U 664 Typ VIIC
Posty: 1
• Strona 1 z 1
U 664 Typ VIIC
przez Brodołak » 15.05.15, 06:03
U 664 Typ VIIC
Stocznia: Howaldtswerke Hamburg AG, Hamburg
Numer zamówienia: 813
Zamówienie: 15.08.1940
Położenie stępki: 11.07.1941
Wodowanie: 28.04.1942
Wcielenie do służby: 17.06.1942
Numer pocztowy: M 05 024
Przebieg służby:
17.06.1942 – 31.10.1944 – 8 Flotylla U-bootów, Danzig (szkolenie załogi)
01.11.1942 – 09.08.1943 – 9 Flotylla U-bootów, Brest (służba frontowa)
09.08.1943 – Zatopiony na wodach Północnego Atlantyku (pozycja 40.12N, 37.29W) bombami głębinowymi dwóch amerykańskich bombowców TBF-1 Avenger (Sqn VC-1) z lotniskowca eskortowego USS Card.
Dowódcy:
17.06.1942 – 09.08.1943 – OL Adolf Graef
Liczba patroli: 5
Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 3 (19.325 ton)/0
Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/0
Zestrzelone/uszkodzone samoloty: 1/0
- 08.08.1943 – F4F Wildcat - do spółki z U 262.
Okres służby U 664 przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych:
18.06. – 21.06.1942 – Hamburg – próby sprawności maszyn podczas krótkich rejsów po Łabie.
23.06. – 07.07.1942 – Kiel – próby okrętu w ramach miejscowego oddziału UAK.
08.07. – 10.07.1942 – Rønne – próby sprawności hydrofonów na poligonie morskim w pobliżu Hasle, przeprowadzone w ramach miejscowego oddziału UAG-Schall.
11.07. – 17.07.1942 – Danzig – próby okrętu w ramach miejscowego oddziału UAG 1.
17.07. – 21.07.1942 – Gotenhafen – próby broni torpedowej w ramach miejscowego oddziału TEK.
22.07. – 14.08.1942 – Hela – szkolenie morzu w ramach miejscowego oddziału Agru-Front.
15.08. – 16.08.1942 – Danzig – pobyt w stoczni Holm.
17.08. – 27.08.1942 – Pillau – ćwiczenia w strzelaniu torpedami w ramach 26 Flotylli U-bootów.
28.08. – 09.09.1942 – Gotenhafen – ćwiczenia z zakresu taktyki w ramach 27 Flotylli U-bootów.
14.09. – 13.10.1942 – Hamburg – pobyt w stoczni Howaldtswerke w celu przeprowadzenia przeglądu oraz wykonania prac konserwacyjnych.
14.10. – 16.10.1942 – Tollerort – przygotowania okrętu do wyjścia na pierwszy patrol bojowy.
18.10. – 19.10.1942 – Kiel – c.d. przygotowań do służby frontowej.
Patrol 1 (20.10.1942 – 10.11.1942)
20.10. U 664 pod dowództwem Adolfa Graefa o godzinie 07:00 opuścił Kiel z poleceniem zwalczania nieprzyjacielskiej żeglugi na wodach Północnego Atlantyku. Trzy godziny później po wejściu na rutę nr 15 jednostka Graefa została przejęta przez mający pełnić rolę eskorty dozorowiec V 1209, w towarzystwie którego obrała następnie kurs na Duży Bełt. Następnego dnia w celu uzupełnienia zapasów o 19:46 zawinięto do Kristiansand, gdzie U 664 zacumował u burty statku Marna, z którego to następnie rozpoczął pobieranie oleju napędowego oraz silnikowego. Dwudziestego drugiego października po zakończeniu wszystkich prac i uporządkowaniu okrętu o 07:30 w towarzystwie jednostki MK 06 wyruszono w dalszą drogę kierując się na Egersund. W południe osiągnięto kwadrat AN 3528, gdzie pożegnano się z towarzyszącym U 664 okrętem, rozpoczynając następnie marsz w kierunku zachodnim. Cztery dni później 26 października o godzinie 13:04 w kwadracie AE 6849 nawiązano kontakt wzrokowy z małym tankowcem, którego Adolf Graef postanowił zaatakować. Zanim jednak do tego doszło U 664 zmuszony był schować się pod wodę wykonując alarmowe zanurzenie zaraz po tym jak za sylwetki statku wyłonił się nieprzyjacielski eskortowiec. O 17:30 po zlustrowaniu okolicy przez peryskop i stwierdzeniu braku obecności wroga wynurzono okręt kontynuując dalszy marsz na Atlantyk. Dwudziestego ósmego października o 16:46 (kwadrat marynarki AL 3257) dostrzeżono smugę dymu, która jak się później okazało pochodziła od czterech prowadzących połów jednostek rybackich. Następnego dnia o 08:00 okręt Graefa osiągnął nakazany w rozkazach punkt docelowy, przypadający na kwadrat AL 3227. Trzydziestego października na U 664 odebrano polecenie skierowania się w stronę nowej pozycji, tym razem przypadającej na kwadrat AK 62. W trakcie tego marszu, następnego dnia idący na powierzchni okręt Graefa o 14:45 (kwadrat marynarki AL 3185) został zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia przez nadlatujący nieprzyjacielski samolot (bombowiec należący do 206 Sqn RAF), który wykonanym następnie ataku w ślad za nim zrzucił serię czterech bomb głębinowych, które detonowały w sektorze rufowym w bezpiecznej dla okrętu odległości. Kolejny atak nieprzyjacielskiego samolotu miał miejsce 1 listopada o 15:00 (kwadrat marynarki AL 1626), kiedy to w ucieczce przed nadlatującą maszyną zidentyfikowaną jako Sunderland (w rzeczywistości była to amerykańska Catalina należąca do Sqn VP 84 US Navy – pilot R. C. Child) musiano wykonać alarmowe zanurzenie. W trakcie jego trwania w pobliżu U 664 detonowała pojedyncza bomba, która spowodowała na nim m.in. powstanie: awarii oświetlenia, nieszczelności w zbiornikach TZ I i II, przecieku w rejonie dławnicy głównego steru oraz w wodoszczelnej części rufowej, zerwanie z fundamentów obu sprężarek, uszkodzenie obu ulokowanych w części rufowej torped (jednej umieszczonej w wyrzutni a drugiej w zęzie). Ze względu na w/w uszkodzenia zaraz po mającym miejsce o 21:10 wynurzeniu Adolf Graef podjął decyzję o przerwaniu patrolu i obraniu kursu na bazę w Breście, o czym też niezwłocznie powiadomił dowództwo. Dziewięć dni później 10 listopada o 06:50 w punkcie Bruno 1 U 664 spotkał się z wysłanymi mu na spotkanie jednostkami eskorty, w towarzystwie których o 09:25 osiągnął Brest, kończąc trwający ponad cztery tygodnie patrol (31 dni), w trakcie którego przepłynął 3.839,6 mili morskiej na i pod powierzchnią .
Patrol 2 (05.12.1942 – 13.01.1943)
05.12. U 664 pod dowództwem Adolfa Graefa o godzinie 15:00 opuścił bunkier w Breście wypływając na zewnętrzną redę portu, gdzie godzinę później po spotkaniu z U 621 (Kruschka) i pełniącym rolę eskorty przerywaczem zagród minowych wyruszył w dalszą drogę, kierując się w stronę punktu Pt.346. Po dotarciu na miejsce, co miało miejsce o 17:30 eskorta zawróciła do bazy zaś oba U-booty rozpoczęły marsz w stronę pozycji wyjściowej o nazwie Kernbeiβer. Szóstego grudnia po dotarciu do kwadratu BF 4686 schowano się pod wodę rozpoczynając podwodny marsz przez Biskaje (w trakcie jego trwania odkryto, że peryskop bojowy nie trzyma szczelności). Także i tym razem głównym celem jednostki Graefa miało być zwalczanie nieprzyjacielskiej żeglugi na wodach Północnego Atlantyku. Następnego dnia na U 664 odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Nowy punkt docelowy dla Sturma, Graefa, Kruschki, Hartmanna i Ruppelta po przeprowadzeniu zadania specjalnego to AK 60.”.
Jedenastego grudnia o 16:51 odebrano kolejną depeszę z rozkazami o następującej treści:
„U 135 (Schütt), U 600 (Zurmühlen), U 211 (Hause), U 465 (Wolf), U 439 (Sporn), U 609 (Rudloff), U 203 (Kottmann), U 664, U 356 (Ruppelt), U 410 (Sturm), U 621 (Kruschka) jako grupa Raufbold dnia 14 grudnia godzina 08:00 przebywać w linii dozoru od AL 4482 do 8547. Pozostać niewykrytym.”.
Dwa dni później 13 grudnia zgodnie z w/w rozkazem o 22:30 obsadzono nakazaną pozycję w zgrupowaniu – przypadającą na kwadrat AL 7239. Piętnastego grudnia o 14:15 (kwadrat marynarki AL 8161) na krążącym w poszukiwaniu wroga U 664 odebrano pochodzący z U 609 meldunek o kontakcie z nieprzyjacielem, w którego stronę niezwłocznie się skierowano. Meldowanym wrogiem był składający się z 43 statków, osłaniany przez jednostki Grupy Eskortowej B7 konwój ON.153. Następnego dnia o godzinie 08:00 w kwadracie AL 7825 z pomostu jednostki Graefa dostrzeżono pojedynczy parowiec, za którym to następnie podążono utrzymując kontakt. Wieczorem o 20:13 (kwadrat marynarki BD 3337) U 664 zajął pozycję przed konwojem a dwie minuty później w kierunku idącej na jego szpicy jednostki wystrzelił salwę czterech torped, rejestrując odgłos dwóch detonacji (samych trafień już nie zaobserwowano a to ze względu konieczność zejścia na dużą głębokość w ucieczce przed szybko zbliżającym się niszczycielem, który wkrótce potem przystąpił do jak się później okazało na szczęście niecelnego polowania). W rzeczywistości obie „celne” torpedy zadziałały tak jak powinny i na dno poszedł należący do belgijskiego armatora Compagnie Maritime Belge (Lloyd Royal) SA z Antwerpii frachtowiec Emile Francqui (5.859 ton). Czterdzieści pięć minut po północy 17 grudnia okręt Graefa z powrotem pojawił się na powierzchni, rozpoczynając ponowne poszukiwania konwoju, w których kierował się ostatnim posiadanym na niego akustycznym namiarem. Dwudziestego grudnia po odebraniu o 13:10 (kwadrat marynarki BD 2946) pochodzącego z U 621 meldunku o kontakcie z konwojem niezwłocznie rozpoczęto skierowane przeciwko niemu działania, które przerwano jeszcze tego samego dnia o 21:45 zaraz po odebraniu pochodzącej z dowództwa depeszy z rozkazami o następującej treści:
„Kottmann, Graef, Ruppelt, Hause przerwać operację konwojową, kierować się do kwadratu AK 99.”.
Trzy dni później 23 grudnia okręt Graefa otrzymał polecenie dołączenia do operującego we wschodniej części Północnego Atlantyku zgrupowania Spitz. Dwudziestego szóstego grudnia w drodze ku nakazanej pozycji w w/w zgrupowaniu o godzinie 16:20 (kwadrat marynarki BE 1679) U 664 wszedł w kontakt wzrokowy najpierw z chmurą dymu a następnie z nieprzyjacielskim konwojem, o którym niezwłocznie zameldował dowództwu. Wykrytym zgrupowaniem był składający się z 45 statków, osłaniany przez jednostki Grupy Eskortowej C1 konwój ONS.154. Ponad sześć godzin później o 22:30 (kwadrat marynarki BE 4185) podążający przez cały czas za nieprzyjacielem okręt Graefa został wykryty i zmuszony do alarmowego zanurzenia prawdopodobnie przez kanadyjski niszczyciel HMCS St. Laurent, który następnie przeprowadził intensywne polowanie z wykorzystaniem azdyku i bomb głębinowych. Trzydzieści minut po północy następnego dnia U 664 z powrotem pojawił się na powierzchni rozpoczynając poszukiwania konwoju, z którym kontakt udało mu się ponownie odzyskać o 02:50 w kwadracie BE 4413. O 07:40 (kwadrat marynarki BD 6663) HMCS St. Laurent po raz drugi zlokalizował okręt Greafa zmuszając go do zanurzenia a następnie ponownie obrzucając go bombami głębinowymi, które także i tym razem nie spowodowały na nim poważniejszych szkód. Po odpłynięciu prześladowcy od 10:10 ponownie prowadzono pościg za konwojem płynąc na powierzchni, w trakcie którego o 19:15 (kwadrat marynarki BD 6975) wymieniono się namiarami z U 659 (Stock). Tego samego dnia w związku z uzyskaniem przez detektor namiaru na zbliżający się kontakt radarowy wykonano alarmowe zanurzenie, pozostając pod wodą do 23:10. Dwudziestego ósmego grudnia najpierw o 11:30 (kwadrat marynarki BD 9534) wymieniono się informacjami z napotkanym U 591 (Zetzsche) a następnie o 13:00 namiarami z U 440 (Geiβler). O 18:40 (kwadrat marynarki BD 9828) na kursie 80˚ dostrzeżono smugę dymu, która jak się później okazało pochodziła od dwóch płynących na powierzchni U-bootów, które przy pomocy alfabetu morsa prowadziły pomiędzy sobą komunikację. Dwadzieścia minut później w pobliżu U 664 znienacka detonowały pociski wystrzelone przez kryjące się w ciemnościach nieprzyjacielskie jednostki wchodzące w skład eskorty ściganego konwoju a którymi były: ponownie HMCS St. Laurent oraz prawdopodobnie korweta HMCS Napanee. Chcąc uniknąć ewentualnych trafień Adolf Graef zarządził alarmowe zanurzenie a jakiś czas później w pobliżu okrętu detonowały pierwsze bomby głębinowe. Po zgubieniu prześladowców od 23:35 U 664 ponownie szedł na powierzchni prowadząc poszukiwania nieprzyjaciela, w trakcie których już następnego dnia (29.12.) o 02:30 w kwadracie BD 9845 natknął się na nie osłaniany zastopowany „tankowiec”, w kierunku którego wystrzelił następnie salwę czterech torped, które ze względu na zbyt duży dystans chybiły jednak celu. Ze względu na konieczność ponownego załadowania wyrzutni dziobowych Adolf Graef chcąc po trzech dniach pościgu za konwojem wreszcie coś zatopić postanowił podejść bliżej do statku i zaatakować go umieszczoną w wyrzutni nr V torpedą. W trakcie wykonywania tego manewru zaobserwowano, że cel najpierw został trafiony torpedą (wystrzeloną przez U 123 (von Schroeter)) a następne dobity ogniem artyleryjskim (przez U 435 (Strelow)). Jak się później okazało bezskutecznie atakowaną jednostką był w rzeczywistości nie tankowiec jak mylnie ją zidentyfikowano ale uszkodzony wcześniej przez U 225 (Leimkühler), należący do brytyjskiego armatora Houlder Brothers & Co Ltd z Londynu wojennej budowy frachtowiec typu Empire – Empire Shackleton (7.068 ton). W nowy rok o 15:30 przebywający aktualnie w kwadracie CD 3341 U 664 zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami z dowództwem skierował się w stronę kwadratu CD 37, gdzie spotkać się miał z bliźniaczym U 662, z którego to następnie pobrać miał paliwo potrzebne mu na rejs powrotny do bazy. Dwa dni później 3 stycznia zgodnie z w/w rozkazem na nakazanej pozycji o 13:55 dostrzeżono zbliżającą się jednostkę Hermanna ale ze względu na fatalne warunki pogodowe planowaną na ten dzień operację przekazania paliwa musiano przesunąć do czasu poprawy aury. Ta nastąpiła dopiero 5 stycznia dzięki czemu pomiędzy 12:25 a 18:20 w kwadracie CD 6135 U 662 przekazał na U 664 ca. 30 m3 paliwa. Po nieobfitującym już w żadne znaczące wydarzenia rejsie 13 stycznia o 12:30 w punkcie Pilz spotkano się z przerywaczem zagród minowych Spbr.16 oraz dwoma dozorowcami V 622 i V 625, w eskorcie których o 18:00 przybyto do bazy w La Pallice. W trakcie zakończonego a trwającego ponad pięć tygodni patrolu (39 dni) U 664 przepłynął 5.911,3 mili morskiej na i 480,4 mili morskiej pod powierzchnią.
Patrol 3 (14.02.1943 – 28.03.1943)
14.02. U 664 pod dowództwem Adolfa Graefa wraz z U 432 (Eckhardt) o godzinie 17:00 opuścił La Pallice z poleceniem zwalczania nieprzyjacielskiej żeglugi na wodach Północnego Atlantyku. Od zewnętrznej redy aż do punktu Pilz, który osiągnięto równo o północy obu U-bootom towarzyszył jako eskorta przerywacz zagród minowych. Piętnastego lutego pomiędzy 03:45 a 04:45 w kwadracie BF 9122 przeprowadzono próbne zanurzenie oraz trymowanie okrętu, po którym to rozpoczęto marsz przez Biskaje w kierunku wyznaczonego w rozkazach sektora. Dwudziestego pierwszego lutego o 17:57 w kwadracie BE 1152 U 664 wszedł w kontakt z nieprzyjacielskim konwojem o którym niezwłocznie zameldowano dowództwu, które to z kolei utworzyło w celu jego zaatakowania składające się z okrętu Graefa oraz przebywających w pobliżu U 758 (Manseck), U 591 (Zetzsche), U 84 (Uphoff) i U 432 zgrupowanie o nazwie Sturmbock. Meldowanym konwojem był składający się 35 statków, osłaniany przez jednostki Grupy Eskortowej B3 (w jej składzie dwa polskie niszczyciele ORP Garland i ORP Burza) konwój ONS.167. W mającym miejsce jeszcze tego samego dnia o 21:20 ataku, po uprzednim nadaniu ostrzeżenia o użyciu torped FAT, w kierunku dwóch będących najbliżej statków wystrzelono salwę czterech torped (trzech z wyrzutni dziobowych w stronę frachtowca i jednej po dokonaniu zwrotu z wyrzutni rufowej w stronę tankowca), które według prowadzonych obserwacji miały trafić w swoje cele (frachtowiec miał płonąc pójść na dno zaś tankowiec zastopować z płonącą rufą). W/w obserwacje poczynione przez Graefa okazały się prawdziwe i wystrzelone przez niego torpedy trafiły w:
- należący panamskiego armatora Panama Transport Co (spółka amerykańskiego koncernu Standard Oil Co) z Panamy, stary bo pochodzący z 1916 roku parowy tankowiec H.H. Rogers (.8.807 ton), który z zalaną maszynownią i płonącą rufą został opuszczony przez swoją załogę a jakiś czas później dobity przez okręt Graefa,
- należący do amerykańskiego armatora A. H. Bull & Co Inc. z Nowego Jorku frachtowiec Rosario (4.659 ton), który po otrzymaniu dwóch trafień w przeciągu trzech minut poszedł na dno wraz z 33 członkami swojej załogi (uratowano 30).
O 22:08 podążający wciąż za konwojem, ładujący swoje wyrzutnie U 664 został wykryty i zmuszony do alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielską jednostkę eskortową (zidentyfikowana jako niszczyciel), która następnie wykonała nieskuteczny atak bombami głębinowymi. Od 02:30 (22.02.) okręt Graefa ponownie znajdował się na powierzchni prowadząc pościg za konwojem, z którym ostatecznie kontakt odzyskał o 09:15. Godzinę później ponownie musiano schować się pod wodę przed nadpływającym nieprzyjacielskim eskortowcem a o 11:25 przed nadlatującym samolotem. Ze względu na w/w przerywniki po raz drugi utracono kontakt z ONS.167, tym razem już ostatecznie. Dwudziestego czwartego marca, dwanaście minut po północy na okręcie Graefa odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupa Sturmbock, U 753 (von Mannstein), U 409 (Maβmann), U 332 (Hüttemann), U 664, U 591, U 84, U 432 dnia 24 lutego godzina 18:00 przebywać w linii dozoru od BC 3995 > BD 4755.“.
Dwa dni później 26 lutego o 10:34 na U 664 odebrano kolejną depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupa Sturmbock rozwiązana. U 432, U 758, U 664, U 84, U 409, U 591 utworzą grupę Wildfang i obsadzą z prędkością marszową nową linię dozoru od AJ 9856 do BC 3562.”.
Głównym celem tej oraz innej utworzonej w tym samym czasie grupy – Burggraf były wszystkie idące północną rutą nieprzyjacielskie konwoje. W dniu 28 lutego zgodnie z w/w rozkazem o 08:00 obsadzono nakazaną a przypadającą na kwadrat BC 3212 pozycję w zgrupowaniu, przystępując niezwłocznie do jej przemierzania w poszukiwaniu wroga. Piątego marca luką jaka istniała pomiędzy oboma zgrupowaniami przepłynął niezauważony przez nikogo, składający się z 60 statków, osłaniany przez Grupę Eskortową B5 konwój ON.168. Następnego dnia na U 664 odebrano kolejną depeszę z rozkazami o następującej treści:
„U 638 (Bernbeck), U 89 (Lohmann), U 529 (Fraatz), U 432, U 758, U 664, U 615 (Kapitzky), U 332, U 603 (Bertelsmann), U 91 (Walkerling), U 653 (Feiler), U 621 (Kruschka), U 600 (Zurmühlen) i U 468 obsadzić linię dozoru od AJ 5945 > AK 7757. Okręty tworzą nową grupę Raubgraf.”.
Głównym celem w/w zgrupowania był składający się z 60 statków konwój HX.228, który jednak dzięki przechwyconym i odszyfrowanym depeszom Enigmy otrzymał polecenie zmiany swojego dotychczasowego kursu, dzięki czemu opłynął on niebezpieczny rejon od południa nie wykryty przez żaden z w/w okrętów. W nadchodzących dniach przy szalejącym sztormie przez obsadzony przez jednostki grupy Raubgraf akwen przepłynęli liczni maruderzy z dwóch częściowo rozbitych przez sztorm konwoji: w/w ON.168 i ONS.169 (36 statków, Grupa Eskortowa B4) a jedyny sukces odniósł U 638, który dnia 7 marca storpedował i ciężko uszkodził pochodzącego z pierwszego z w/w konwoji marudera – brytyjski tankowiec Empire Light (6.537 ton). Ponieważ żaden z w/w okrętów za wyjątkiem jednostki Bernbecka nie miał już kontaktu z nieprzyjacielem dziewiątego marca BdU nakazało grupie przemieścić się w kierunku północnym, gdzie utworzyć miała ona nową linię dozoru a jej głównym celem miał być meldowany przez B-Dienst, osłaniany przez jednostki Grupy Eskortowej B2, składający się z 51 statków konwój ON.170. Jedenastego marca związku z meldunkiem B-Dienst o wykryciu części rozproszonego konwoju ON.168 zgrupowanie Raubgraf otrzymało polecenie przemieszczenia się kierunku zachodnim w celu jego przechwycenia (w rzeczywistości jednak w/w część konwoju minęła już niebezpieczny rejon). Po nim kolejnym celem był meldowany przez B-Dienst, osłaniany przez 40 Grupę Eskortową, składający się z 38 statków konwój HX.229a, który także otrzymał polecenie zmiany trasy opływając niebezpieczny akwen od północy. Czternastego marca bezskutecznie poszukujący wroga okręt Graefa o 15:15 w kwadracie BC 2224 wymienił się namiarami z napotkanym U 600. Tego samego też dnia BdU nakazało jednostkom grup Raubgraf, Stürmer i Dränger przechwycić dwa następne meldowane przez B-Dienst konwoje: HX.229 (38 statków, Grupa Eskortowa B4) i SC.122 (51 statków, Grupa Eskortowa B5). Szesnastego marca w godzinach porannych jako pierwszy z pierwszym z w/w konwoji kontakt uzyskał U 653 (Feiler), który powiadomił następnie o tym fakcie dowództwo. Tego samego dnia podążający w stronę podanej przez niego pozycji U 664 najpierw o 12:40 w kwadracie BD 1457 nawiązał kontakt wzrokowy z samotnym statkiem a następnie o 20:59 z całym konwojem. O 01:30 następnego dnia (kwadrat marynarki BD 1297) podążający za nieprzyjacielem okręt Graefa został zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia przez znajdujący się na kursie 0 niszczyciel, który wkrótce potem przystąpił do ataków z wykorzystaniem bomb głębinowych. Od 07:40 U 664 z powrotem znajdował się na powierzchni prowadząc poszukiwania meldowanego przez U 91 (Walkerling) wroga, którym tym razem był konwój SC.122. O 17:45 (kwadrat marynarki BD 1358) osiągnięto wymieniony przez Walkerlinga kwadrat, gdzie natknięto się na pole unoszących się na wodzie szczątków. Osiemnastego marca o godzinie 00:30 (kwadrat marynarki BD 1362) w związku z niskim stanem paliwa zakończono operację konwojową obierając kurs na punkt spotkania z podwodnym tankowcem U 463 (Wolfbauer). Po południu o 16:50 na nakazanej pozycji spotkano się z jednostką Wolfbauera oraz przebywającymi w jej pobliżu innymi U-bootami ale ze względu na fatalne warunki atmosferyczne cała operacja musiała zostać odłożona w czasie. Następnego dnia po poprawie aury i odczekaniu na swoją kolejkę pomiędzy 18:00 a 21:00 w kwadracie BD 2728 pobrano 15 m3 paliwa, 1 m3 oleju silnikowego oraz 1 egzemplarz detektora Metox (prawdopodobnie podczas tego spotkania mechanicy z podwodnego tankowca przyjrzeli się łożyskom silników elektrycznych na których głośną pracę miał skarżyć się dowództwu Adolf Graef). Po zakończeniu operacji, uporządkowaniu okrętu i pożegnaniu się z pozostałymi jednostkami U 664 rozpoczął marsz powrotny do bazy osiągając 28 marca punkt Lucie 2, gdzie o 09:30 spotkał się z przydzielonym mu jako eskorta przerywaczem zagród minowych Spbr.134. W jego towarzystwie o 10:00 okręt Graefa osiągnął Lorient, kończąc trwający równo sześć tygodni patrol (42 dni), w trakcie którego przepłynął 6.083,1 mili morskiej na i 470 mil morskich pod powierzchnią.
Patrol 4 (29.04.1943 – 09.06.1943)
29.04. U 664 pod dowództwem Adolfa Graefa wraz U 66 (Markworth) i U 91 (Hungerhausen) opuścił Lorient, by zgodnie z otrzymanym poleceniem zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Północnego Atlantyku. Na zewnętrznej redzie doszło do spotkania w/w jednostek z przerywaczem zagród minowych, który następnie zapewniał im osłonę na odcinku drogi prowadzącym do punktu Laterne, który ostatecznie osiągnięto o 21:00. (potem rolę eskorty przejęły od niego jednostki przeciwminowe). O 04:35 następnego dnia osiągnięto punkt Kern (będący pozycją wyjściową dla w/w jednostek) a o 06:10 (kwadrat marynarki BF 5467) rozpoczęto podwodny marsz przez Biskaje. Drugiego maja czterdzieści minut po wynurzeniu w celu naładowania baterii akumulatorów o 02:55 w kwadracie BF 5451 U 664 stał się celem ataku nadlatującego od strony bakburty nieprzyjacielskiego samolotu (brytyjski bombowiec Wellington „D” należący do 172 Sqn RAF), który z odległości 500 metrów oświetlił okręt reflektorem Leigha, po czym pomimo postawionej z działek kal. 20 mm zapory ogniowej zdołał zrzucić serię bomb, które na szczęście nie spowodowały poważniejszych uszkodzeń. Wkrótce potem wykonano alarmowe zanurzenie unikając w ten sposób kolejnych ataków, po czym pozostano pod wodą do 07:30. Półgodziny później (kwadrat marynarki BF 4543) okręt Graefa po raz drugi stał się celem ataku nieprzyjacielskiego samolotu, tym razem zidentyfikowanego jako Sunderland (poprawna identyfikacja, było australijska maszyna należąca 10 Sqn RAAF), który także pomimo postawionej zapory ogniowej ostrzelał U 664 z broni pokładowej oraz rzucił serię 3 bomb głębinowych, które detonowały po stronie bakburty. Także i tym razem wkrótce po ataku wykonano alarmowe zanurzenie. Na skutek ostrzału nieprzyjacielskiej maszyny postrzał w lewą nogę otrzymał Gfr Lautz. Dziesiątego maja na U 664 odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„U 109 (Schramm), U 202 (Poser), U 664, U 91 jako grupa Lech obsadzić linię dozoru od AK 3972 do AK 4248.”.
Dwa dni później 12 maja o godzinie 04:00 obsadzono przypadającą na kwadrat AK 4242 wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu, przystępując niezwłocznie do jej patrolowania w poszukiwaniu wroga. Trzynastego maja na okręcie Graefa odebrano nowe rozkazy o następującej treści:
„Grupy Lech i Nab jako nowa grupa Donau II, U 954 (Loewe), U 92 (Oelrich), U 209 (Brodda), U 202, U 664, U 91, U 707 (Gretschel), U 413 (Poel), U 952 (Curio), U 264 (Looks), U 378 (Mäder) i U 218 (Becker) dnia 15 maja przebywać w linii dozoru od AK 1587 do AK 5131.”.
Głównym celem tej oraz bliźniaczej grupy Donau 1 było odnalezienie i zaatakowanie już wcześniej wykrytego, składającego się z 40 statków, eskortowanego przez jednostki Grupy Eskortowej B5 konwoju ONS.7, który jednak nocą 17 maja opłynął oba zgrupowania od północy a jedyną jednostką, która go wykryła i zdołała zaatakować zatapiając frachtowiec Aymeric był U 657 (Göllnitz), który z kolei sam w kontrataku jednostek eskorty został posłany na dno. Zanim jednak doszło do w/w wydarzeń w południe 14 maja w kwadracie AK 1729 okręt Graefa wymienił się namiarami z napotkanym U 202. Cztery dni później 18 maja zgodnie z poleceniem dowództwa o 15:00 obsadzono przypadającą na kwadrat AK 8455 pozycję w nowej linii dozoru. W tym okresie głównym celem dla grupy Donau 2 były dwa kolejne konwoje: HX.238 (45 statków, Grupa Eskortowa C3) i SC.130 (38 statków, Grupa Eskortowa B7). Następnego dnia poszukujący meldowanego przez U 304 (Koch) konwoju SC.130 U 604 o godzinie 10:50 w kwadracie AK 5811 został zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielski samolot. W trakcie pobytu pod wodą pomiędzy 11:20 a 14:20 w pobliżu zajmowanej pozycji krążyły trzy nieprzyjacielskie eskortowce zrzucające co jakiś czas serie bomb głębinowych. Dwudziestego maja po bezskutecznych próbach odnalezienia SC.130 o 05:30 (kwadrat marynarki AK 6358) zakończono operację konwojową. Dwa dni później 22 maja o godzinie 20:00 w kwadracie AK 8337 wymieniono się namiarami z napotkanym U 413. Tego samego dnia odebrano też depeszę z nowymi rozkazami o następującej treści:
„Dowództwo przypuszcza, że północny konwój 22 maja o godzinie 17:00 przebywał w kwadracie AK 8557. Grupa Mosel od Poppa do Hungera i jednostki grup Donau operować na trasie konwoju idącego kursem od 57˚ do 75˚ z prędkością 9 węzłów.”.
W/w nieprzyjacielem był składający się z 39 statków, osłaniany przez Grupę Wsparcia C1, wzmocnioną dodatkowo jednostkami 6 Grupy Wsparcia (z lotniskowcem eskortowym USS Bogue) konwój ON.184. W tym samym też czasie 23 maja U 218 wykrył (kontakt akustyczny) kolejny składający się z 42 statków, osłaniany przez Grupę Eskortową B3 konwój, którym był HX.239. Następnego dnia poszukujący wroga U 664 o godzinie 07:39 w kwadracie AL 9841 został zmuszony do alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielską korwetę, która nagle wyłoniła się z deszczowego szkwału. W trakcie pobytu pod wodą o 09:30 na hydrofonach zrejestrowano odgłosy przepływającego przed dziobem konwoju (był nim w/w ON.184), za którym zaraz po mającym miejsce o 13:40 wynurzeniu ruszono w pościg. W trakcie jego trwania o 15:05 na U 664 odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„Przerwać operację konwojową, przemieścić się w kierunku zachodnim.”.
Tego samego dnia o 21:50 (kwadrat marynarki AK 97) idący na powierzchni okręt Graefa stał się celem ataku nieprzyjacielskiego bombowca, który zrzucił na niego na szczęście niecelną serię trzech bomb głębinowych. Dwudziestego czwartego maja zgodnie z poleceniem dowództwa U 664 tak jak i inne posiadające małe zapasy U-booty odgrywał rolę fałszywego stada prowadząc intensywną wymianę sygnałów radiowych. W trakcie wykonywania tego zadania następnego dnia o 18:00 w kwadracie AK 5928 wymieniono się namiarami z napotkanym U 199 (Kraus). Dwudziestego szóstego maja o 04:00 przebywający aktualnie w kwadracie AK 6766 okręt Graefa podjął wkrótce jednak przerwane działania przeciwko meldowanemu przez Krecha konwojowi (jedną z przyczyn tej decyzji, był fakt, że ostatni meldunek z pozycją wroga pochodził z poprzedniego dnia z godziny 21:43). Dwudziestego ósmego maja w związku z kończącymi się zapasami o 08:00 przebywający w kwadracie AK 2946 U 664 rozpoczął marsz powrotny do bazy, o którym powiadomił dowództwo, które z kolei nakazało mu wracać w grupie wraz U 413 i U 91. Następnego dnia odebrano kolejną depeszę z BdU, korygującą poprzedni rozkaz, która miała następującą treść:
„Punkt spotkania w celu dalszego wspólnego marszu z U 413 i U 91 zmieniony. Punkt spotkania 1 czerwca, godzina 08:00 BE 4115.”.
Trzydziestego maja idący w stronę nakazanej pozycji okręt Graefa o 11:15 w kwadracie AK 8916 napotkał samotnie płynący szwedzki statek Falsterbohus. Dwa dni później 1 czerwca o 07:50 w nakazanym punkcie spotkano się z U 91, z którego to dowódcą Adolf Graef ustalił, że pomimo obowiązującego rozkazu do bazy popłyną każdy osobno (powodem w/w decyzji było wg Graefa to, że: wspólne pływanie wpływa ujemnie na gotowość bojową, poza tym wymaga dodatkowego członka w składzie obsady pomostu do prowadzenia komunikacji a sama podwodna komunikacja na wodach Biskajów choć nie jest niebezpieczna nie jest też wskazana.). Osiem dni później 9 czerwca po samotnym rejsie o 15:40 osiągnięto kwadrat BF 5228, gdzie spotkano się z osłoną przeciwminową, w towarzystwie której o 17:45 dotarto do bazy w Breście. W trakcie zakończonego a trwającego prawie sześć tygodni patrolu (41 dni) przepłynięto 5.564 mil morskich na i 669 mil morskich pod powierzchnią.
Patrol 5 (18.07.1943 – 09.08.1943)
18.07. U 664 pod dowództwem Adolfa Graefa wraz z U 383 (Kremser) oraz w eskorcie trałowców: M 475, M 403, M 4013 i M 4014 o godzinie 09:10 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanym rozkazem zwalczać nieprzyjacielską żeglugę w rejonie wybrzeży Południowej Ameryki. Od 11:45 kiedy to osiągnięto punkt Pt.346 obu jednostkom w roli eskorty towarzyszyły dwa dozorowce V 714 i V 710, które następnego dnia po osiągnięciu kwadratu BF 5541 zabezpieczyły ich próbne zanurzenie. Ponieważ w trakcie jego trwania na obu U-bootach wykryto usterki, uniemożliwiające im skuteczne przeprowadzenie patrolu, oba dozorowce odeskortowały je do punktu Pt.346, skąd w towarzystwie jednostek przeciwminowych jeszcze tego samego dnia dotarły do bazy w Breście. Dwudziestego pierwszego lipca po usunięciu zgłoszonych defektów o godzinie 08:00, w towarzystwie ponownie U 383 oraz w eskorcie dwóch trałowców M 402 i M 4013 oraz dwóch dozorowców V 729 i V 723 opuszczono Brest kierując się w stronę pozycji B.1, skąd następnie rozpoczęto marsz w stronę pozycji Brunno 1. Po dotarciu na miejsce, jeszcze tego samego dnia przeprowadzono pomyślnie zakończone dla U 664 próbne zanurzenie, podczas gdy U 383 ponownie zmuszony był powrócić do bazy. W kolejnych dniach idący na powierzchni okręt Graefa dwukrotnie stał się celem ataków nieprzyjacielskiego lotnictwa: pierwszy raz 22 lipca o 07:43 w kwadracie BF 54 dwóch samolotów Beaufighter z 248 Sqn RAF i drugi raz 24 lipca o 18:24 w kwadracie BF 44 niezidentyfikowanego bombowca. Oprócz w/w wydarzeń w trakcie marszu w stronę nakazanego sektora, w momencie gdy znajdowano się na zachód od Azorów na U 664 odebrano polecenie by w związku z brakiem „mlecznych krów” jako pomocniczy tankowiec zaopatrzyć w paliwo w kwadracie CD 34 dwie bratnie jednostki – U 760 (Blum) i U 262 (Franke), po czym powrócić do bazy. W piątek 6 sierpnia w godzinach porannych okręt Graefa spotkał się z U 262, na który to następnie w trakcie trwającej cztery godziny operacji przekazał 25 m3 paliwa. Wieczorem 7 sierpnia doszło do spotkania z drugim z awizowanych okrętów – U 760 ale ze względu na zapadające ciemności operację przełożono na dzień następny. Rankiem 8 sierpnia (kwadrat marynarki CD 3455) korzystając z dobrej pogody około godziny 08:30 rozpoczęto operację podawania paliwa na jednostkę Bluma, w trakcie której osłonę obu okrętom zapewniał U 262. Półtorej godziny później w/w jednostki zostały wykryte przez prowadzące poszukiwania (było to konsekwencją namierzenia dość ożywionej i nieostrożnej komunikacji radiowej jaką prowadziły trzy U-booty) dwa pochodzące z wchodzącego w skład amerykańskiej Grupy Zadaniowej TG.21.14 lotniskowca eskortowego USS Card (grupa ta wspierała osłaniany przez jednostki TF 64, składający się z 83 statków konwój UGS.13) samoloty, którymi były myśliwiec F4F Wildcat i bombowiec TBF-1 Avenger. Jako pierwszy zgodnie z przyjętą taktyką zaatakował myśliwiec (miał on zmusić ofiarę do zanurzenia, podczas gdy towarzyszący mu Avenger w ślad za nią miał zrzucić bomby lub zamiast nich torpedę akustyczną No-84 Fido), w kierunku którego otworzono ogień zaporowy (po otrzymaniu piętnastu trafień z broni pokładowej myśliwca na U 664 uszkodzone zostały dwie z czterech luf poczwórnego działka kal. 20 mm, oraz jedno stanowisko pojedynczych działek kal. 20 mm). Pomimo w/w strat na skutek skoncentrowanego ostrzału prowadzonego przez U 262 i U 664 (U 760 strzelał mało lub wcale, znikając wkrótce potem pod wodą) Wildcat został zestrzelony a jego pilot F/Ens. John F. Sprague poniósł śmierć. Zanim jednak do tego doszło na skutek jego ataków na okręcie Graefa oprócz w/w uszkodzeń zginęli próbujący rozłączyć łączący U 664 z U 760 wąż paliwowy II WO Heinz-Dieter Böhme oraz sternik Helmut Jenteleit (ich bezwładne ciała wypadły za burtę) a rannych zostało trzech kolejnych członków załogi m.in. MtrGfr Heinrich Wöpkemeier, który otrzymał postrzał w ramię. Wkrótce po zestrzeleniu Wildcata korzystając z nadarzającej się sytuacji U 664 wykonał alarmowe zanurzenie (w tym czasie U 262 zestrzelił drugiego napastnika) pozostając następnie pod wodą do północy, kiedy to po wynurzeniu wyciągnięto z wody i schowano pod pokład ciągnięty przez cały czas wąż paliwowy (z jego 60 metrów długości pozostało zaledwie 10). W trakcie wykonywania tej czynności wachtowi zameldowali o dostrzeżeniu w pobliżu cienia dużej jednostki (kontakt akustyczny z nadpływającym celem utrzymywano już od 22:00, rejestrując także odległe detonacje bomb głębinowych), którą Adolf Graef zidentyfikował jako tankowiec, podczas gdy I WO upierał się (co było zgodnie z prawdą), że jest to lotniskowiec eskortowy. W trakcie tej dyskusji Adolf Graef nie mając zaufania co do kwalifikacji swojego I WO (był to jego pierwszy patrol) nakazał by to główny sternik Claus Holst, który tak jak i dowódca twierdził że celem jest tankowiec odpalił w jego kierunku torpedy. Gdy Holst jednak odmówił nie chcąc brać na siebie odpowiedzialności za ewentualny nieudany atak Adolf Graef zadecydował, że to on sam odpali torpedy. Wkrótce potem w stronę nieprzyjacielskiej jednostki wystrzelono najpierw z wyrzutni nr I i III dwie torpedy FAT - z których pierwsza chybiła zaś druga pozostała w wyrzutni i dopiero po minucie dzięki zwiększeniu ciśnienia do 200 atmosfer udało się ją z niej awaryjnie wypchnąć – po czym po dokonaniu zwrotu tym razem z wyrzutni rufowej nr V torpedę T-III Falke, która podobnie jak ta z wyrzutni nr I także minęła cel. Dziesięć minut później wciąż pozostający na powierzchni okręt Graefa został wykryty i zmuszony do awaryjnego zanurzenia przez jeden z niszczycieli osłony USS Card, stając się następnie celem bezskutecznych kontrataków w wykonaniu tej oraz pozostałych jednostek osłony. Po południu 9 sierpnia ze względu na wyczerpujące się baterie oraz kończący się zapas powietrza U 664 został zmuszony do wyjścia na powierzchnię, gdzie wkrótce potem został wykryty przez prowadzące poszukiwania trzy samoloty z USS Card - jeden myśliwiec F4F Wildcat (Norman D. Hodson) i dwa bombowce TBF-1 Avenger (Gerald G. Hogan i R. H. Forney). W pierwszym ataku pilotowany przez Hodsona myśliwiec ostrzelał z lotu koszącego pomost U 664 a idące w pewnych odstępach za nim Avengery zrzuciły odpowiednio jedną i dwie bomby. W tym czasie Adolf Graef który pierwotnie zamierzał odeprzeć ten atak przy pomocy artylerii przeciwlotniczej w momencie gdy okazało się, że tylko jedno z posiadanych działek kal. 20 mm jest sprawne zmienił swoje zdanie i postanowił uciekać pod wodę, nakazując wykonanie alarmowego zanurzenia (zostało ono opóźnione przez problemy z zaryglowaniem włazu prowadzącego na pomost, co udało się I WO dopiero za szóstym razem). W trakcie wykonywania tego manewru detonujące w pobliżu okrętu trzy w/w bomby spowodowały oprócz silnych przecieków, awarii oświetlenia w centrali i części rufowej oraz zastopowania sterburtowego silnika elektrycznego także jego wyrzucenie z powrotem na powierzchnię. W powstałym zamieszaniu główny mechanik zapytał dowódcę, czy jest rozkaz „opuszczać okręt”, co zostało opacznie zrozumiane przez część załogi, która poczęła wychodzić na pomost i skakać do wody. Zanim Adolf Graef zdołał opanować zaistniałą sytuację i wydać rozkaz ponownego zanurzenia pokład zdołało opuścić 14 członków załogi. Do tego czasu U 664 został ponownie ostrzelany z broni pokładowej myśliwca, co doprowadziło do zapalenia się umieszczonych na dolnej platformie pomostu butli z hydrogenem. Tuż przed wykonaniem manewru zanurzenia w pobliżu okrętu detonowała pojedyncza bomba zrzucona przez pierwszego Avengera, która powiększyła jeszcze bardziej rozmiar uszkodzeń (powstał silny trym na rufę spowodowany przeciekami, którego zrównoważenie było dodatkowo utrudnione przez fakt, że jedyny sprawny silnik elektryczny – bakburtowy ze względu na uszkodzenie wału mógł dawać jedynie 200 obrotów na minutę), które kwadrans później zmusiły Adolfa Graefa do wydania rozkazu wynurzenia i opuszczenia okrętu (przedtem Graef nakazał swojej załodze aby ta założyła kamizelki ratunkowe oraz pobrała zapas prowiantu a następnie w grupach opuściła pokład). W momencie pojawienia się U 664 z powrotem na powierzchni krążące przez cały czas nad miejscem walki samoloty, wsparte dodatkowo przybyłymi chwilę wcześniej posiłkami ponownie podjęły swoje ataki zrzucając następne pięć bomb oraz prowadząc ostrzał z broni pokładowej. W ich wyniku jedna z grup złożona z 4 do 5 osób która wyskoczyła do wody została zabita przez detonację jednej z w/w bomb, która upadła w ich pobliżu. Poza tym na skutek ostrzału śmierć poniósł m.in. próbujący obsadzić jedno z działek kal. 20 mm MtrObGfr Johannes Stoiber (jego ciało wypadło za burtę znikając chwilę później pod powierzchnią) a rannych zostało około 12 innych członków załogi. Półgodziny po opuszczeniu pokładu przez ostatniego z członków załogi, U 664 przez rufę poszedł na dno (minutę po zniknięciu okrętu pod wodą doszło na nim do eksplozji, która wg interpretacji rozbitków mogła być spowodowania wybuchem baterii akumulatorów). Po ca 6 – 8 godzinach pobytu w wodzie 43 rozbitków z U 664 (w tym i Adolf Graef) zostało uratowanych przez przybyły na miejsce walki amerykański niszczyciel eskortowy USS Borie, który następnie przekazał ich na pokład lotniskowca USS Card. W tym czasie towarzysz U 664 – U 262 który na skutek ataków z 8 sierpnia odniósł poważne uszkodzenia dwa dni później poinformował dowództwo o konieczności powrotu do bazy. Wkrótce potem Heinz Franke otrzymał z BdU polecenie by przed powrotem przekazać swój zapas paliwa na U 664 (który miał go zastąpić) i U 760. Dwa dni później 12 sierpnia o godzinie 08:00 U 262 osiągnął nakazany a przypadający na kwadrat marynarki CD 2455 punkt spotkania, rozpoczynając oczekiwanie na pojawienie się w/w jednostek. Osiem dni później Heinz Franke nadał do dowództwa krótki meldunek, że w związku z brakiem kontaktu z oboma U-bootami nie mogąc czekać dłużej podejmuje rejs powrotny do bazy.
Uwagi:
a.)Jeszcze przed wcieleniem do służby U 664 został objęty patronatem przez rodzinne miasto głównego mechanika – Gaggenau, którego trzech dygnitarzy (w tym i burmistrz – emerytowany Korvetten Kapitän) zaszczyciło ceremonię jego wcielenia a następnie za zgodą (choć tego typu wydarzenia były oficjalnie zabronione) odbyło rejs na pokładzie okrętu z Hamburga via Kanał Cesarza Wilhelma do bazy w Kilonii.
b.) Claus Holst będący od momentu wcielenia do służby U 664 jego głównym nawigatorem, przed wyjściem okrętu na jego piąty i jak się później okazało ostatni patrol, w związku ze śmiercią swoich trzech braci miał przejść do służby na lądzie ale Adolf Graef postanowił go jeszcze zatrzymać na pokładzie do czasu aż jego zmienik potwierdzi swoją wartość. Po uratowaniu przez USS Borie i spędzeniu 12 miesięcy w obozie jenieckim na terenie Anglii Claus Hols miał wraz z pozostałymi kolegami trafić do obozu w Stanach Zjednoczonych ale zamiast tego ze względu na stan swojego zdrowia wraz z innym członkiem załogi U 664 - BtsMt Otto Stöhrem na półtora miesiąca trafił do szpitala wojskowego, skąd po zakwalifikowaniu go jako niezdolnego do dalszej służby w ramach wymiany jeńców powrócił do ojczyzny.
Członkowie załogi U 664 polegli w dniu 09.08.1943 (w kolejności alfabetycznej):
Nazwisko Imię Ranga Rok ur. Miejsce ur.
Diegmann, Franz MaschOGfr. 16.01.1924 ---
Hammer, Werner FkOGfr 11.05.1921 ---
Hinz, Alois MaschMt 24.11.1919 ---
Schmidt, Herward MaschOGfr. 25.01.1923 ---
Schweitzer, Siegfried MaschOGfr. 19.02.1924 ---
Stoiber Johannes MtrOGfr 07.04.1923 ---
Członkowie załogi U 664 wzięci do niewoli w dniu 09.08.1943 r. (w kolejności alfabetycznej):
Nazwisko Imię Ranga Rok ur. Miejsce ur.
Blumenberg, Horst MaschOGfr
Brandt, Werner MechMt
Dannenberg, Johann OMasch 17.07.1915 Duisburg
Doberentz, Erich MaschOGfr
Dörell, Peter ArtilMt
Dubbert, Ernst ArtilMt
Eggers, Günther FkOGfr
Feichtenbeiner, Gottlieb MaschMt
Frieske, Herbert MtrOGfr
Fuge, Ferdinand MaschMt
Goldhammer, Julius MaschMt
Graef, Adolf KpLt.01.10.43. 22.04.1916 Flensburg
Gross, Helmut MaschGfr.
Hanessler, Wilhelm MaschMt
Hartwig, Emil MaschGfr.
Höftmann, Erwin OStrm
Holle, Otto MechGfr
Holst, Claus OStrm
John, Hans OMasch
Kuhnke, Helmut MechOGfr.
Lust, Helmut MaschOGfr
Martin, Dieter Lt.ing. 16.09.1921 Tiegen
Nagel, Helmut MtrGfr
Nautz, Josef MtrGfr
Oelschläger, Günther MaschGfr.
Ribbe, Otto MaschOGfr
Rieske, Rudi BtsMt
Schaad, Friedrich MaschOGfr
Schweizer, Siegfried MtrGfr
Sensenberger, August MtrGfr
Spazier, Wilhelm MtrOGfr
Stahn, Herbert Lt.z.S.d.R.
Stenten, Jak FkMt
Steyer, Erwin MtrOGfr
Stöhr, Kurt Matrose
Stöhr, Otto BtsMt
Stübehen, Günther OFkMt
Torkler, Gerhard MtrOGfr
Vogel, Wolfgang MaschGfr.
Weigerding, Edmund MtrGfr
Weymann, Arnold MtrOGfr
Woitascheck, Stanislaus MtrOGfr
Wolf, Günther MechOGfr.
Wöpkemeier, Heinrich MtrGfr.
Xörner, Rolf MaschMt
Bibliografia:
http://uboat.net
www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.u-historia.com/
http://historisches-marinearchiv.de/pro ... .php?neu=1
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5
Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 6 KTB U 223 - U 300
Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 - 1945
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3
Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1
Stocznia: Howaldtswerke Hamburg AG, Hamburg
Numer zamówienia: 813
Zamówienie: 15.08.1940
Położenie stępki: 11.07.1941
Wodowanie: 28.04.1942
Wcielenie do służby: 17.06.1942
Numer pocztowy: M 05 024
Przebieg służby:
17.06.1942 – 31.10.1944 – 8 Flotylla U-bootów, Danzig (szkolenie załogi)
01.11.1942 – 09.08.1943 – 9 Flotylla U-bootów, Brest (służba frontowa)
09.08.1943 – Zatopiony na wodach Północnego Atlantyku (pozycja 40.12N, 37.29W) bombami głębinowymi dwóch amerykańskich bombowców TBF-1 Avenger (Sqn VC-1) z lotniskowca eskortowego USS Card.
Dowódcy:
17.06.1942 – 09.08.1943 – OL Adolf Graef
Liczba patroli: 5
Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 3 (19.325 ton)/0
Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/0
Zestrzelone/uszkodzone samoloty: 1/0
- 08.08.1943 – F4F Wildcat - do spółki z U 262.
Okres służby U 664 przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych:
18.06. – 21.06.1942 – Hamburg – próby sprawności maszyn podczas krótkich rejsów po Łabie.
23.06. – 07.07.1942 – Kiel – próby okrętu w ramach miejscowego oddziału UAK.
08.07. – 10.07.1942 – Rønne – próby sprawności hydrofonów na poligonie morskim w pobliżu Hasle, przeprowadzone w ramach miejscowego oddziału UAG-Schall.
11.07. – 17.07.1942 – Danzig – próby okrętu w ramach miejscowego oddziału UAG 1.
17.07. – 21.07.1942 – Gotenhafen – próby broni torpedowej w ramach miejscowego oddziału TEK.
22.07. – 14.08.1942 – Hela – szkolenie morzu w ramach miejscowego oddziału Agru-Front.
15.08. – 16.08.1942 – Danzig – pobyt w stoczni Holm.
17.08. – 27.08.1942 – Pillau – ćwiczenia w strzelaniu torpedami w ramach 26 Flotylli U-bootów.
28.08. – 09.09.1942 – Gotenhafen – ćwiczenia z zakresu taktyki w ramach 27 Flotylli U-bootów.
14.09. – 13.10.1942 – Hamburg – pobyt w stoczni Howaldtswerke w celu przeprowadzenia przeglądu oraz wykonania prac konserwacyjnych.
14.10. – 16.10.1942 – Tollerort – przygotowania okrętu do wyjścia na pierwszy patrol bojowy.
18.10. – 19.10.1942 – Kiel – c.d. przygotowań do służby frontowej.
Patrol 1 (20.10.1942 – 10.11.1942)
20.10. U 664 pod dowództwem Adolfa Graefa o godzinie 07:00 opuścił Kiel z poleceniem zwalczania nieprzyjacielskiej żeglugi na wodach Północnego Atlantyku. Trzy godziny później po wejściu na rutę nr 15 jednostka Graefa została przejęta przez mający pełnić rolę eskorty dozorowiec V 1209, w towarzystwie którego obrała następnie kurs na Duży Bełt. Następnego dnia w celu uzupełnienia zapasów o 19:46 zawinięto do Kristiansand, gdzie U 664 zacumował u burty statku Marna, z którego to następnie rozpoczął pobieranie oleju napędowego oraz silnikowego. Dwudziestego drugiego października po zakończeniu wszystkich prac i uporządkowaniu okrętu o 07:30 w towarzystwie jednostki MK 06 wyruszono w dalszą drogę kierując się na Egersund. W południe osiągnięto kwadrat AN 3528, gdzie pożegnano się z towarzyszącym U 664 okrętem, rozpoczynając następnie marsz w kierunku zachodnim. Cztery dni później 26 października o godzinie 13:04 w kwadracie AE 6849 nawiązano kontakt wzrokowy z małym tankowcem, którego Adolf Graef postanowił zaatakować. Zanim jednak do tego doszło U 664 zmuszony był schować się pod wodę wykonując alarmowe zanurzenie zaraz po tym jak za sylwetki statku wyłonił się nieprzyjacielski eskortowiec. O 17:30 po zlustrowaniu okolicy przez peryskop i stwierdzeniu braku obecności wroga wynurzono okręt kontynuując dalszy marsz na Atlantyk. Dwudziestego ósmego października o 16:46 (kwadrat marynarki AL 3257) dostrzeżono smugę dymu, która jak się później okazało pochodziła od czterech prowadzących połów jednostek rybackich. Następnego dnia o 08:00 okręt Graefa osiągnął nakazany w rozkazach punkt docelowy, przypadający na kwadrat AL 3227. Trzydziestego października na U 664 odebrano polecenie skierowania się w stronę nowej pozycji, tym razem przypadającej na kwadrat AK 62. W trakcie tego marszu, następnego dnia idący na powierzchni okręt Graefa o 14:45 (kwadrat marynarki AL 3185) został zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia przez nadlatujący nieprzyjacielski samolot (bombowiec należący do 206 Sqn RAF), który wykonanym następnie ataku w ślad za nim zrzucił serię czterech bomb głębinowych, które detonowały w sektorze rufowym w bezpiecznej dla okrętu odległości. Kolejny atak nieprzyjacielskiego samolotu miał miejsce 1 listopada o 15:00 (kwadrat marynarki AL 1626), kiedy to w ucieczce przed nadlatującą maszyną zidentyfikowaną jako Sunderland (w rzeczywistości była to amerykańska Catalina należąca do Sqn VP 84 US Navy – pilot R. C. Child) musiano wykonać alarmowe zanurzenie. W trakcie jego trwania w pobliżu U 664 detonowała pojedyncza bomba, która spowodowała na nim m.in. powstanie: awarii oświetlenia, nieszczelności w zbiornikach TZ I i II, przecieku w rejonie dławnicy głównego steru oraz w wodoszczelnej części rufowej, zerwanie z fundamentów obu sprężarek, uszkodzenie obu ulokowanych w części rufowej torped (jednej umieszczonej w wyrzutni a drugiej w zęzie). Ze względu na w/w uszkodzenia zaraz po mającym miejsce o 21:10 wynurzeniu Adolf Graef podjął decyzję o przerwaniu patrolu i obraniu kursu na bazę w Breście, o czym też niezwłocznie powiadomił dowództwo. Dziewięć dni później 10 listopada o 06:50 w punkcie Bruno 1 U 664 spotkał się z wysłanymi mu na spotkanie jednostkami eskorty, w towarzystwie których o 09:25 osiągnął Brest, kończąc trwający ponad cztery tygodnie patrol (31 dni), w trakcie którego przepłynął 3.839,6 mili morskiej na i pod powierzchnią .
Patrol 2 (05.12.1942 – 13.01.1943)
05.12. U 664 pod dowództwem Adolfa Graefa o godzinie 15:00 opuścił bunkier w Breście wypływając na zewnętrzną redę portu, gdzie godzinę później po spotkaniu z U 621 (Kruschka) i pełniącym rolę eskorty przerywaczem zagród minowych wyruszył w dalszą drogę, kierując się w stronę punktu Pt.346. Po dotarciu na miejsce, co miało miejsce o 17:30 eskorta zawróciła do bazy zaś oba U-booty rozpoczęły marsz w stronę pozycji wyjściowej o nazwie Kernbeiβer. Szóstego grudnia po dotarciu do kwadratu BF 4686 schowano się pod wodę rozpoczynając podwodny marsz przez Biskaje (w trakcie jego trwania odkryto, że peryskop bojowy nie trzyma szczelności). Także i tym razem głównym celem jednostki Graefa miało być zwalczanie nieprzyjacielskiej żeglugi na wodach Północnego Atlantyku. Następnego dnia na U 664 odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Nowy punkt docelowy dla Sturma, Graefa, Kruschki, Hartmanna i Ruppelta po przeprowadzeniu zadania specjalnego to AK 60.”.
Jedenastego grudnia o 16:51 odebrano kolejną depeszę z rozkazami o następującej treści:
„U 135 (Schütt), U 600 (Zurmühlen), U 211 (Hause), U 465 (Wolf), U 439 (Sporn), U 609 (Rudloff), U 203 (Kottmann), U 664, U 356 (Ruppelt), U 410 (Sturm), U 621 (Kruschka) jako grupa Raufbold dnia 14 grudnia godzina 08:00 przebywać w linii dozoru od AL 4482 do 8547. Pozostać niewykrytym.”.
Dwa dni później 13 grudnia zgodnie z w/w rozkazem o 22:30 obsadzono nakazaną pozycję w zgrupowaniu – przypadającą na kwadrat AL 7239. Piętnastego grudnia o 14:15 (kwadrat marynarki AL 8161) na krążącym w poszukiwaniu wroga U 664 odebrano pochodzący z U 609 meldunek o kontakcie z nieprzyjacielem, w którego stronę niezwłocznie się skierowano. Meldowanym wrogiem był składający się z 43 statków, osłaniany przez jednostki Grupy Eskortowej B7 konwój ON.153. Następnego dnia o godzinie 08:00 w kwadracie AL 7825 z pomostu jednostki Graefa dostrzeżono pojedynczy parowiec, za którym to następnie podążono utrzymując kontakt. Wieczorem o 20:13 (kwadrat marynarki BD 3337) U 664 zajął pozycję przed konwojem a dwie minuty później w kierunku idącej na jego szpicy jednostki wystrzelił salwę czterech torped, rejestrując odgłos dwóch detonacji (samych trafień już nie zaobserwowano a to ze względu konieczność zejścia na dużą głębokość w ucieczce przed szybko zbliżającym się niszczycielem, który wkrótce potem przystąpił do jak się później okazało na szczęście niecelnego polowania). W rzeczywistości obie „celne” torpedy zadziałały tak jak powinny i na dno poszedł należący do belgijskiego armatora Compagnie Maritime Belge (Lloyd Royal) SA z Antwerpii frachtowiec Emile Francqui (5.859 ton). Czterdzieści pięć minut po północy 17 grudnia okręt Graefa z powrotem pojawił się na powierzchni, rozpoczynając ponowne poszukiwania konwoju, w których kierował się ostatnim posiadanym na niego akustycznym namiarem. Dwudziestego grudnia po odebraniu o 13:10 (kwadrat marynarki BD 2946) pochodzącego z U 621 meldunku o kontakcie z konwojem niezwłocznie rozpoczęto skierowane przeciwko niemu działania, które przerwano jeszcze tego samego dnia o 21:45 zaraz po odebraniu pochodzącej z dowództwa depeszy z rozkazami o następującej treści:
„Kottmann, Graef, Ruppelt, Hause przerwać operację konwojową, kierować się do kwadratu AK 99.”.
Trzy dni później 23 grudnia okręt Graefa otrzymał polecenie dołączenia do operującego we wschodniej części Północnego Atlantyku zgrupowania Spitz. Dwudziestego szóstego grudnia w drodze ku nakazanej pozycji w w/w zgrupowaniu o godzinie 16:20 (kwadrat marynarki BE 1679) U 664 wszedł w kontakt wzrokowy najpierw z chmurą dymu a następnie z nieprzyjacielskim konwojem, o którym niezwłocznie zameldował dowództwu. Wykrytym zgrupowaniem był składający się z 45 statków, osłaniany przez jednostki Grupy Eskortowej C1 konwój ONS.154. Ponad sześć godzin później o 22:30 (kwadrat marynarki BE 4185) podążający przez cały czas za nieprzyjacielem okręt Graefa został wykryty i zmuszony do alarmowego zanurzenia prawdopodobnie przez kanadyjski niszczyciel HMCS St. Laurent, który następnie przeprowadził intensywne polowanie z wykorzystaniem azdyku i bomb głębinowych. Trzydzieści minut po północy następnego dnia U 664 z powrotem pojawił się na powierzchni rozpoczynając poszukiwania konwoju, z którym kontakt udało mu się ponownie odzyskać o 02:50 w kwadracie BE 4413. O 07:40 (kwadrat marynarki BD 6663) HMCS St. Laurent po raz drugi zlokalizował okręt Greafa zmuszając go do zanurzenia a następnie ponownie obrzucając go bombami głębinowymi, które także i tym razem nie spowodowały na nim poważniejszych szkód. Po odpłynięciu prześladowcy od 10:10 ponownie prowadzono pościg za konwojem płynąc na powierzchni, w trakcie którego o 19:15 (kwadrat marynarki BD 6975) wymieniono się namiarami z U 659 (Stock). Tego samego dnia w związku z uzyskaniem przez detektor namiaru na zbliżający się kontakt radarowy wykonano alarmowe zanurzenie, pozostając pod wodą do 23:10. Dwudziestego ósmego grudnia najpierw o 11:30 (kwadrat marynarki BD 9534) wymieniono się informacjami z napotkanym U 591 (Zetzsche) a następnie o 13:00 namiarami z U 440 (Geiβler). O 18:40 (kwadrat marynarki BD 9828) na kursie 80˚ dostrzeżono smugę dymu, która jak się później okazało pochodziła od dwóch płynących na powierzchni U-bootów, które przy pomocy alfabetu morsa prowadziły pomiędzy sobą komunikację. Dwadzieścia minut później w pobliżu U 664 znienacka detonowały pociski wystrzelone przez kryjące się w ciemnościach nieprzyjacielskie jednostki wchodzące w skład eskorty ściganego konwoju a którymi były: ponownie HMCS St. Laurent oraz prawdopodobnie korweta HMCS Napanee. Chcąc uniknąć ewentualnych trafień Adolf Graef zarządził alarmowe zanurzenie a jakiś czas później w pobliżu okrętu detonowały pierwsze bomby głębinowe. Po zgubieniu prześladowców od 23:35 U 664 ponownie szedł na powierzchni prowadząc poszukiwania nieprzyjaciela, w trakcie których już następnego dnia (29.12.) o 02:30 w kwadracie BD 9845 natknął się na nie osłaniany zastopowany „tankowiec”, w kierunku którego wystrzelił następnie salwę czterech torped, które ze względu na zbyt duży dystans chybiły jednak celu. Ze względu na konieczność ponownego załadowania wyrzutni dziobowych Adolf Graef chcąc po trzech dniach pościgu za konwojem wreszcie coś zatopić postanowił podejść bliżej do statku i zaatakować go umieszczoną w wyrzutni nr V torpedą. W trakcie wykonywania tego manewru zaobserwowano, że cel najpierw został trafiony torpedą (wystrzeloną przez U 123 (von Schroeter)) a następne dobity ogniem artyleryjskim (przez U 435 (Strelow)). Jak się później okazało bezskutecznie atakowaną jednostką był w rzeczywistości nie tankowiec jak mylnie ją zidentyfikowano ale uszkodzony wcześniej przez U 225 (Leimkühler), należący do brytyjskiego armatora Houlder Brothers & Co Ltd z Londynu wojennej budowy frachtowiec typu Empire – Empire Shackleton (7.068 ton). W nowy rok o 15:30 przebywający aktualnie w kwadracie CD 3341 U 664 zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami z dowództwem skierował się w stronę kwadratu CD 37, gdzie spotkać się miał z bliźniaczym U 662, z którego to następnie pobrać miał paliwo potrzebne mu na rejs powrotny do bazy. Dwa dni później 3 stycznia zgodnie z w/w rozkazem na nakazanej pozycji o 13:55 dostrzeżono zbliżającą się jednostkę Hermanna ale ze względu na fatalne warunki pogodowe planowaną na ten dzień operację przekazania paliwa musiano przesunąć do czasu poprawy aury. Ta nastąpiła dopiero 5 stycznia dzięki czemu pomiędzy 12:25 a 18:20 w kwadracie CD 6135 U 662 przekazał na U 664 ca. 30 m3 paliwa. Po nieobfitującym już w żadne znaczące wydarzenia rejsie 13 stycznia o 12:30 w punkcie Pilz spotkano się z przerywaczem zagród minowych Spbr.16 oraz dwoma dozorowcami V 622 i V 625, w eskorcie których o 18:00 przybyto do bazy w La Pallice. W trakcie zakończonego a trwającego ponad pięć tygodni patrolu (39 dni) U 664 przepłynął 5.911,3 mili morskiej na i 480,4 mili morskiej pod powierzchnią.
Patrol 3 (14.02.1943 – 28.03.1943)
14.02. U 664 pod dowództwem Adolfa Graefa wraz z U 432 (Eckhardt) o godzinie 17:00 opuścił La Pallice z poleceniem zwalczania nieprzyjacielskiej żeglugi na wodach Północnego Atlantyku. Od zewnętrznej redy aż do punktu Pilz, który osiągnięto równo o północy obu U-bootom towarzyszył jako eskorta przerywacz zagród minowych. Piętnastego lutego pomiędzy 03:45 a 04:45 w kwadracie BF 9122 przeprowadzono próbne zanurzenie oraz trymowanie okrętu, po którym to rozpoczęto marsz przez Biskaje w kierunku wyznaczonego w rozkazach sektora. Dwudziestego pierwszego lutego o 17:57 w kwadracie BE 1152 U 664 wszedł w kontakt z nieprzyjacielskim konwojem o którym niezwłocznie zameldowano dowództwu, które to z kolei utworzyło w celu jego zaatakowania składające się z okrętu Graefa oraz przebywających w pobliżu U 758 (Manseck), U 591 (Zetzsche), U 84 (Uphoff) i U 432 zgrupowanie o nazwie Sturmbock. Meldowanym konwojem był składający się 35 statków, osłaniany przez jednostki Grupy Eskortowej B3 (w jej składzie dwa polskie niszczyciele ORP Garland i ORP Burza) konwój ONS.167. W mającym miejsce jeszcze tego samego dnia o 21:20 ataku, po uprzednim nadaniu ostrzeżenia o użyciu torped FAT, w kierunku dwóch będących najbliżej statków wystrzelono salwę czterech torped (trzech z wyrzutni dziobowych w stronę frachtowca i jednej po dokonaniu zwrotu z wyrzutni rufowej w stronę tankowca), które według prowadzonych obserwacji miały trafić w swoje cele (frachtowiec miał płonąc pójść na dno zaś tankowiec zastopować z płonącą rufą). W/w obserwacje poczynione przez Graefa okazały się prawdziwe i wystrzelone przez niego torpedy trafiły w:
- należący panamskiego armatora Panama Transport Co (spółka amerykańskiego koncernu Standard Oil Co) z Panamy, stary bo pochodzący z 1916 roku parowy tankowiec H.H. Rogers (.8.807 ton), który z zalaną maszynownią i płonącą rufą został opuszczony przez swoją załogę a jakiś czas później dobity przez okręt Graefa,
- należący do amerykańskiego armatora A. H. Bull & Co Inc. z Nowego Jorku frachtowiec Rosario (4.659 ton), który po otrzymaniu dwóch trafień w przeciągu trzech minut poszedł na dno wraz z 33 członkami swojej załogi (uratowano 30).
O 22:08 podążający wciąż za konwojem, ładujący swoje wyrzutnie U 664 został wykryty i zmuszony do alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielską jednostkę eskortową (zidentyfikowana jako niszczyciel), która następnie wykonała nieskuteczny atak bombami głębinowymi. Od 02:30 (22.02.) okręt Graefa ponownie znajdował się na powierzchni prowadząc pościg za konwojem, z którym ostatecznie kontakt odzyskał o 09:15. Godzinę później ponownie musiano schować się pod wodę przed nadpływającym nieprzyjacielskim eskortowcem a o 11:25 przed nadlatującym samolotem. Ze względu na w/w przerywniki po raz drugi utracono kontakt z ONS.167, tym razem już ostatecznie. Dwudziestego czwartego marca, dwanaście minut po północy na okręcie Graefa odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupa Sturmbock, U 753 (von Mannstein), U 409 (Maβmann), U 332 (Hüttemann), U 664, U 591, U 84, U 432 dnia 24 lutego godzina 18:00 przebywać w linii dozoru od BC 3995 > BD 4755.“.
Dwa dni później 26 lutego o 10:34 na U 664 odebrano kolejną depeszę z rozkazami o następującej treści:
„Grupa Sturmbock rozwiązana. U 432, U 758, U 664, U 84, U 409, U 591 utworzą grupę Wildfang i obsadzą z prędkością marszową nową linię dozoru od AJ 9856 do BC 3562.”.
Głównym celem tej oraz innej utworzonej w tym samym czasie grupy – Burggraf były wszystkie idące północną rutą nieprzyjacielskie konwoje. W dniu 28 lutego zgodnie z w/w rozkazem o 08:00 obsadzono nakazaną a przypadającą na kwadrat BC 3212 pozycję w zgrupowaniu, przystępując niezwłocznie do jej przemierzania w poszukiwaniu wroga. Piątego marca luką jaka istniała pomiędzy oboma zgrupowaniami przepłynął niezauważony przez nikogo, składający się z 60 statków, osłaniany przez Grupę Eskortową B5 konwój ON.168. Następnego dnia na U 664 odebrano kolejną depeszę z rozkazami o następującej treści:
„U 638 (Bernbeck), U 89 (Lohmann), U 529 (Fraatz), U 432, U 758, U 664, U 615 (Kapitzky), U 332, U 603 (Bertelsmann), U 91 (Walkerling), U 653 (Feiler), U 621 (Kruschka), U 600 (Zurmühlen) i U 468 obsadzić linię dozoru od AJ 5945 > AK 7757. Okręty tworzą nową grupę Raubgraf.”.
Głównym celem w/w zgrupowania był składający się z 60 statków konwój HX.228, który jednak dzięki przechwyconym i odszyfrowanym depeszom Enigmy otrzymał polecenie zmiany swojego dotychczasowego kursu, dzięki czemu opłynął on niebezpieczny rejon od południa nie wykryty przez żaden z w/w okrętów. W nadchodzących dniach przy szalejącym sztormie przez obsadzony przez jednostki grupy Raubgraf akwen przepłynęli liczni maruderzy z dwóch częściowo rozbitych przez sztorm konwoji: w/w ON.168 i ONS.169 (36 statków, Grupa Eskortowa B4) a jedyny sukces odniósł U 638, który dnia 7 marca storpedował i ciężko uszkodził pochodzącego z pierwszego z w/w konwoji marudera – brytyjski tankowiec Empire Light (6.537 ton). Ponieważ żaden z w/w okrętów za wyjątkiem jednostki Bernbecka nie miał już kontaktu z nieprzyjacielem dziewiątego marca BdU nakazało grupie przemieścić się w kierunku północnym, gdzie utworzyć miała ona nową linię dozoru a jej głównym celem miał być meldowany przez B-Dienst, osłaniany przez jednostki Grupy Eskortowej B2, składający się z 51 statków konwój ON.170. Jedenastego marca związku z meldunkiem B-Dienst o wykryciu części rozproszonego konwoju ON.168 zgrupowanie Raubgraf otrzymało polecenie przemieszczenia się kierunku zachodnim w celu jego przechwycenia (w rzeczywistości jednak w/w część konwoju minęła już niebezpieczny rejon). Po nim kolejnym celem był meldowany przez B-Dienst, osłaniany przez 40 Grupę Eskortową, składający się z 38 statków konwój HX.229a, który także otrzymał polecenie zmiany trasy opływając niebezpieczny akwen od północy. Czternastego marca bezskutecznie poszukujący wroga okręt Graefa o 15:15 w kwadracie BC 2224 wymienił się namiarami z napotkanym U 600. Tego samego też dnia BdU nakazało jednostkom grup Raubgraf, Stürmer i Dränger przechwycić dwa następne meldowane przez B-Dienst konwoje: HX.229 (38 statków, Grupa Eskortowa B4) i SC.122 (51 statków, Grupa Eskortowa B5). Szesnastego marca w godzinach porannych jako pierwszy z pierwszym z w/w konwoji kontakt uzyskał U 653 (Feiler), który powiadomił następnie o tym fakcie dowództwo. Tego samego dnia podążający w stronę podanej przez niego pozycji U 664 najpierw o 12:40 w kwadracie BD 1457 nawiązał kontakt wzrokowy z samotnym statkiem a następnie o 20:59 z całym konwojem. O 01:30 następnego dnia (kwadrat marynarki BD 1297) podążający za nieprzyjacielem okręt Graefa został zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia przez znajdujący się na kursie 0 niszczyciel, który wkrótce potem przystąpił do ataków z wykorzystaniem bomb głębinowych. Od 07:40 U 664 z powrotem znajdował się na powierzchni prowadząc poszukiwania meldowanego przez U 91 (Walkerling) wroga, którym tym razem był konwój SC.122. O 17:45 (kwadrat marynarki BD 1358) osiągnięto wymieniony przez Walkerlinga kwadrat, gdzie natknięto się na pole unoszących się na wodzie szczątków. Osiemnastego marca o godzinie 00:30 (kwadrat marynarki BD 1362) w związku z niskim stanem paliwa zakończono operację konwojową obierając kurs na punkt spotkania z podwodnym tankowcem U 463 (Wolfbauer). Po południu o 16:50 na nakazanej pozycji spotkano się z jednostką Wolfbauera oraz przebywającymi w jej pobliżu innymi U-bootami ale ze względu na fatalne warunki atmosferyczne cała operacja musiała zostać odłożona w czasie. Następnego dnia po poprawie aury i odczekaniu na swoją kolejkę pomiędzy 18:00 a 21:00 w kwadracie BD 2728 pobrano 15 m3 paliwa, 1 m3 oleju silnikowego oraz 1 egzemplarz detektora Metox (prawdopodobnie podczas tego spotkania mechanicy z podwodnego tankowca przyjrzeli się łożyskom silników elektrycznych na których głośną pracę miał skarżyć się dowództwu Adolf Graef). Po zakończeniu operacji, uporządkowaniu okrętu i pożegnaniu się z pozostałymi jednostkami U 664 rozpoczął marsz powrotny do bazy osiągając 28 marca punkt Lucie 2, gdzie o 09:30 spotkał się z przydzielonym mu jako eskorta przerywaczem zagród minowych Spbr.134. W jego towarzystwie o 10:00 okręt Graefa osiągnął Lorient, kończąc trwający równo sześć tygodni patrol (42 dni), w trakcie którego przepłynął 6.083,1 mili morskiej na i 470 mil morskich pod powierzchnią.
Patrol 4 (29.04.1943 – 09.06.1943)
29.04. U 664 pod dowództwem Adolfa Graefa wraz U 66 (Markworth) i U 91 (Hungerhausen) opuścił Lorient, by zgodnie z otrzymanym poleceniem zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na wodach Północnego Atlantyku. Na zewnętrznej redzie doszło do spotkania w/w jednostek z przerywaczem zagród minowych, który następnie zapewniał im osłonę na odcinku drogi prowadzącym do punktu Laterne, który ostatecznie osiągnięto o 21:00. (potem rolę eskorty przejęły od niego jednostki przeciwminowe). O 04:35 następnego dnia osiągnięto punkt Kern (będący pozycją wyjściową dla w/w jednostek) a o 06:10 (kwadrat marynarki BF 5467) rozpoczęto podwodny marsz przez Biskaje. Drugiego maja czterdzieści minut po wynurzeniu w celu naładowania baterii akumulatorów o 02:55 w kwadracie BF 5451 U 664 stał się celem ataku nadlatującego od strony bakburty nieprzyjacielskiego samolotu (brytyjski bombowiec Wellington „D” należący do 172 Sqn RAF), który z odległości 500 metrów oświetlił okręt reflektorem Leigha, po czym pomimo postawionej z działek kal. 20 mm zapory ogniowej zdołał zrzucić serię bomb, które na szczęście nie spowodowały poważniejszych uszkodzeń. Wkrótce potem wykonano alarmowe zanurzenie unikając w ten sposób kolejnych ataków, po czym pozostano pod wodą do 07:30. Półgodziny później (kwadrat marynarki BF 4543) okręt Graefa po raz drugi stał się celem ataku nieprzyjacielskiego samolotu, tym razem zidentyfikowanego jako Sunderland (poprawna identyfikacja, było australijska maszyna należąca 10 Sqn RAAF), który także pomimo postawionej zapory ogniowej ostrzelał U 664 z broni pokładowej oraz rzucił serię 3 bomb głębinowych, które detonowały po stronie bakburty. Także i tym razem wkrótce po ataku wykonano alarmowe zanurzenie. Na skutek ostrzału nieprzyjacielskiej maszyny postrzał w lewą nogę otrzymał Gfr Lautz. Dziesiątego maja na U 664 odebrano pochodzącą z BdU depeszę z rozkazami o następującej treści:
„U 109 (Schramm), U 202 (Poser), U 664, U 91 jako grupa Lech obsadzić linię dozoru od AK 3972 do AK 4248.”.
Dwa dni później 12 maja o godzinie 04:00 obsadzono przypadającą na kwadrat AK 4242 wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu, przystępując niezwłocznie do jej patrolowania w poszukiwaniu wroga. Trzynastego maja na okręcie Graefa odebrano nowe rozkazy o następującej treści:
„Grupy Lech i Nab jako nowa grupa Donau II, U 954 (Loewe), U 92 (Oelrich), U 209 (Brodda), U 202, U 664, U 91, U 707 (Gretschel), U 413 (Poel), U 952 (Curio), U 264 (Looks), U 378 (Mäder) i U 218 (Becker) dnia 15 maja przebywać w linii dozoru od AK 1587 do AK 5131.”.
Głównym celem tej oraz bliźniaczej grupy Donau 1 było odnalezienie i zaatakowanie już wcześniej wykrytego, składającego się z 40 statków, eskortowanego przez jednostki Grupy Eskortowej B5 konwoju ONS.7, który jednak nocą 17 maja opłynął oba zgrupowania od północy a jedyną jednostką, która go wykryła i zdołała zaatakować zatapiając frachtowiec Aymeric był U 657 (Göllnitz), który z kolei sam w kontrataku jednostek eskorty został posłany na dno. Zanim jednak doszło do w/w wydarzeń w południe 14 maja w kwadracie AK 1729 okręt Graefa wymienił się namiarami z napotkanym U 202. Cztery dni później 18 maja zgodnie z poleceniem dowództwa o 15:00 obsadzono przypadającą na kwadrat AK 8455 pozycję w nowej linii dozoru. W tym okresie głównym celem dla grupy Donau 2 były dwa kolejne konwoje: HX.238 (45 statków, Grupa Eskortowa C3) i SC.130 (38 statków, Grupa Eskortowa B7). Następnego dnia poszukujący meldowanego przez U 304 (Koch) konwoju SC.130 U 604 o godzinie 10:50 w kwadracie AK 5811 został zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielski samolot. W trakcie pobytu pod wodą pomiędzy 11:20 a 14:20 w pobliżu zajmowanej pozycji krążyły trzy nieprzyjacielskie eskortowce zrzucające co jakiś czas serie bomb głębinowych. Dwudziestego maja po bezskutecznych próbach odnalezienia SC.130 o 05:30 (kwadrat marynarki AK 6358) zakończono operację konwojową. Dwa dni później 22 maja o godzinie 20:00 w kwadracie AK 8337 wymieniono się namiarami z napotkanym U 413. Tego samego dnia odebrano też depeszę z nowymi rozkazami o następującej treści:
„Dowództwo przypuszcza, że północny konwój 22 maja o godzinie 17:00 przebywał w kwadracie AK 8557. Grupa Mosel od Poppa do Hungera i jednostki grup Donau operować na trasie konwoju idącego kursem od 57˚ do 75˚ z prędkością 9 węzłów.”.
W/w nieprzyjacielem był składający się z 39 statków, osłaniany przez Grupę Wsparcia C1, wzmocnioną dodatkowo jednostkami 6 Grupy Wsparcia (z lotniskowcem eskortowym USS Bogue) konwój ON.184. W tym samym też czasie 23 maja U 218 wykrył (kontakt akustyczny) kolejny składający się z 42 statków, osłaniany przez Grupę Eskortową B3 konwój, którym był HX.239. Następnego dnia poszukujący wroga U 664 o godzinie 07:39 w kwadracie AL 9841 został zmuszony do alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielską korwetę, która nagle wyłoniła się z deszczowego szkwału. W trakcie pobytu pod wodą o 09:30 na hydrofonach zrejestrowano odgłosy przepływającego przed dziobem konwoju (był nim w/w ON.184), za którym zaraz po mającym miejsce o 13:40 wynurzeniu ruszono w pościg. W trakcie jego trwania o 15:05 na U 664 odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„Przerwać operację konwojową, przemieścić się w kierunku zachodnim.”.
Tego samego dnia o 21:50 (kwadrat marynarki AK 97) idący na powierzchni okręt Graefa stał się celem ataku nieprzyjacielskiego bombowca, który zrzucił na niego na szczęście niecelną serię trzech bomb głębinowych. Dwudziestego czwartego maja zgodnie z poleceniem dowództwa U 664 tak jak i inne posiadające małe zapasy U-booty odgrywał rolę fałszywego stada prowadząc intensywną wymianę sygnałów radiowych. W trakcie wykonywania tego zadania następnego dnia o 18:00 w kwadracie AK 5928 wymieniono się namiarami z napotkanym U 199 (Kraus). Dwudziestego szóstego maja o 04:00 przebywający aktualnie w kwadracie AK 6766 okręt Graefa podjął wkrótce jednak przerwane działania przeciwko meldowanemu przez Krecha konwojowi (jedną z przyczyn tej decyzji, był fakt, że ostatni meldunek z pozycją wroga pochodził z poprzedniego dnia z godziny 21:43). Dwudziestego ósmego maja w związku z kończącymi się zapasami o 08:00 przebywający w kwadracie AK 2946 U 664 rozpoczął marsz powrotny do bazy, o którym powiadomił dowództwo, które z kolei nakazało mu wracać w grupie wraz U 413 i U 91. Następnego dnia odebrano kolejną depeszę z BdU, korygującą poprzedni rozkaz, która miała następującą treść:
„Punkt spotkania w celu dalszego wspólnego marszu z U 413 i U 91 zmieniony. Punkt spotkania 1 czerwca, godzina 08:00 BE 4115.”.
Trzydziestego maja idący w stronę nakazanej pozycji okręt Graefa o 11:15 w kwadracie AK 8916 napotkał samotnie płynący szwedzki statek Falsterbohus. Dwa dni później 1 czerwca o 07:50 w nakazanym punkcie spotkano się z U 91, z którego to dowódcą Adolf Graef ustalił, że pomimo obowiązującego rozkazu do bazy popłyną każdy osobno (powodem w/w decyzji było wg Graefa to, że: wspólne pływanie wpływa ujemnie na gotowość bojową, poza tym wymaga dodatkowego członka w składzie obsady pomostu do prowadzenia komunikacji a sama podwodna komunikacja na wodach Biskajów choć nie jest niebezpieczna nie jest też wskazana.). Osiem dni później 9 czerwca po samotnym rejsie o 15:40 osiągnięto kwadrat BF 5228, gdzie spotkano się z osłoną przeciwminową, w towarzystwie której o 17:45 dotarto do bazy w Breście. W trakcie zakończonego a trwającego prawie sześć tygodni patrolu (41 dni) przepłynięto 5.564 mil morskich na i 669 mil morskich pod powierzchnią.
Patrol 5 (18.07.1943 – 09.08.1943)
18.07. U 664 pod dowództwem Adolfa Graefa wraz z U 383 (Kremser) oraz w eskorcie trałowców: M 475, M 403, M 4013 i M 4014 o godzinie 09:10 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanym rozkazem zwalczać nieprzyjacielską żeglugę w rejonie wybrzeży Południowej Ameryki. Od 11:45 kiedy to osiągnięto punkt Pt.346 obu jednostkom w roli eskorty towarzyszyły dwa dozorowce V 714 i V 710, które następnego dnia po osiągnięciu kwadratu BF 5541 zabezpieczyły ich próbne zanurzenie. Ponieważ w trakcie jego trwania na obu U-bootach wykryto usterki, uniemożliwiające im skuteczne przeprowadzenie patrolu, oba dozorowce odeskortowały je do punktu Pt.346, skąd w towarzystwie jednostek przeciwminowych jeszcze tego samego dnia dotarły do bazy w Breście. Dwudziestego pierwszego lipca po usunięciu zgłoszonych defektów o godzinie 08:00, w towarzystwie ponownie U 383 oraz w eskorcie dwóch trałowców M 402 i M 4013 oraz dwóch dozorowców V 729 i V 723 opuszczono Brest kierując się w stronę pozycji B.1, skąd następnie rozpoczęto marsz w stronę pozycji Brunno 1. Po dotarciu na miejsce, jeszcze tego samego dnia przeprowadzono pomyślnie zakończone dla U 664 próbne zanurzenie, podczas gdy U 383 ponownie zmuszony był powrócić do bazy. W kolejnych dniach idący na powierzchni okręt Graefa dwukrotnie stał się celem ataków nieprzyjacielskiego lotnictwa: pierwszy raz 22 lipca o 07:43 w kwadracie BF 54 dwóch samolotów Beaufighter z 248 Sqn RAF i drugi raz 24 lipca o 18:24 w kwadracie BF 44 niezidentyfikowanego bombowca. Oprócz w/w wydarzeń w trakcie marszu w stronę nakazanego sektora, w momencie gdy znajdowano się na zachód od Azorów na U 664 odebrano polecenie by w związku z brakiem „mlecznych krów” jako pomocniczy tankowiec zaopatrzyć w paliwo w kwadracie CD 34 dwie bratnie jednostki – U 760 (Blum) i U 262 (Franke), po czym powrócić do bazy. W piątek 6 sierpnia w godzinach porannych okręt Graefa spotkał się z U 262, na który to następnie w trakcie trwającej cztery godziny operacji przekazał 25 m3 paliwa. Wieczorem 7 sierpnia doszło do spotkania z drugim z awizowanych okrętów – U 760 ale ze względu na zapadające ciemności operację przełożono na dzień następny. Rankiem 8 sierpnia (kwadrat marynarki CD 3455) korzystając z dobrej pogody około godziny 08:30 rozpoczęto operację podawania paliwa na jednostkę Bluma, w trakcie której osłonę obu okrętom zapewniał U 262. Półtorej godziny później w/w jednostki zostały wykryte przez prowadzące poszukiwania (było to konsekwencją namierzenia dość ożywionej i nieostrożnej komunikacji radiowej jaką prowadziły trzy U-booty) dwa pochodzące z wchodzącego w skład amerykańskiej Grupy Zadaniowej TG.21.14 lotniskowca eskortowego USS Card (grupa ta wspierała osłaniany przez jednostki TF 64, składający się z 83 statków konwój UGS.13) samoloty, którymi były myśliwiec F4F Wildcat i bombowiec TBF-1 Avenger. Jako pierwszy zgodnie z przyjętą taktyką zaatakował myśliwiec (miał on zmusić ofiarę do zanurzenia, podczas gdy towarzyszący mu Avenger w ślad za nią miał zrzucić bomby lub zamiast nich torpedę akustyczną No-84 Fido), w kierunku którego otworzono ogień zaporowy (po otrzymaniu piętnastu trafień z broni pokładowej myśliwca na U 664 uszkodzone zostały dwie z czterech luf poczwórnego działka kal. 20 mm, oraz jedno stanowisko pojedynczych działek kal. 20 mm). Pomimo w/w strat na skutek skoncentrowanego ostrzału prowadzonego przez U 262 i U 664 (U 760 strzelał mało lub wcale, znikając wkrótce potem pod wodą) Wildcat został zestrzelony a jego pilot F/Ens. John F. Sprague poniósł śmierć. Zanim jednak do tego doszło na skutek jego ataków na okręcie Graefa oprócz w/w uszkodzeń zginęli próbujący rozłączyć łączący U 664 z U 760 wąż paliwowy II WO Heinz-Dieter Böhme oraz sternik Helmut Jenteleit (ich bezwładne ciała wypadły za burtę) a rannych zostało trzech kolejnych członków załogi m.in. MtrGfr Heinrich Wöpkemeier, który otrzymał postrzał w ramię. Wkrótce po zestrzeleniu Wildcata korzystając z nadarzającej się sytuacji U 664 wykonał alarmowe zanurzenie (w tym czasie U 262 zestrzelił drugiego napastnika) pozostając następnie pod wodą do północy, kiedy to po wynurzeniu wyciągnięto z wody i schowano pod pokład ciągnięty przez cały czas wąż paliwowy (z jego 60 metrów długości pozostało zaledwie 10). W trakcie wykonywania tej czynności wachtowi zameldowali o dostrzeżeniu w pobliżu cienia dużej jednostki (kontakt akustyczny z nadpływającym celem utrzymywano już od 22:00, rejestrując także odległe detonacje bomb głębinowych), którą Adolf Graef zidentyfikował jako tankowiec, podczas gdy I WO upierał się (co było zgodnie z prawdą), że jest to lotniskowiec eskortowy. W trakcie tej dyskusji Adolf Graef nie mając zaufania co do kwalifikacji swojego I WO (był to jego pierwszy patrol) nakazał by to główny sternik Claus Holst, który tak jak i dowódca twierdził że celem jest tankowiec odpalił w jego kierunku torpedy. Gdy Holst jednak odmówił nie chcąc brać na siebie odpowiedzialności za ewentualny nieudany atak Adolf Graef zadecydował, że to on sam odpali torpedy. Wkrótce potem w stronę nieprzyjacielskiej jednostki wystrzelono najpierw z wyrzutni nr I i III dwie torpedy FAT - z których pierwsza chybiła zaś druga pozostała w wyrzutni i dopiero po minucie dzięki zwiększeniu ciśnienia do 200 atmosfer udało się ją z niej awaryjnie wypchnąć – po czym po dokonaniu zwrotu tym razem z wyrzutni rufowej nr V torpedę T-III Falke, która podobnie jak ta z wyrzutni nr I także minęła cel. Dziesięć minut później wciąż pozostający na powierzchni okręt Graefa został wykryty i zmuszony do awaryjnego zanurzenia przez jeden z niszczycieli osłony USS Card, stając się następnie celem bezskutecznych kontrataków w wykonaniu tej oraz pozostałych jednostek osłony. Po południu 9 sierpnia ze względu na wyczerpujące się baterie oraz kończący się zapas powietrza U 664 został zmuszony do wyjścia na powierzchnię, gdzie wkrótce potem został wykryty przez prowadzące poszukiwania trzy samoloty z USS Card - jeden myśliwiec F4F Wildcat (Norman D. Hodson) i dwa bombowce TBF-1 Avenger (Gerald G. Hogan i R. H. Forney). W pierwszym ataku pilotowany przez Hodsona myśliwiec ostrzelał z lotu koszącego pomost U 664 a idące w pewnych odstępach za nim Avengery zrzuciły odpowiednio jedną i dwie bomby. W tym czasie Adolf Graef który pierwotnie zamierzał odeprzeć ten atak przy pomocy artylerii przeciwlotniczej w momencie gdy okazało się, że tylko jedno z posiadanych działek kal. 20 mm jest sprawne zmienił swoje zdanie i postanowił uciekać pod wodę, nakazując wykonanie alarmowego zanurzenia (zostało ono opóźnione przez problemy z zaryglowaniem włazu prowadzącego na pomost, co udało się I WO dopiero za szóstym razem). W trakcie wykonywania tego manewru detonujące w pobliżu okrętu trzy w/w bomby spowodowały oprócz silnych przecieków, awarii oświetlenia w centrali i części rufowej oraz zastopowania sterburtowego silnika elektrycznego także jego wyrzucenie z powrotem na powierzchnię. W powstałym zamieszaniu główny mechanik zapytał dowódcę, czy jest rozkaz „opuszczać okręt”, co zostało opacznie zrozumiane przez część załogi, która poczęła wychodzić na pomost i skakać do wody. Zanim Adolf Graef zdołał opanować zaistniałą sytuację i wydać rozkaz ponownego zanurzenia pokład zdołało opuścić 14 członków załogi. Do tego czasu U 664 został ponownie ostrzelany z broni pokładowej myśliwca, co doprowadziło do zapalenia się umieszczonych na dolnej platformie pomostu butli z hydrogenem. Tuż przed wykonaniem manewru zanurzenia w pobliżu okrętu detonowała pojedyncza bomba zrzucona przez pierwszego Avengera, która powiększyła jeszcze bardziej rozmiar uszkodzeń (powstał silny trym na rufę spowodowany przeciekami, którego zrównoważenie było dodatkowo utrudnione przez fakt, że jedyny sprawny silnik elektryczny – bakburtowy ze względu na uszkodzenie wału mógł dawać jedynie 200 obrotów na minutę), które kwadrans później zmusiły Adolfa Graefa do wydania rozkazu wynurzenia i opuszczenia okrętu (przedtem Graef nakazał swojej załodze aby ta założyła kamizelki ratunkowe oraz pobrała zapas prowiantu a następnie w grupach opuściła pokład). W momencie pojawienia się U 664 z powrotem na powierzchni krążące przez cały czas nad miejscem walki samoloty, wsparte dodatkowo przybyłymi chwilę wcześniej posiłkami ponownie podjęły swoje ataki zrzucając następne pięć bomb oraz prowadząc ostrzał z broni pokładowej. W ich wyniku jedna z grup złożona z 4 do 5 osób która wyskoczyła do wody została zabita przez detonację jednej z w/w bomb, która upadła w ich pobliżu. Poza tym na skutek ostrzału śmierć poniósł m.in. próbujący obsadzić jedno z działek kal. 20 mm MtrObGfr Johannes Stoiber (jego ciało wypadło za burtę znikając chwilę później pod powierzchnią) a rannych zostało około 12 innych członków załogi. Półgodziny po opuszczeniu pokładu przez ostatniego z członków załogi, U 664 przez rufę poszedł na dno (minutę po zniknięciu okrętu pod wodą doszło na nim do eksplozji, która wg interpretacji rozbitków mogła być spowodowania wybuchem baterii akumulatorów). Po ca 6 – 8 godzinach pobytu w wodzie 43 rozbitków z U 664 (w tym i Adolf Graef) zostało uratowanych przez przybyły na miejsce walki amerykański niszczyciel eskortowy USS Borie, który następnie przekazał ich na pokład lotniskowca USS Card. W tym czasie towarzysz U 664 – U 262 który na skutek ataków z 8 sierpnia odniósł poważne uszkodzenia dwa dni później poinformował dowództwo o konieczności powrotu do bazy. Wkrótce potem Heinz Franke otrzymał z BdU polecenie by przed powrotem przekazać swój zapas paliwa na U 664 (który miał go zastąpić) i U 760. Dwa dni później 12 sierpnia o godzinie 08:00 U 262 osiągnął nakazany a przypadający na kwadrat marynarki CD 2455 punkt spotkania, rozpoczynając oczekiwanie na pojawienie się w/w jednostek. Osiem dni później Heinz Franke nadał do dowództwa krótki meldunek, że w związku z brakiem kontaktu z oboma U-bootami nie mogąc czekać dłużej podejmuje rejs powrotny do bazy.
Uwagi:
a.)Jeszcze przed wcieleniem do służby U 664 został objęty patronatem przez rodzinne miasto głównego mechanika – Gaggenau, którego trzech dygnitarzy (w tym i burmistrz – emerytowany Korvetten Kapitän) zaszczyciło ceremonię jego wcielenia a następnie za zgodą (choć tego typu wydarzenia były oficjalnie zabronione) odbyło rejs na pokładzie okrętu z Hamburga via Kanał Cesarza Wilhelma do bazy w Kilonii.
b.) Claus Holst będący od momentu wcielenia do służby U 664 jego głównym nawigatorem, przed wyjściem okrętu na jego piąty i jak się później okazało ostatni patrol, w związku ze śmiercią swoich trzech braci miał przejść do służby na lądzie ale Adolf Graef postanowił go jeszcze zatrzymać na pokładzie do czasu aż jego zmienik potwierdzi swoją wartość. Po uratowaniu przez USS Borie i spędzeniu 12 miesięcy w obozie jenieckim na terenie Anglii Claus Hols miał wraz z pozostałymi kolegami trafić do obozu w Stanach Zjednoczonych ale zamiast tego ze względu na stan swojego zdrowia wraz z innym członkiem załogi U 664 - BtsMt Otto Stöhrem na półtora miesiąca trafił do szpitala wojskowego, skąd po zakwalifikowaniu go jako niezdolnego do dalszej służby w ramach wymiany jeńców powrócił do ojczyzny.
Członkowie załogi U 664 polegli w dniu 09.08.1943 (w kolejności alfabetycznej):
Nazwisko Imię Ranga Rok ur. Miejsce ur.
Diegmann, Franz MaschOGfr. 16.01.1924 ---
Hammer, Werner FkOGfr 11.05.1921 ---
Hinz, Alois MaschMt 24.11.1919 ---
Schmidt, Herward MaschOGfr. 25.01.1923 ---
Schweitzer, Siegfried MaschOGfr. 19.02.1924 ---
Stoiber Johannes MtrOGfr 07.04.1923 ---
Członkowie załogi U 664 wzięci do niewoli w dniu 09.08.1943 r. (w kolejności alfabetycznej):
Nazwisko Imię Ranga Rok ur. Miejsce ur.
Blumenberg, Horst MaschOGfr
Brandt, Werner MechMt
Dannenberg, Johann OMasch 17.07.1915 Duisburg
Doberentz, Erich MaschOGfr
Dörell, Peter ArtilMt
Dubbert, Ernst ArtilMt
Eggers, Günther FkOGfr
Feichtenbeiner, Gottlieb MaschMt
Frieske, Herbert MtrOGfr
Fuge, Ferdinand MaschMt
Goldhammer, Julius MaschMt
Graef, Adolf KpLt.01.10.43. 22.04.1916 Flensburg
Gross, Helmut MaschGfr.
Hanessler, Wilhelm MaschMt
Hartwig, Emil MaschGfr.
Höftmann, Erwin OStrm
Holle, Otto MechGfr
Holst, Claus OStrm
John, Hans OMasch
Kuhnke, Helmut MechOGfr.
Lust, Helmut MaschOGfr
Martin, Dieter Lt.ing. 16.09.1921 Tiegen
Nagel, Helmut MtrGfr
Nautz, Josef MtrGfr
Oelschläger, Günther MaschGfr.
Ribbe, Otto MaschOGfr
Rieske, Rudi BtsMt
Schaad, Friedrich MaschOGfr
Schweizer, Siegfried MtrGfr
Sensenberger, August MtrGfr
Spazier, Wilhelm MtrOGfr
Stahn, Herbert Lt.z.S.d.R.
Stenten, Jak FkMt
Steyer, Erwin MtrOGfr
Stöhr, Kurt Matrose
Stöhr, Otto BtsMt
Stübehen, Günther OFkMt
Torkler, Gerhard MtrOGfr
Vogel, Wolfgang MaschGfr.
Weigerding, Edmund MtrGfr
Weymann, Arnold MtrOGfr
Woitascheck, Stanislaus MtrOGfr
Wolf, Günther MechOGfr.
Wöpkemeier, Heinrich MtrGfr.
Xörner, Rolf MaschMt
Bibliografia:
http://uboat.net
www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.u-historia.com/
http://historisches-marinearchiv.de/pro ... .php?neu=1
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5
Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 6 KTB U 223 - U 300
Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 - 1945
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3
Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1
- Brodołak
- Admiral
- Tonaż: 1.770.000 BRT
- Dołączył(a): 04.01.06, 13:36
- Lokalizacja: Piastów
Posty: 1
• Strona 1 z 1
Kto przegląda forum
Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość