U 433 Typ VIIC

Stocznia: F.Schichau GmbH, Danzig
Numer zamówienia: 1474
Zamówienie: 23.09.1939
Położenie stępki: 04.01.1940
Wodowanie: 15.03.1941
Wcielenie do służby: 24.05.1941
Numer pocztowy: M 41 779

Przebieg służby:
24.05.1941 – 01.08.1941 – 8 Flotylla U-bootów, Danzig (szkolenie załogi)
01.08.1941 – 16.11.1941 – 3 Flotylla U-bootów, La Pallice (okręt bojowy)
16.11.1941 – ciężko uszkodzony bombami głębinowymi a następnie dobity ogniem artyleryjskim przez korwetę HMS Marigold, zatonął o 21:55 na południe od hiszpańskiego miasta Malaga (36.13N, 04.42W – 25 mil morskich na wschód od Gibraltaru)

Dowódcy:
24.05.1941 – 16.11.1941 – OL Hans Ey

Liczba patroli: 2

Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 0/1 (2.215 ton ? lub: 1.231 ton ?)

Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/0

Zestrzelone/uszkodzone samoloty: 0/0

Okres służby U 433 przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych:
- podczas prób z torpedami na skutek eksplozji ranni zostali:
Fink MaschMt(D)
Kallenbach Erwin OMechMt 13.09.1919
Pinkau MaschMt(D)

26.07.1941 U 433 pod dowództwem Hansa Ey o godzinie 08:00 opuścił bazę w Kiel, by zgodnie z otrzymanym poleceniem skierować się do bazy w Bergen. Następnego dnia o 17:30 w kwadracie AO 1691 do okrętu Hansa Ey dołączył U 83, w towarzystwie którego ten skierował się następnie do Kristiansand, gdzie przybył tuż po północy dnia 28 lipca. Po uzupełnieniu zapasów o godzinie 04:45 U 443 w towarzystwie U 563 ruszył w dalszą drogę kierując się do Bergen, gdzie przybył jeszcze tego samego dnia o 23:30. W następnych dniach w oparciu o tamtejszą bazę okręt Hansa Ey na okolicznych wodach prowadził intensywne ćwiczenia w wykonywaniu manewru zanurzania. Po ich zakończeniu U 443 trafił do miejscowej stoczni, gdzie został poddany przeglądowi kadłuba oraz mechanizmów w związku z planowanym wysłaniem go na pierwszy patrol bojowy.

Patrol 1 (25.08.1941 – 25.09.1941)
25.08. U 433 pod dowództwem Hansa Ey w towarzystwie patrolowca Unitas o godzinie 20:00 opuścił Bergen, by zgodnie z otrzymanym poleceniem zaatakować nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Tego samego dnia po osiągnięciu o godzinie 21:15 kwadratu AN 2421 nastąpiło pożegnanie z eskortą, po czym okręt Hansa Ey skierował się w stronę wyznaczonego mu rejonu operacyjnego. Dwudziestego siódmego sierpnia ze względu na problemy ze wzrokiem ze służby wypadł ObStrm Heinrich Busse. Następnego dnia o godzinie 09:42 w kwadracie AE 6876 wyminięto dostrzeżony chwilę wcześniej po stronie sterburty dozorowiec. Tego samego dnia U 433 otrzymał z dowództwa polecenie dołączenia do zgrupowania Markgraf i skierowania się w stronę wyznaczonej mu pozycji, która przypadała na kwadrat AL 2574. Dwudziestego dziewiątego sierpnia przebywający aktualnie w kwadracie AE 8617 okręt Hansa Ey o godzinie 06:21 zmuszony został do alarmowego zanurzenia i do trwającego do 10:20 pobytu pod wodą przez dwa dostrzeżone chwilę wcześniej przez wachtowych dozorowce. Ponad godzinę po wynurzeniu o 11:28 (kwadrat marynarki AE 8563) ponownie musiano schować się pod wodę, tym razem przez nadlatującą łodzią latającą. Tego samego dnia jeszcze dwukrotnie U 433 zmuszony był do przebywania pod wodą z powodu aktywności wrogiego lotnictwa: raz pomiędzy 12:32 a 13:11 i drugi raz pomiędzy 13:54 a 14:34. W godzinach wieczornych o 19:20 w kwadracie AE 8818 w bezpiecznej odległości wyminięto zauważoną chwilę wcześniej, prowadzącą połów jednostkę rybacką. Następnego dnia o godzinie 05:30 w kwadracie AE 8792 nawiązano kontakt wzrokowy z cieniami dwóch jednostek wojennych zidentyfikowanych jako niszczyciele. Prawie dwie godziny później o 07:21 musiano wykonać alarmowe zanurzenie, uciekając pod wodę przed nadpływającym niszczycielem, pozostając tam następnie do 09:16. Trzydziestego pierwszego sierpnia o 11:45 (kwadrat marynarki AL 2383) dokonano porównania namiarów na aktualną pozycję okrętu z namiarami U 82. W godzinach wieczornych tego samego dnia o 22:00 osiągnięto przypadający na kwadrat AL 3577 nakazany rejon ataku, obierając następnie kurs 225˚. W tym okresie głównymi celami zgrupowania Markgraf były konwoje ON.10S, ON.11F, HX.146 (17 grupa eskortowa) i SC.41 (21 grupa eskortowa), których trasy dzięki przechwyconym i rozszyfrowanym depeszom Enigmy zostały przez Brytyjską Admiralicję tak zmienione, że dwa pierwsze konwoje opłynęły niebezpieczny rejon od zachodu a dwa kolejne od wschodu. Drugiego września o godzinie 20:45 (kwadrat marynarki AL 2572) z pomostu U 433 dostrzeżono wyłaniający się za horyzontu maszt, w którego stronę niezwłocznie się skierowano. Niedługo potem zidentyfikowano kontakt, którym okazał się być dryfujący po Atlantyku 1.5 metrowej wysokości dobrze zachowany radionamiernik umieszczony na desce o powierzchni 8m2, wsparty dodatkowo relingiem. Trzy dni później 5 września osiągnięto nowy rejon ataku przypadający na kwadrat AK 3658. Dziewiątego września na przebywającym aktualnie w kwadracie AJ 3267 okręcie Hansa Ey o godzinie 17:43 odebrano pochodzący z U 85 meldunek o kontakcie z wrogim konwojem w AD 9262, w którego stronę niezwłocznie się skierowano. Meldowanym nieprzyjacielem był konwój SC.42 osłaniany przez 24 grupę eskortową, który ze względu na sztormową pogodę nie mógł opłynąć zgrupowania od południa. Tego samego też dnia u ObStrm Bussego ponownie pojawiły się problemy z oczami, które wyłączyły go ze służby do czasu poprawy widzenia. Następnego dnia o godzinie 00:55 (kwadrat marynarki AD 9375) z pomostu U 433 dostrzeżono cienie jednostek należących do poszukiwanego konwoju. Ze względu na silną poświatę księżyca utrudniającą manewr podejścia Hans Ey postanowił zrezygnować na razie z wykonania próby ataku i poczekać z nią do rana. O 05:00 (kwadrat marynarki AD 9238) po stornie bakburty od dziobu dostrzeżono rozbłyski pocisków świetlnych oraz chmurę dymu. Ponad cztery godziny później o 09:08 (kwadrat marynarki AD 6882) śledzący konwój U 433 zmuszony był wykonać alarmowe zanurzenie, uciekając pod wodę przed nadpływającym eskortowcem. O 10:01 przebywający od kwadransa z powrotem na powierzchni okręt Hansa Ey ponownie znalazł się pod wodą, tym razem z zamiarem wykonania ataku, co jednak zostało skutecznie udaremnione przez okręty eskorty, które rozpoczęły na niego polowanie z wykorzystaniem bomb głębinowych. Po wynurzeniu mającym miejsce o 13:23 podjęto ponowne poszukiwanie konwoju, z którym w międzyczasie utracono kontakt. Ponad godzinę później o 14:33 (kwadrat marynarki AD 6894) na U 433 odebrano pochodzący z U 432 meldunek o następującej treści:
„Konwój AD 6592”,
w którego stronę niezwłocznie się skierowano. Wkrótce potem odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Grupa Markgraf, ten konwój nie może przejść. Zbliżyć się ! Zaatakować ! Zatopić !".
W/w konwojem był poszukiwany przez okręt Hansa Ey konwój SC.42. Jedenastego września o godzinie 02:00 (kwadrat marynarki AD 6338) z pomostu U 433 dostrzeżono po stronie bakburty od dziobu błysk eksplozji, w którego stronę niezwłocznie się skierowano. Niedługo potem zauważono dwie jednostki zidentyfikowane jako niszczyciel oraz frachtowiec, w których stronę z zamiarem ich zaatakowania następnie się skierowano. O 03:46 (kwadrat marynarki AD 7147) w kierunku nakładających się na siebie celów z wyrzutni nr I wystrzelono torpedę, która jednak chybiła celu. Niezrażony tym niepowodzeniem Hans Ey kontynuował pościg rozpoczynając około godziny 04:00 podejście w kierunku „płonącego” frachtowca, w którego stronę o 04:08 z wyrzutni nr II i III wystrzelono dwie torpedy, z których jedna według relacji dowódcy na skutek defektu płynęła po powierzchni, chybiając celu natomiast druga detonowała po czterech minutach bez żadnego widocznego efektu na obserwowanych celach. Jak mówił raport dowódcy eskorty konwoju w tym ataku storpedowany został należący do norweskiego armatora K.Th. Einersen z Oslo frachtowiec Bestum (2.215 ton), który w celu przeprowadzenia akcji ratunkowej zastopował w pobliżu płonącej jednostki, którą był storpedowany przez U 432 należący do szwedzkiego armatora Stockholms Rederi-A/B Svea ze Sztokholmu frachtowiec Garm (1.231 ton). Raport ten budzi jednak wątpliwość bowiem trzy dni później norweska jednostka osiągnęła położony na Islandii port w Reykjaviku. Wielce prawdopodobne jest, że Hans Ey w przeprowadzonym ataku storpedował płonącego Garma. O 09:10 (kwadrat marynarki AD 7118) z pomostu U 433 dostrzeżono smugi dymu a wkrótce potem sylwetki czterech statków. Ponad dwie godziny później o 11:52 zaobserwowano moment zatonięcia płonącego statku a pięć minut później musiano wykonać alarmowe zanurzenie, uciekając pod wodę przed zamierzającym wykonać taranowanie statkiem handlowym. W trakcie wykonywania tego manewru w pobliżu U 433 detonowały dwie bomby głębinowe, co przekonało Hansa Ey, że ma do czynienia ze statkiem pułapką. Po wynurzeniu mającym miejsce o 14:00 pomimo podjętych starań nie udało się już odzyskać kontaktu z nieprzyjacielskim konwojem. Czternastego września przebywający aktualnie w kwadracie AD 5213 U 433 rozpoczął marsz w kierunku południowym, tego samego też dnia obowiązki wachtowego ponownie objął Ob.Strm Busse. Cztery dni później 18 września u Bussego po raz kolejny pojawiły się problemy z oczami, które po raz kolejny wyeliminowały go z dalszej służby. Następnego dnia o godzinie 03:00 (kwadrat marynarki AE 9777) okręt Hansa Ey rozpoczął marsz powrotny do bazy. Tego samego dnia o 17:42 wykonano alarmowe zanurzenie, uciekając pod wodę przed nadlatującym samolotem, który w wykonanym następnie ataku zrzucił dwie bomby głębinowe. Dnia 25 września o godzinie 09:15 osiągnięto punkt Nanni 1, gdzie napotkano opary gęstej mgły uniemożliwiające dostrzeżenie jednostek eskorty. Czterdzieści pięć minut później po poprawie widoczności U 433 spotkał się z przerywaczem zagród minowych, w eskorcie którego o 14:00 zawinął do bazy w St. Nazaire, kończąc trwający ponad cztery tygodnie patrol (31 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 5.063 mile morskie na i 297 mil morskich pod powierzchnią.

W następnych tygodniach w miejscowej stoczni przeprowadzono remont generalny okrętu połączony z wymianą wszystkich agregatów i podzespołów obsługujących napęd.

Patrol 2 (04.11.1941 – 17.11.1941)
04.11. U 433 pod dowództwem Hansa Ey w towarzystwie przerywacza zagród minowych o godzinie 16:30 opuścił St. Nazaire, by zgodnie z otrzymanym rozkazem w ramach grupy Arnauld wraz z U 205, U 81 i U 565 przedrzeć się na Morze Śródziemne a następnie w oparciu o bazy we Włoszech atakować nieprzyjacielską żeglugę w tamtym rejonie. O 19:23 po osiągnięciu punktu Nanni 1 pożegnano się z eskortą, rozpoczynając marsz w kierunku Gibraltaru. Następnego dnia na U 433 wystąpiły problemy z silnikami, które wymusiły konieczność powrotu do bazy, gdzie przybyto 6 listopada o 17:55. Po usunięciu wszystkich defektów dwa dni później 8 listopada o godzinie 08:20 w towarzystwie przerywacza zagród minowych Spbr. 1 opuszczono St. Nazaire, kierując się w początkowym etapie rejsu w stronę punktu Nanni1. Po jego osiągnięciu, które miało miejsce o 10:35 pożegnano się z eskortą, po czym w porannej mgle obrano kurs na Gibraltar. Piętnastego listopada U 433 pomyślnie sforsował Gibraltar wpływając na Morze Śródziemne, rozpoczynając następnie patrolowanie obszaru położonego pomiędzy wybrzeżem Algierii a wybrzeżem Hiszpanii. Brytyjczycy wiedząc z przechwyconych i odszyfrowanych depesz o istniejącym w tym regionie zagrożeniu zastawili pułapkę na operujące tam U-booty, wysyłając w morze pozorowany konwój składający się z kilku pustych statków oraz dwóch fregat i czterech korwet (jedna z jednostek eskorty – korweta HMS Marigold wyposażona była w centymetrowy radar Mk 271). Wieczorem 16 listopada ze względu na problemy z maszynami w/w korweta pozostała w tyle za konwojem, po czym po usunięciu defektu ruszyła całą naprzód z zamiarem jego dogonienia. O godzinie 23:00 (kwadrat marynarki CG 9650) U 433 nawiązał z nią kontakt wzrokowy a ponieważ miał on miejsce w rejonie gdzie zatopiony został przez U 81 lotniskowiec HMS Ark Royal Hans Ey zidentyfikował dostrzeżoną jednostkę jako nieprzyjacielski krążownik. Pięćdziesiąt minut później o 23:50 w kierunku HMS Marigold, którą nadal uważano za krążownik wystrzelono salwę trzech torped, które jednak ze względu na pozostawiany na powierzchni fosforyzujący ślad zostały przez nią wymanewrowane. Wkrótce potem brytyjska jednostka zlokalizowała radarem napastnika, w którego stronę niezwłocznie się skierowała. Widząc nadpływającą niedoszłą ofiarę, która w międzyczasie otworzyła ogień artyleryjski i szykowała się do taranowania Hans Ey w momencie gdy odległość spadła do 300 metrów zarządził alarmowe zanurzenie. Wkrótce potem w ślad za zanurzającym się U 433 HMS Marigold zrzucił serię pięciu bomb głębinowych, które nie spowodowały żadnych szkód. Zaraz po tym ataku brytyjska jednostka zastopowała maszyny w celu zlokalizowania napastnika przy pomocy hydrofonu. Ze względu na brak kontaktu akustycznego Hans Ey podejrzewając, że „krążownik” już odpłynął zarządził wynurzenie na peryskopową w celu sprawdzenia okolicy. Manewr ten spowodował, że brytyjska jednostka uzyskała silny kontakt akustyczny, co pozwoliło jej na wykonanie drugiego ataku, podczas którego zrzuciła serię dziesięciu bomb głębinowych nastawionych na detonacje na małych głębokościach. W wyniku ich bliskich detonacji U 433 doznał tak ciężkich uszkodzeń, że Hans Ey wydał rozkaz wynurzenia, opuszczenia okrętu a następnie jego zatopienia. HMS Marigold po zauważeniu wynurzającego się rufą U-boota zrobił zwrot w celu podjęcia próby jego abordażu, jednocześnie prowadząc cały czas ostrzał jego pomostu i pokładu. Pomimo trafiających pocisków załoga uciekającego na jednym silniku oraz silnie zygzakującego U 433 wyskakiwała za burtę, podczas gdy w tym czasie w jego wnętrzu trwały przygotowania do jego zatopienia. Po ostatecznym zniknięciu pod powierzchnią okrętu Hansa Ey, brytyjska jednostka przystąpiła do akcji ratunkowej podnosząc z wody trzydziestu ośmiu członków jego załogi, w tym i dowódcę, który podczas przesłuchania zeznał, że dwóch jego podkomendnych popłynęło w kierunku odległych o 30 mil morskich wybrzeży Hiszpanii.

Członkowie załogi U 433 polegli w dniu 17.11.1941 (w kolejności alfabetycznej):
Frick Rudolf MaschGfr 05.03.1922
Kiemann Richard MaschGfr 14.07.1921
May Erwin BtsMt 28.03.1915
Motzkus Georg MechGfr 19.07.1921
Scheel Werner MechGfr 27.05.1920
Taddey Gerhard MtrGfr 02.04.1921


Członkowie załogi U 433 wzięci do niewoli w dniu 17.11.1941 ( w kolejności alfabetycznej):
Bartodzi Fritz-Ludwig FkMt
Burger Helmut MaschGfr
Busse Heinrich OStrm
Ey Hans KpLt.01.07.42 19.06.1916
Fechner Ernst MaschMt
Geissler Wolfgang FkMt
Griessbach Walter MaschMt
Grosshennig Heinz MaschGfr
Hänsel Gerhard BtsMt
Hantke Ernst MtrOGfr
Happel Eberhard-Werner OFähnr.z.S
Hartmann Walter MtrGfr
Hellwig Herbert MaschGfr 29.01.1920
Heppel Willi MechMt
Kaiser Karl OMasch
Klinke Erwin MaschMt
Kolb Franz Fähnr.z.S
König Rudolf MtrGfr
Kornmeier Alfons MaschGfr
Kossack Gerhard Mtr
Liesegang Helmut MtrGfr
Lindemann Werner OMasch
Lögow Karl-Heinz MaschMt
Malkowski Heinz MaschGfr
Mansfeld Theodor MaschMt
Nowack Karl MechOGfr
Radusch Heinz FkGfr
Schäfer Paul MaschGfr
Schöning Herbert MtrGfr
Seifferth Heinz MtrOGfr
Stolpmann Erich BtsMt
Tannebaum Walter Mtr
Trummel Helmuth Lt.z.S
Wächter Hans OFähnr.z.S
Weidig Kurt Mtr
Wiatr Hans FkOGfr

Bibliografia:
http://uboat.net
http://www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.u-historia.com/
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5
Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 7 KTB U 375 - U 435
Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 - 1945
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3
Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1

Witam !

Czy istnieje możliwość uzupełnienia informacji o okresie służby przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych, tak jak to ma miejsce np. w historii okrętu U 427 ?

Pozdrawiam.