Engela na pokład U 666 przybył lekarz U 488, który zbadał uskarżającego się na bóle w pachwinie MaschGfr Bauera u którego stwierdził przepuklinę pachwinową, zalecając jednocześnie jego transfer na pokład U 488, co następnie z powodzeniem przeprowadzono. Dziewiątego czerwca o 16:00 zgodnie z rozkazami obsadzono przypadającą na kwadrat CD 2794 nową pozycję w zgrupowaniu Trutz. Cofając się nieco w czasie to w trakcie trwania w/w operacji zaopatrzeniowej od południa akwen operowania grupy Trutz opłynął kolejny konwój - UGS.9, składający się 74 statków, osłanianych przez jednostki TF.69 oraz zespól wsparcia z lotniskowcem eskortowym USS Bogue w składzie. Szesnastego czerwca na polecenie dowództwa pośrodku środkowego Atlantyku utworzono trzy zgrupowania: Trutz 1 z U 608, U 228, U 558, U 642, Trutz 2 z U 641, U 603, U 666, U 951, U 953, U 232, U 336, U 135 i Trutz 3 z U 221, U 211, U 435 i U 193, których głównym celem miały być dwa konwoje: GUS.8 (osłaniany przez zespół TF.66) oraz UGS.10 (osłaniany przez zespół TF.61). Dodatkowo eskorta obu zgrupowań, które zresztą dzięki przechwyconym i odszyfrowanym depeszom Enigmy zmieniły swoje trasy omijając niebezpieczny rejon niewykryte, została wsparta przez dwie grupy wsparcia: TF 21.3 (lotniskowiec USS Card i trzy niszczyciele) i TF 21.11 (lotniskowiec USS Santee i trzy niszczyciele). Wracając do U 666 to dnia 16 czerwca o godzinie 04:00 obsadził on wyznaczoną mu a przypadającą na kwadrat BE 3755 pozycję w zgrupowaniu. Dwudziestego szóstego czerwca na okręcie Engela odebrano kolejną depeszę z rozkazami BdU o następującej treści:
„Dotychczasowa strefa poszukiwań rozwiązana. Dnia 27 czerwca, godzina 08:00 przebywać w linii dozoru od CE 7669 do DG 4839, odstępy 20 mil.”.
Prawdopodobnie w tym okresie głównym celem był konwój GUS.8A (44 statki, eskorta TF.69). Trzy dni później 29 czerwca odebrano kolejne rozkazy o następującej treści:
„Linia dozoru grupy Trutz rozwiązana. Engel, marsz powrotny. Bartke, proponuję spotkać się w celu wspólnego marszu.”.
Zgodnie z w/w sugestią 4 lipca o 17:15 w kwadracie CF 2635 U 666 spotkał się z U 488, w towarzystwie którego kontynuował dalej swój rejs powrotny do bazy. Dwa dni później 6 lipca (kwadrat marynarki BF 7914) w związku z wykryciem w pobliżu dużej ilości prowadzących połów jednostek rybackich obaj dowódcy podjęli decyzję o ich obejściu zmieniając swój dotychczasowy kurs na NO. W trakcie wykonywania tego manewru jednostka Engela utraciła kontakt z okrętem Bartkego, którego już nie udało się jej odzyskać. Dziewiątego lipca o 13:00 w punkcie Pt.438 U 666 spotkał się z wysłaną mu naprzeciw eskortą w towarzystwie której o 17:05 osiągnął prowadzącą do bazy w St. Nazaire śluzę. W trakcie dopiero co zakończonego, trwającego prawie 10 tygodni (67 dni) drugiego patrolu przepłynięto 11.073 mile na i 361,1 mili morskiej pod powierzchnią.
Patrol 3 (31.08.1943 – 16.10.1943)
31.08. U 666 pod dowództwem Herberta Engela o godzinie 17:15 odbił od kei bunkra w St. Nazaire, kierując się do prowadzącej do/z bazy śluzy. Po jej opuszczeniu wraz z U 641 (Rendtel) oraz w towarzystwie eskorty rozpoczęto marsz w stronę punktu Pt. Morgen. Następnego dnia po osiągnięciu kwadratu BF 6778 o godzinie 09:00 obie jednostki przeprowadziły próbne zanurzenie oraz trymowanie, które w przypadku U 666 potwierdziło jego 100 % sprawność podczas gdy u sąsiada wykryto usterki, które zmusiły jego dowódcę do powrotu do bazy w towarzystwie cały czas krążących w pobliżu okrętów eskorty. Trzeciego września na przebywającym aktualnie w kwadracie BF 5777 U 666 doszło do zwarcia w stacji trafo detektora Hagenuk. Ze względu na brak możliwości usunięcia defektu dostępnymi na pokładzie środkami o 04:16 Herbert Engel podjął decyzję o powrocie do bazy, o czym też niezwłocznie powiadomił dowództwo. Następnego dnia o 19:10 U 666 osiągnął bazę w St. Nazaire, którą po zakończeniu napraw opuścił o godzinie ósmej wieczorem 6 października, z tym samym poleceniem tj. zwalczania nieprzyjacielskiej żeglugi na wodach Północnego Atlantyku. Następnego dnia po osiągnięciu kwadratu BF 6778 na polecenie dowódcy o godzinie 09:25 zanurzono okręt, rozpoczynając następnie podwodny marsz na głębokości A-20 (60 metrów). Dziesiątego września na idącym w stronę nakazanej pozycji U 666 odebrano adresowane bezpośrednio do niego polecenie skierowania się do kwadratu AK 63, gdzie oczekiwać miał na dalsze instrukcje. Szesnastego września o godzinie 05:32 na okręcie Engela odebrano kolejną depeszę z rozkazami o następującej treści:
„U 275 (Bork), U 341 (Epp), U 422 (Poeschel), U 260 (Purkhold), U 386 (Albrecht), U 338 (Kinzel), U 731 (Techand), U 238 (Hepp), U 305 (Bahr), U 270 (Otto), U 645 (Ferro), U 402 (von Forstner), U 584 (Deecke), U 229 (Schetelig), U 666, U 641, U 952 (Curio), U 378 (Mäder), U 758 (Manseck), U 377 (Kluth), U 603 (Baltz) utworzą grupę Leuthen. (…). W następującej kolejności dnia 22 września, godzina 20:00 przebywać w linii dozoru od AK 3441 do AL 4762 (lub 92). Odstępy 17 mil morskich pomiędzy pozycjami.”.
Głównym celem w/w zgrupowania zgodnie z zamierzeniem dowództwa miały być konwoje ON i ONS. Brytyjska Admiralicja wiedząc z przechwyconych i odszyfrowanych depesz Enigmy o tym zgrupowaniu nakazała w dniu 18 września komodorom dwóch płynących w tym samym kierunku konwojów ONS.18 (27 statków, Grupa Eskortowa B3) i ON.202 (38 statków, Grupa Eskortowa C3), dla których na ewentualną zmianę trasy było już a późno połączenie się w jeden konwój, aby w ten sposób wzmocnione siły eskorty mogły skutecznie odeprzeć napastników. Rankiem 19 września na pokładzie jednostki Engel odebrano najprawdopodobniej następną pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Tworzące grupę Leuthen: U 275, U 341, U 422, U 260, U 386, U 338, U 731, U 238, U 305, U 270, U 645, U 402, U 584, U 229, U 666, U 641, U 952, U 378, U 758, U 377, U 603 w w/w kolejności do 22 września, godziny 20:00 przebywać w linii dozoru od P I do P II. Odstępy 17 mil morskich pomiędzy pozycjami. Z Punktu I namiar punkt „Jota” (AL 1299) kierunek 82˚ 159 mil morskich. Z Punktu II namiar „Hans” (AK 6958) kierunek 260˚, 70 mil morskich.”
W godzinach porannych 20 września na przebywającym aktualnie w kwadracie AL 4185 U 666 o godzinie 03:25 odebrano pochodzący z U 270 meldunek o kontakcie w kwadracie AL 1944 z idącym kursem 270˚ w/w konwojem, w stronę którego niezwłocznie się skierowano. O 17:00 (kwadrat marynarki AK 3983) w związku z uzyskaniem namiaru na 145 cm wykonano alarmowe zanurzenie a wkrótce potem w pobliżu zarejestrowano odgłosy detonujących bomb, które zidentyfikowano jako lotnicze. W niedługi czas po mającym miejsce o 22:50 wynurzeniu odebrano depeszę 1817/20/106 o następującej treści:
„Leuthen, po odebraniu krótkiego meldunku od Kinzela wszystkie jednostki mają przebywać na powierzchni zmierzając z maksymalną prędkością w stronę konwoju. (…).".
Tuż przed północą (kwadrat marynarki AK 3949) na kursie 340˚ dostrzeżono rozbłyski pocisków świetlnych w stronę których niezwłocznie się skierowano. O 01:45 (23 września, kwadrat marynarki AK 7147) przebywający na pomoście jednostki Engela wachtowi zameldowali o dostrzeżeniu cieni dwóch eskortowców zidentyfikowanych jako niszczyciele, które ten następnie postanowił zaatakować. Jedenaście minut później w kierunku obu jednostek z wyrzutni rufowej odpalono torpedę akustyczną T-V. O 02:01 w stronę szybko zbliżającego się „niszczyciela”, który po oświetleniu U 666 reflektorem rozpoczął jego ostrzał (uzyskując dwa trafienia w pomost) na polecenie dowódcy z wyrzutni nr II odpalono kolejną torpedę, po czym wykonano alarmowe zanurzenie. W trakcie jego trwania, w momencie gdy okręt znajdował się na głębokości 20 metrów w jego pobliżu nastąpiła silna eksplozja, po której to zarejestrowano odgłosy tonięcia oraz detonacje bomb głębinowych. Wbrew temu jednak co sądzono trafioną jednostką okazał się być nie niszczyciel lecz brytyjska fregata klasy River HMS Itchen, która w następstwie tego niezwłocznie poszła na dno wraz 230 członkami własnej załogi oraz rozbitkami z kanadyjskiego niszczyciela HMCS St. Croix i brytyjskiej korwety HMS Polyanthus (przeżyło 2 członków załogi fregaty i 1 rozbitek z St. Croix, których z wody podniósł polski frachtowiec s/s Wisła). Kilka minut później (dokładnie po 8 minutach i 21 sekundach biegu) pierwsza z wystrzelonych torped detonowała w śladzie torowym kanadyjskiej fregaty HMCS Morden. Detonacje tę zarejestrowano także i na U 666, co z kolei dało Herbertowi Engelowi powód do zgłoszenia zatopienia drugiego „niszczyciela”. O 02:45 nad zanurzonym okrętem przepłynął konwój, którego prób zaatakowania jednak się nie podjęto. Po mającym miejsce o 06:00 wynurzeniu wachtowi, którzy wyszli na pomost zauważyli znajdujące się na nim szczątki pochodzące z zatopionego okrętu m.in. konserwę i dwie monety: jedną z 1942 a drugą z 1943 roku, po za tym odkryli oni też, że na skutek w/w silnej eksplozji doszło do rozszczelnienie zewnętrznych zbiorników paliwowych a w następstwie tego do lekkiego przecieku. O 10:59 odebrano pochodzące z BdU rozkazy o następującej treści:
„Grupa Leuthen zakończyć operację konwojową, w kierunku wschodnim przemieszcza się jednostki przebywające na dogodnej pozycji przed konwojem. Wykorzystać szanse do ataku.”.
Dwudziestego piątego września na przebywającym w kwadracie AK 8285 U 666 odebrano kolejne rozkazy z dowództwa o następującej treści:
„U 279 (Finke), U 643 (Speidel), U 641, U 731, U 539 (Lauterbach), U 666, U 758, U 402, U 584, U 419 (Giersberg), U 378, U 952, U 645, U 260, U 603, U 275, U 336 (Hunger), U 610 (von Freyberg), U 448 (Dauter) utworzyć grupę Rossbach i w w/w kolejności dnia 26 września o 16:00 przebywać w linii rozpoznania od AK 2645 do 6817.”.
Dwudziestego szóstego września zgodnie z w/w rozkazem o 22:00 osiągnięto przypadającą na kwadrat AK 2798 wyznaczoną pozycję w linii rozpoznania. Dwa dni później 28 września o 10:45 (kwadrat marynarki AK 1825) wymieniono się namiarami z przebywającym w pobliżu U 758. Następnego dnia na U 666 odebrano depesze z nowymi rozkazami o następującej treści:
„Grupa Rossbach w kolejności: U 398, U 643, U 641, U 731, U 539, U 666, U 436, U 758, U 584, U 610, U 419, U 378, U 952, U 645, U 260, U 603, U 275, U 448, U 305, U 631 i U 402 dnia 1 października, godz. 10:00 zajmuje pozycje w linii dozoru od AD 8815 do AK 0338.”.
W tym okresie oraz w następnych dniach głównymi celami zgrupowania były meldowane przez B-Dienst następujące konwoje: ON.203 (66 statków, Grupa Eskortowa C4) i ONS.19 (49 statków, Grupa Eskortowa C3) – oba opłynęły zgrupowanie od północy oraz HX.258 (59 statków, Grupa Eskortowa C1) – opłynął zgrupowanie od południa. Powracając do U 666, to dnia 1 października o 20:00 (kwadrat marynarki AK 3248) wymienił się on namiarami z przebywającym w pobliżu U 539 a dwa dni później (3 października, kwadrat marynarki AD 8511) o godzinie 09:35 zmuszony został do wykonania alarmowego zanurzenia przez zespół trzech nieprzyjacielskich „dozorowców” (prawdopodobnie były to korwety), który nagle wyłonił się ze szkwału deszczowego (ze względu na stan morza wykonanie jakiegokolwiek ataku było niemożliwe). W tym okresie głównym celem grupy Rossbach był składający się 63 statków, osłaniany przez jednostki Grupy Eskortowej B1, wzmocniony dodatkowo przez 5 Grupę Eskortową konwój ON.204. Po południu na przebywającym wciąż w zanurzeniu U 666 o godzinie 17:15 na kursie 90˚ zarejestrowano zbliżające się odgłosy pracujących śrub okrętowych oraz impulsy azdyku (nadpływającymi jednostkami były: korweta HMS Dahlia i niszczyciel HMS Hurricane). Dziesięć minut później nad zajmowaną przez okręt pozycją (w międzyczasie na polecenie Engela sprowadzono go na głębokość A+0 tj. 80 metrów) przepłynął jeden z w/w okrętów, który w wykonanym następnie ataku zrzucił serię sześciu określonych jako ciężkie bomb głębinowych, których detonacje spowodowały uszkodzenie obu wałów napędowych, instalacji elektrycznej oraz silny przeciek w rejonie rufowej wyrzutni torpedowej. O 18:00 w związku z kolejnymi kontaktami z jednostkami nawodnymi oraz detonującymi w pobliżu bombami głębinowymi na polecenie dowódcy wypuszczono pozoratory Bold, po czym rozpoczęto powolne odejście z niebezpiecznego akwenu. Po zgubieniu prześladowców o 22:30 Herbert Engel zarządził wynurzenie i obranie kursu na „spokojniejszy wody”, gdzie siłami załogi można byłoby przeprowadzić prace naprawcze. Piątego października w związku z nie możliwym do usunięcia uszkodzeniem obu wałów, które podczas swojej pracy emitowały zdradzający pozycję okrętu hałas, Herbert Engel o godzinie 14:40 (kwadrat marynarki AK 2484) podjął decyzję o przerwaniu patrolu i powrocie do bazy, o czym też powiadomił dowództwo. W trakcie tego marszu 8 października o 11:45 w kwadracie BD 36 doszło do spotkania z bratnim U 231. Dalsza część rejsu przebiegała już bez żadnych znaczących wydarzeń i 16 października o 07:00 w punkcie Pt.438 okręt Engela spotkał się z wysłaną mu naprzeciw eskortą, w towarzystwie której o12:00 osiągnął prowadzącą do bazy w St. Nazaire śluzę, kończąc w ten sposób trwający prawie 7 tygodni (46 dni) patrol. W trakcie jego trwania U 666 przepłynął 3.765 mil morskich na i 942 mile morskie pod powierzchnią.
09.11.1943 obowiązki dowódcy na U 666 zdał KL Herbert Engel przechodząc do służby w sztabie a na jego miejsce następnego dnia przybył dotychczasowy I WO z U 757 OL.d.R. Ernst Wilberg.
Patrol 4 (08.12.1943 – 11.02.1943)
08.12. U 666 pod dowództwem Ernsta Wilberga wraz z U 382 (Zorn), U 406 (Dieterichs) i U 641 (Rendtel) opuścił St. Nazaire, by zgodnie z otrzymanym rozkazem zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Północnego Atlantyku. Następnego dnia po osiągnięciu kwadratu BF 9126 w/w okręty przeprowadziły próbne zanurzenie oraz trymowanie, które na wszystkich wykazało usterki wymagające powrotu do bazy w celu ich usunięcia. Dziesiątego grudnia o 17:00 przybyto do St. Nazaire, które po usunięciu zgłoszonych defektów opuszczono sześć dni później (16 grudnia) o 16:40. Także i tym razem wystąpiły problemy techniczne (17.12.), które wymusiły konieczność skierowania się do nieodległej bazy w Lorient, które osiągnięto 18 grudnia. Po zakończeniu wszystkich prac w pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia o godzinie 16:30 wraz z U 505 (Lange) oraz w towarzystwie eskorty opuszczono Lorient, by kontynuować dalej swój czwarty patrol. Tego samego dnia po osiągnięciu punktu Leben o godzinie 19:00 pożegnano się z eskortą, rozpoczynając następnie marsz w stronę kwadratu BF 5549. W drugi dzień świąt po osiągnięciu w/w pozycji, pomiędzy godziną 06:10 a 09:00 przeprowadzono zakończone pomyślnie próbne zanurzenie po czym rozpoczęto marsz w stronę nakazanego sektora. Dwudziestego ósmego grudnia o 17:12 na zmierzającym w stronę nakazanej pozycji U 666 odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Kolbus, Baberg, Lange i Wilberg z maksymalną prędkością kierować się do BE 6938. Okręty utworzą grupę Hela. Od godziny 15:00 nasze niszczyciele i torpedowce prowadzą walkę w BE 6938. T 27 niezdolny do manewrów w 6938. 6 naszych torpedowców przemieszcza się w kierunku wschodnim. 4 nasze niszczyciele prowadzą walkę z krążownikami. Nasz zwiad lotniczy o 09:35 dostrzegł ponton w BE 6921. Na w/w pozycji poszukiwać irlandzkiego frachtowca. Następnie oba kwadraty przeszukać w poszukiwaniu rozbitków.”.
W/w własne jednostki nawodne tworzące 8 Flotyllę Niszczycieli (Z 27, Z 23, Z 24, Z 32, Z 37, ZH 1) oraz 4 Flotyllę Torpedowców (T 22, T 23, T 24, T 25, T 26 i T 27) dnia 26 grudnia opuściły ujście Żyrondy, by w ramach operacji Trave zapewnić osłonę powracającemu z Dalekiego Wschodu łamaczowi blokady Alsterufer. Dwudziestego siódmego grudnia w/w łamacz blokady został wykryty przez łódź latającą Sunderland, co spowodowało, że do jego przechwycenia wyznaczono duże siły składające się z krążowników HMS Enterprise, HMS Glasgow, HMS Gambia, HMS Penelope, stawiacza min HMS Ariadne oraz dużych francuskich niszczycieli FFL La Fantasque i FFL Le Malin. O 16:15 tego samego dnia wciąż idący samotnie Alsterufer został wykryty a następnie zaatakowany rakietami przez należący do 311 czeskiego Sqn RAF bombowiec B-24 Liberator, w wyniku czego stanął w płomieniach. Prawie dwie godziny później o 18:00 w rejonie miejsca ataku pojawił się kolejny bombowiec, tym razem Halifax, który zameldował o tonącej, opuszczanej przez załogę jednostce. Dwudziestego ósmego grudnia powracający do bazy po bezskutecznej próbie zapewnia ochrony łamaczowi blokady zespół okrętów niemieckich został wykryty przez należący do dywizjonu VB-105 US Navy bombowiec B-24 Liberator, który powiadomił o kontakcie z wrogiem dowództwo. Wkrótce potem niemieckie jednostki stały się celem ataku 15 Liberatorów z w/w dywizjonu, co skutecznie spowolniło ich marsz oraz umożliwiło ich przechwycenie w godzinach popołudniowych przez dwa brytyjskie krążowniki HMS Glasgow i HMS Enterprise. W walce artyleryjskiej jaka się następnie wywiązała na dno poszły: niszczyciel Z 27 oraz torpedowce T 25 i T 26, pozostałym jednostkom udało się dopłynąć do ujścia Żyrondy i St. Jean de Luz. Powracając do U 666 to następnego dnia po otrzymaniu rozkazów osiągnął on nakazany sektor rozpoczynając jak się później okazało bezskuteczne poszukiwania rozbitków z zatopionych jednostek. Piątego stycznia kierujący się zgodnie z nowymi rozkazami w stronę wyznaczonego sektora okręt Wilberga stał się celem ataku nieprzyjacielskiego samolotu, odnosząc w jego wyniku lekkie uszkodzenia, które zresztą niezwłocznie zostały usunięte przez członków załogi. Dwa dni później 7 stycznia w późnych godzinach popołudniowych o 18:12 na U 666 odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupa Rügen 1, rozstawione osobno operujące indywidualne jednostki. Jako rejony operacyjne z prędkością ekonomiczną obsadzą:
U 547 3225 – U 545 2233 – U 741 1228 –U 981 3395 – U 972 2613 – U 364 2545 – U 390 2861 – U 762 0133 – U 309 1959 – U 260 0248 – U 731 5238 – U 757 5522 – U 666 4588 – U 471 5857 – U 392 6788 – U 864 8419 – U 311 9438. Wszystkie w kwadracie AL.
U 984 BE 1312 i U 976 BE 2194.
W wyznaczonych rejonach za dnia przebywać pod wodą.”.
W godzinach wieczornych 23 stycznia na bezskutecznie poszukującym wroga U 666 odebrano pochodzącą z BdU depeszę z nowymi rozkazami o następującej treści:
„Grupa Rügen rozwiązana. Jako grupa Stürmer obsadzić z najwyższą prędkością, adekwatną do warunków pogodowych nowe rejony ataku, odstępy 30 mil morskich, wszystkie w AM.
U 989 1496, - U 547 1487 – U 984 2571 – U 545 1682 – U 309 1861 – U 386 0141 – U 390 4131 – U 731 1757 – U 762 1731 – U 666 1944 | U 406 AL 6362.”.
Głównym celem nowoutworzonego zgrupowania były wykryte przez samoloty zwiadu Ju.290 (FAGr.5) dwa nieprzyjacielskie konwoje – połączony OS.66/KMS.40 (41 statków) i ON.221 (63 statki). Po bezskutecznych poszukiwaniach wroga 3 lutego o godzinie 16:51 odebrano następną depeszę z BdU z rozkazami o następującej treści:
„Grupy Hinein i Stürmer rozwiązane. Pozostające w tym rejonie okręty utworzą nową grupę. Igel i obsadzą oddalone od siebie o 40 mil morskich pozycje. W kwadracie marynarki AM: U 985 - 1218, U 283 - 1147, U 989 - 1445, U 984 - 1371, U 545 - 1548, U 386 - 1767. W kwadracie marynarki AL: U 549 - 3684, U 406 - 3795, U 714 - 0327, U 271 - 6321, U 547 - 6268, U 212 - 6636, U 666 - 6584, U 731 - 6925, U 441 – 6884, U 764 - 9293, U 571 - 9156, U 281 - 9559, U 650 - 9427, U 709 - 9883, U 963 - 9768, U 256 - 9985.”.
Tym razem głównym celem nowo utworzonych grup były następne dwa konwoje – ONS.29 (44 statki, Grupa Eskortowa B6) i ON.223 (54 statki, Grupa Eskortowa B7 wsparta 10 Grupą Wsparcia). Trzy dni później 6 lutego w godzinach popołudniowych odebrano nowe rozkazy o następującej treści:
„Zgrupowanie Igel osiągnąć z ekonomiczną prędkością nowe pozycje. Jako grupa Igel 1: U 985 AE 8956. W kwadracie marynarki AM: U 545 - 1512, U 714 - 1446, U 989 - 2118, U 546 - 1128, U 271 - 1324, U 984 - 1275, U 283 - 1217.”.
W tym okresie głównym celem obu grup był wykryty 6 lutego przez samolot dalekiego zwiadu lotniczego Ju.290 (FAGr 5), eskortowany przez Grupę Eskortową B3 i 2 Grupę Wsparcia połączony konwój SL.147/MKS.38. W trakcie trwania w/w operacji pozycję zgrupowania Igel nie zauważony przez nikogo od północy opłynął kolejny konwój UC.12 (24 statki, amerykańska grupa eskortowa). Następnymi konwojami, które pojawiły się w rejonie operowania zgrupowania Igel były: HX.277 (69 statków, Grupa Eskortowa B1 i 6 Grupa Wsparcia [kanadyjska]) oraz w/w ON.223. Dziesiątego lutego o 12:15 przebywający aktualnie w kwadracie AL 6416 U 666 nadał do dowództwa meldunek o kontakcie, o następującej treści:
„Godzina 04:14 usłyszano 2 szybkie jednostki.”
Jak się później okazało była to ostatnia wiadomość od jednostki Wilberga, którą uznano za zaginioną z nieznanych przyczyn.
Członkowie załogi U 666 uznani za zaginionych po 10.02.1944 (w kolejności alfabetycznej):
Nazwisko, Imię Ranga Rok urodzenia
Altpeter, Gottfried MtrOGfr. 06.05.1922
Anacker, Kurt MtrOGfr. 15.11.1922
Aust, Helmut FkOGfr 31.10.1922
Becker, Günther MaschGfr. 26.11.1923
Berger, Heinz MaschOGfr. 12.07.1923
Böhme, Erich MechMt. 30.11.1920
Bork, Paul OFkMt 06.12.1919
Bruns, Karl-Heinz MechOGfr. 09.03.1923
Dettbarn, Walter MaschOGfr. 01.04.1923
Eichel, Hans FkMstr 22.12.1921
Fenner, Hans MaschOGfr. 07.02.1924
Fischer, Fritz MaschOGfr. 22.10.1923
Fricke, Heinz MtrGfr. 09.05.1923
Garbers, Manfred OLt.ing 28.11.1921
Gehrke, Heinrich FkOGfr 20.01.1924
Grünwald, Hans MaschOGfr. 03.02.1922
Hockerts, Kornelius MtrOGfr. 29.01.1923
Hoffmann, Bruno MaschMt. 14.01.1917
Jäkel, Klaus MtrOGfr. 12.12.1921
Klee, Werner MaschOGfr. 12.02.1922
Kreitz, Matthias MaschOGfr. 19.08.1923
Kremer, Erich MaschOGfr. 06.09.1923
Krestan, Helmut MtrGfr. 13.05.1924
Latuszek, Heinz MtrOGfr. 12.03.1924
Lehmann, Gerhard BtsMt 27.09.1923
Minneman, Wilfried MtrGfr. 03.08.1912
Niemeyer, Erich OMasch 30.11.1914
Noske, Uwe Lt.z.S. 04.07.1921
Nussher, Walter OMasch 09.01.1916
Obermüller, Rudolf Lt.z.S. 08.12.1922
Opolka, Kurt Mtr 06.12.1919
Peter, Martin MechGfr 16.10.1924
Petersen, Heinrich MaschMt. 08.06.1920
Pichler, Ernst MaschOGfr. 27.09.1923
Prokasky, Heinz SanMt 12.01.1922
Rolshoven, Anton MaschMt. 20.03.1921
Rossbigalle, Alfred Mtr 24.01.1924
Schiff, Alfred BtsMt 12.03.1923
Schleibinger, Otto MaschOGfr. 10.09.1923
Seemann, Hans OStrm 10.04.1914
Sippel, Erhard MechOGfr. 04.06.1923
Ströh, Otto MaschMt. 28.10.1918
Strucks, Johannes MtrOGfr. 18.06.1922
Stuhm, Wilhelm MtrOGfr. 16.04.1924
Thiel, Willi MtrGfr. 06.08.1920
Tramp, Karl MtrOGfr. 07.04.1923
Tulberg, Alfred MtrOGfr. 30.05.1924
Wessel, Werner MaschMt. 05.03.1920
Wilberg, Ernst-August OLt.z.S.d.R.01.07.43. 01.09.1913
Wilschrey, Josef BtsMt 19.06.1923
Zillmann, Friedrich MaschGfr. 19.10.1924
Bibliografia:
http://uboat.net
http://www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.u-historia.com/
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5
Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 6 KTB U 223 - U 300
Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 - 1945
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3
Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1
Nie masz wystarczających uprawnień, aby zobaczyć pliki załączone do tego postu.
- Brodołak
- Admiral
- Tonaż: 1.770.000 BRT
- Dołączył(a): 04.01.06, 13:36
- Lokalizacja: Piastów
Posty: 1
• Strona 1 z 1
Kto przegląda forum
Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość