U-409 Typ VIIC
Posty: 1
• Strona 1 z 1
U-409 Typ VIIC
przez Brodołak » 26.04.13, 06:04
U 409 Typ VIIC
Stocznia: F.Schichau GmbH, Danzig
Numer zamówienia: 110
Zamówienie: 30.10.1939
Położenie stępki: 26.10.1940
Wodowanie: 23.09.1941
Wcielenie do służby: 21.01.1942
Numer pocztowy: M 24 443
Przebieg służby:
21.01.1942 – 31.08.1942 – 5 Flotylla U-bootów, Kiel (szkolenie załogi)
01.09.1942 – 30.06.1943 – 9 Flotylla U-bootów, Brest (okręt bojowy)
01.07.1943 – 12.07.1943 – 29 Flotylla U-bootów, La Spezia (okręt bojowy)
12.07.1943 – Zatopiony na północny – wschód od Algieru (pozycja 37.12N, 04.00E) bombami głębinowymi przez brytyjski niszczyciel HMS Inconstant
Dowódcy:
21.01.1942 – 12.07.1943 – OL Hans-Ferdinand Massmann
Liczba patroli: 6
Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 3 (16.199)/1 (7.519 ton)
Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/0
Zestrzelone/uszkodzone samoloty: 0/0
Okres służby U 409 przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych:
22.01. – 24.01.1942 – Danzig – próby okrętu w ramach UAG I.
25.01. – 26.03.1942 – Danzig – pobyt w bazie ze względu na zalodzenie Bałtyku wykorzystany na szkolenie załogi.
27.03. – 18.04.1942 – Danzig – próby okrętu w ramach UAG I.
20.04. – 22.04.1942 – Gotenhafen – próby broni torpedowej w ramach TEK.
23.04. – 12.05.1942 – Hela – szkolenie w morzu w ramach Agru-Front.
12.05. – 13.05.1942 – Danzig – pobyt w stoczni Deutsche Werke w celu przeprowadzenia drobnych prac naprawczych.
15.05. – 19.05.1942 – Rønne/Bornholm – próby hydrofonów w ramach UAG-Schall.
20.05. – 03.06.1942 – Kiel – próby okrętu w ramach UAK.
04.06. – 05.06.1942 – Gotenhafen – ćwiczenia z zakresu komunikacji świetlnej.
06.06. – 08.06.1942 – Pillau – indywidualne szkolenie w ramach 26 Flotylli U-bootów.
09.06. – 19.06.1942 – Pillau – strzelanie torpedami w ramach 26 Flotylli U-bootów.
19.06. – 20.06.1942 – Danzig – krótkie szkolenie teoretyczne z zakresu taktyki.
21.06. – 30.06.1942 – Gotenhafen – ćwiczenia taktyczne w ramach 27 Flotylli U-bootów.
02.07. – 07.08.1942 – Königsberg – pobyt okrętu w stoczni Schichauwerft w celu przeprowadzenia przeglądu mechanizmów okrętowych oraz przeprowadzenia prac konserwacyjnych.
09.08. – 17.08.1942 – Kiel – przygotowania okrętu do wyjścia na pierwszy patrol.
Patrol 1 (18.08.1942 – 09.09.1942)
18.08. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna wraz z U 411 i U 606 o godzinie 07:00 opuścił Kiel, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. O 10:40 na rucie nr 15 doszło do spotkania z trałowcem M 1904, w eskorcie którego skierowano się następnie w stronę kwadratu AO 7212. Po jego osiągnięciu co miało miejsce o 22:05 doszło do wymiany składu eskorty na dwa dozorowce. Dwa dni później 20 sierpnia o 04:16 zawinięto do Kristiansand, które po uzupełnieniu zapasów paliwa wraz z U 411 i U 606 oraz w eskorcie dwóch trawlerów z.o.p. UJ 1708 i UJ 1709 opuszczono o 08:32 kierując się w stronę kwadratu AN 3146. Po jego osiągnięciu co miało miejsce o 18:45 pożegnano się z eskortą i pozostałymi jednostkami, po czym rozpoczęto indywidualny marsz w stronę Północnego Atlantyku. Następnego dnia podczas marszu na powierzchni o godzinie 15:40 (kwadrat marynarki AF 8742) U 409 został minięty w odległości 6 mil morskich po stronie sterburty przez U 606. W kolejnych trzech dniach wyminięto w bezpiecznej odległości dostrzeżone przez wachtowych dryfujące miny morskie zerwane z łańcuchów kotwicznych i tak:
- 22.08. godz. 11:37 (kwadrat marynarki AF 7337) jedna mina minięta po stronie sterburty,
- 23.08. godz. 07:50 (kwadrat marynarki AF 4497) dwie miny także minięte po stronie sterburty.
- 24.08. godz. 09:22 – 14:00 (kwadrat marynarki AE 67) cztery miny.
Tego samego też dnia tj. 24 sierpnia o 17:58 (kwadrat marynarki AE 8362) płynący na powierzchni U 409 został zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia, przez nadlatujący samolot, który w wykonanym następnie ataku w ślad za nim zrzucił trzy bomby głębinowe. W wyniku ich detonacji utracono na chwilę kontrolę nad okrętem, który zanim opanowano sytuację opadł na głębokość A+110 tj. 190 metrów. Dwudziestego piątego sierpnia o 18:36 na okręcie Massmanna odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„U 604, U 92, U 91, U 756, U 407, U 659, U 409 i U 411 utworzyć grupę Vorwärts. W następującej kolejności z ekonomiczną prędkością marszową obsadzić linię dozoru od AK 5765 do AK 8629.”.
Trzy dni później 28 sierpnia o 18:32 U 409 osiągnął swoją pozycję w zgrupowaniu, która przypadała na kwadrat AK 6385. Trzydziestego pierwszego sierpnia na przebywającym aktualnie w kwadracie AK 5684 okręcie Massmanna o godzinie 07:55 odebrano pochodzący z U 609 meldunek o kontakcie w AK 2914 z płynącym kursem 346˚ konwojem, w którego stronę niezwłocznie się skierowano. Meldowanym nieprzyjacielem był eskortowany przez okręty kanadyjskiej Grupy Eskortowej C2, składający się z 57 statków konwój SC.97. Pierwszego września o godzinie 03:42 (kwadrat marynarki AK 3814) z pomostu U 409 dostrzeżono na horyzoncie rozbłyski ognia, w których stronę niezwłocznie się skierowano. Prawie trzy i pół godziny później o 06:15 (kwadrat marynarki AK 3728) po stronie sterburty dostrzeżono innego U-boota, którym był bliźniaczy U 407. Kolejne trzy godziny później w kwadracie AK 3841 dostrzeżono najpierw smugi dymu a następnie poszukiwany konwój o którym niezwłocznie zameldowano dowództwu. Po południu o 12:12 (kwadrat marynarki AK 3678) Hans-Ferdinand Massmann zarządził zanurzenie na peryskopową zamierzając wykonać atak na płynące w prawej kolumnie konwoju statki. O 13:12 podczas prowadzonej przez peryskop obserwacji celu na kursie 0˚ dostrzeżono zbliżający się szybko niszczyciel, który w momencie gdy okręt znajdował się na głębokości 16 metrów zrzucił jedną bombę głębinową, po której to detonacji U 409 wymknął się spod kontroli i opadł on na głębokość A+120 tj. 200 metrów. Po opanowaniu sytuacji Hans-Ferdinand Massmann nakazał wysterować na głębokość A+100 metrów. Wkrótce potem miały miejsce kolejne ataki z wykorzystaniem bomb głębinowych, które spowodowały, że U 409 dopiero o godzinie 17:10 znalazł się z powrotem na powierzchni. Drugiego września o 07:00 (kwadrat marynarki AL 1845) w związku z brakiem jakiegokolwiek kontaktu z wrogiem okręt Massmanna zakończył jego poszukiwania. Tego samego dnia o 18:19 w związku z niedającym się usunąć odniesionym 24 sierpnia uszkodzeniem wyrzutni nr I Hans-Ferdinand Massmann zarządził rozpoczęcie marsz w kierunku nowej bazy operacyjnej okrętu znajdującej się w Breście. Tydzień później 9 września o 14:21 w punkcie Pt.346 U 409 spotkał się ze składającą się z dwóch dozorowców V 709 i V 723 eskortą, w towarzystwie której o 18:30 osiągnął Brest, kończąc trwający ponad trzy tygodnie patrol (23 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 4.055 mil morskich na i 170 mil morskich pod powierzchnią.
Patrol 2 (13.10.1942 – 05.11.1942)
13.10. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna o godzinie 17:35 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Godzinę później okręt Massmanna spotkał się eskortą, w towarzystwie której skierował się w stronę punktu Pt.346, który osiągnął o 22:14. Po pożegnaniu się z eskortą U 409 obrał następnie kurs w stronę pozycji wyjściowej o kodowej nazwie Kernbeiβer. Następnego dnia o 04:23 osiągnięto w/w pozycję, rozpoczynając ponad trzy godziny później tj. o 07:40 marsz w zanurzeniu przez Biskaje. Osiemnastego października na U 409 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Nowy punkt docelowy dla Hirsackera, Kottmanna, Schendela, Stocka, Höltringa i Massmanna to kwadrat CF 24,”.
Tego samego dnia o 18:00 w kwadracie BE 7987 dostrzeżono czubki masztów samotnej jednostki, której ze względu na fakt, że szła ona drogą Anton nie atakowano. Następnego dnia o 17:05 (kwadrat marynarki CF 2794) przy pomocy posiadanych działek przeciwlotniczych odparto atak nieprzyjacielskiego samolotu zidentyfikowanego jako Catalina, który zrzucił serię ośmiu bomb głębinowych, które detonowały w wodzie za rufą okrętu. Dziewięć minut później wykonano alarmowe zanurzenie pozostając następnie pod wodą do 20:47. Dwudziestego października o 16:20 na U 409 odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„U 409, U 659, U 572, U 510, U 604, U 203, U 134 i U 509 utworzyć grupę Streitaxt.
Zamiar: najpierw w ciasnej a następnie w szerokiej formacji spróbować przechwycić idący w kierunku płaconym konwój. Później zakłada się zaopatrzenie i odejście na południe. Od 23 października godziny 08:00, kurs 180˚, przez około 170 mil morskich.
Z prędkością marszową obsadzić Massmann, Stock i Hirsacker linię dozoru od 8885 do 8985. Neitzel 8835. Höltring 8913. Kottmann, Schendel, Witte linię od 8528 do 8625. Wszystkie w CF.”.
Tego samego dnia o 18:18 w kwadracie CF 8182 musiano wykonać alarmowe zanurzenie uciekając pod wodę przed nadlatującym samolotem. Następnego dnia o 15:00 U 409 osiągnął wymienioną w rozkazie pozycję w zgrupowaniu, rozpoczynając przemieszczanie się zgodnie z otrzymanymi instrukcjami. Dwudziestego drugiego października o 03:37 (kwadrat marynarki CF 8858) z pomostu okrętu Massmanna dostrzeżono sylwetkę samotnego statku, który po zbliżeniu się na odległość umożliwiającą identyfikację okazał się być należącym do neutralnej Hiszpanii tankowcem. Trzy dni później 25 października o 14:46 w kwadracie marynarki DH 4816 wymieniono się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym U 509. Dwudziestego siódmego października o 09:02 (kwadrat marynarki DH 7551) nawiązano kontakt z jednostką, której śledzenia wkrótce się podjęto. Podążając za kontaktem o 10:20 dostrzeżono konwój o którym niezwłocznie zameldowano dowództwu. Wykrytym nieprzyjacielem był składający się z 37 statków, eskortowany przez cztery korwety konwój SL.125. Prawie siedem godzin później o 17:13 (kwadrat marynarki DH 7239) U 409 zszedł w zanurzenie z zamiarem wykonania ataku. W trakcie wykonywania tego manewru doszło do defektu sterów głębokości, w wyniku którego okręt opadł na głębokość A+120 tj. 200 metrów, tracąc w ten sposób szansę na atak. O 21:31 U 409 z powrotem pojawił się na powierzchni rozpoczynając pościg za konwojem. Ponad godzinę później o 22:38 na horyzoncie dostrzeżono rozbłysk eksplozji zidentyfikowanej jako pochodzącą od trafionego tankowca oraz liczne pociski świetlne. W rzeczywistości owe eksplozje pochodziły od trafionych torpedami wystrzelonymi przez U 509 dwóch statków: Pacific Star i Stendor. O 23:55 w kwadracie DH 4976 wykonano atak na dostrzeżony chwilę wcześniej samotny statek, odpalając w jego kierunku z wyrzutni nr I, II, IV oraz cztery minuty później z wyrzutni nr V łącznie cztery torpedy, które jednak chybiły celu. Następnego dnia o 02:35ponownie nawiązano kontakt z ściganym konwojem, rozpoczynając następnie jego śledzenie nadając sygnały naprowadzające dla innych U-bootów. W godzinach wieczornych tego samego dnia o 22:08 (kwadrat marynarki DH 4368) z pomostu U 409 na kursie 100˚ dostrzeżono eksplozję oraz pociski świetlne, pochodzące od storpedowanego przez U 509 frachtowca Nagpore. Tuż po północy 29 października ze względu na bardzo jasny blask księżyca Hans-Ferdinand Massmann zmuszony był zrezygnować z ataku na powierzchni ograniczając się do dalszego śledzenia konwoju, z którym to jeszcze tej samej nocy utracono kontakt. Prawie dziesięć godzin później o 10:06 w wyrzutni nr I doszło do samoczynnego startu umieszczonej w niej torpedy, której następnie udało się pomyślnie pozbyć. Wieczorem o godzinie 23:45 w kwadracie DH 2545 z pomostu ścigającego konwój U 409 dostrzeżono cień samotnego statku zidentyfikowanego jako tankowiec, w którego stronę niezwłocznie się skierowano. W przeprowadzonym już następnego dnia o godzinie 00:21 ataku w kierunku ściganej jednostki, którą był maruder z konwoju SL.125, należący do brytyjskiego armatora Anglo-Saxon Petroleum Co Ltd z Londynu tankowiec Bullmouth (7.519 ton) z wyrzutni nr I i II odpalono dwie torpedy, które trafiły w cel, powodując jego zastopowanie. Dalszej obserwacji trafionego statku już nie kontynuowano koncentrując się na pogoni za konwojem. O 01:40 o czym Hans-Ferdinand Massmann nie wiedział unoszący się wciąż na wodzie Bullmouth został dobity dwiema kolejnymi torpedami przez U 659. W godzinach wieczornych tego samego dnia o 23:17 (kwadrat marynarki DH 9864) ponownie nawiązano kontakt z konwojem, rozpoczynając następnie podejście w celu jego zaatakowania. W przeprowadzonym jedenaście minut później ataku w kierunku jednego ze statków z wyrzutni nr I odpalono torpedę, która trafiła w cel ciężko uszkadzając należący do brytyjskiego armatora Silver Line Ltd (Stanley & John Thompson Ltd) z Sunderlandu frachtowiec Silverwillow (.6.373 ton), który na skutek przecieków po opuszczeniu przez załogę zatonął dopiero sześć dni później 5 listopada na pozycji 37°24N/10°45W. Trzy minuty po pierwszym ataku o 23:31 miał miejsce drugi, kiedy to w kierunku dwóch nakładających się na siebie sylwetek statków odpalono pojedynczą torpedę, która jednak spudłowała. Kolejny atak na konwój miał miejsce tuż po północy 31 października o godzinie 00:08 i 00:10 (kwadrat marynarki CF 9864), kiedy to najpierw z wyrzutni nr V a następnie z wyrzutni nr IV w kierunku tego samego celu odpalono dwie torpedy, które jednak spudłowały. W trakcie mijania bakburtowej kolumny statków U 409 został niecelnie ostrzelany przez jedną z jednostek w związku z czym o 00:13 Hans-Ferdinand Massmann zarządził zanurzenie aby następnie wykonać manewr obejścia konwoju pod wodą. Trzy godziny po wynurzeniu mającym miejsce o 01:02 w związku niskim stanem paliwa nie mając już szans na atak Hans-Ferdinand Massmann zarządził rozpoczęcie marszu powrotnego do bazy. O 05:52 dostrzeżono światła samotnego statku, który po bliższej obserwacji okazał się być jednostką neutralnej bandery. Piątego listopada o 08:25 w punkcie Pt.346 okręt Massmanna wymienił się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym U 659 z którym to następnie po przybyciu eskorty o 09:10 rozpoczął marsz w kierunku Brestu. Dwadzieścia sześć minut później mini konwój zastopował oczekując do 11:07 na przybycie U 604, z którym to następnie rozpoczęto dalszy rejs w stronę bazy, gdzie ostatecznie przybyto o 15:00. W trakcie trwającego ponad trzy tygodnie patrolu (23 dni) U 409 przepłynął 4.022 mile morskie na i 571,6 mili morskiej pod powierzchnią.
Patrol 3 (07.12.1942 – 06.01.1943)
07.12. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna o godzinie 14:30 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Pomiędzy 17:00 a 20:59 okręt Massmanna płynął w towarzystwie eskorty, kierując się w stronę punktu Pt.346. W trakcie trwania tego rejsu odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Punkt docelowy dla Sturma, Graefa, Kruschki, Kottmanna, Hartmanna, Massmanna i Ruppelta w związku ze specjalnym zadaniem to AK 60.”.
Następnego dnia o 02:48 dotarto do punktu Kern rozpoczynając o 07:45 marsz w zanurzeniu przez Biskaje. Dziewiątego grudnia na U 409 odebrano następną pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„Jako strefowa ochrona dla wypływającego 11 grudnia „U 907” obsadzić następujące rejony dozoru: Od świtu 13 przebywają U 563 w BE 6899 i U 706 w BE 9596. Od światu 14 U 441 w BE 5766 i U 513 w BE 8574. U 126 i U 514 przeszukać do ranka 13 BE 9580 i 6880 a następnie tam pozostać do wieczora.”.
Jedenastego grudnia okręt Massmanna otrzymał polecenie dołączenia do zgrupowania Raufbold i obsadzenia przypadającej na kwadrat BE 3584 pozycji w zgrupowaniu. Cztery dni później 15 grudnia na przebywającym aktualnie w kwadracie BE 5481 U 409 o godzinie 14:00 odebrano pochodzący z U 609 meldunek o kontakcie w BE 8119 z wrogim konwojem, w stronę którego pozycji niezwłocznie się skierowano. Meldowanym nieprzyjacielem był osłaniany przez jednostki brytyjskiej Grupy Eskortowej B7, składający się z 43 statków konwój ON.153. Następnego dnia idący na spotkanie z wrogiem U 409 natknął się na fatalne warunki pogodowe (stan morza 6, wiatr 7-8), które zmusiły Hansa-Ferdinanda Massmanna nie tylko do wydania rozkazu zanurzenia ale też i rezygnacji z próby jego przechwycenia (w aktualnie panujących warunkach ograniczających prędkość marszową na powierzchni do 4 węzłów dopadniecie konwoju było iluzoryczne). O 19:32 (kwadrat marynarki BE 1899) U 409 z powrotem pojawił się na powierzchni rozpoczynając poszukiwania wroga na kierunku zachodnim. Po trwającym godzinę marszu na powierzchni w związku z nadal panującymi fatalnymi warunkami atmosferycznymi, które spowodowały zalewanie czerpni powietrza dla silników diesla oraz zranienie w twarz jednego z marynarzy obsady wachty Hans-Ferdinand Massmann wydał rozkaz ponownego schowania się pod wodą. Osiemnastego grudnia na U 409 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Massmann i Kruschka zakończyć operację, z ekonomiczną prędkością kierować się do kwadratu CE 33.”.
Dwa dni później 20 grudnia odebrano następną depeszę dowództwa o następującej treści:
„U 409, U 410 i U 621: Zadanie to eskortowanie wracającego do kraju frachtowca Rhakotis ucharakteryzowanego na Tjibadok. Marsz w formacji klina przez 40 mil od punktu spotkania w kwadracie CE 1388 przez BD 6777 do punktu BF 7393. W momencie spotkania eskortowany obiekt w przypadku dobrej pogody wywiesi na przednim maszcie flagę a przypadku złej zapali na rufowym maszcie światła.”.
Dwudziestego piątego grudnia o 01:24 w kwadracie CE 1661 na kursie 300 ˚ dostrzeżono sylwetkę samotnego statku, który następnie minięto w bezpiecznej odległości. Następnego dnia o 18:57 w kwadracie CE 1388 doszło do spotkania i wymiany sygnałami rozpoznawczymi z U 621 na który to następnie zgodnie z ustaleniami miano przekazać chorego na reumatyzm podoficera, co jednak zostało skutecznie udaremnione przez duże falowanie. W trakcie rozmowy obu dowódców Massmann poinformował Kruschkę o defekcie detektora Metox, na co ten stwierdził, że w związku z tym może mieć on problem z wykonaniem zadania, które jednak musi kontynuować do czasu otrzymania innego rozkazu oraz, że o tym fakcie powinien poinformować dowództwo. Wkrótce potem wysłano do BdU informację o defekcie z zapytaniem o sens kontynuowania zadania, otrzymując w niedługim czasie odpowiedź o następującej treści:
„Defekt Metoxa to żaden powód. Kontynuować zadanie.”.
Tego samego dnia U 409, który w międzyczasie pożegnał się z U 621 o 20:15 wymienił się sygnałami rozpoznawczymi z kolejnym napotkanym U-bootem, którym był dowodzony przez Kurta Sturma U 410. Trzy dni później 29 grudnia o 18:25 w kwadracie BD 9273 doszło do spotkania i wymiany sygnałami rozpoznawczymi z U 659, od którego to dowódcy Hans-Ferdinand Massmann, dowiedział się, że to jemu zostało przekazane zadanie U 409 eskortowania Rhakotisa. W związku z tym faktem dowódca U 409 postanowił rozpocząć marsz powrotny w kierunku bazy. Następnego dnia o 20:18 (kwadrat marynarki BD 9779) przebywający na pomoście wachtowi zameldowali o dostrzeżeniu na kursie 30˚ w odległości ca 8000 metrów czerwonej gwiazdy. Dwanaście minut później dostrzeżony kontakt okazał się być nieprzyjacielskim samolotem pokładowym, w ucieczce przed którym wykonano alarmowe zanurzenie, pozostając następnie pod wodą do 20:52. W sylwestra o 12:12 w kwadracie BD 9482 dostrzeżone dwa płynące w pobliżu niezidentyfikowane U-booty. Drugiego stycznia o 17:42 (kwadrat marynarki BE 7935) U 409 wymienił się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym także wracającym do bazy U 163, który to następnie z racji posiadania sprawnego detektora podjął się jego eskortowania. Następnego dnia obie jednostki spotkały się z U 96, z którego U 163 podjął na swój pokład chorego członka załogi. Szóstego stycznia o 02:34 osiągnięto punkt Kern a prawie czterdzieści minut później pożegnano się z U 163. O 11:07 U 409 w punkcie Pt. 346 spotkał się z eskortą, w towarzystwie której o 14:58 dotarł do Brestu, kończąc trwający ponad cztery tygodnie patrol (30 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 4.690,4 mili morskiej na i 399,2 mili morskiej pod powierzchnią.
Patrol 4 (14.02.1943 – 12.04.1943)
14.02. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna o godzinie 16:11 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. O 18:15 w punkcie B.1 doszło do spotkania ze składającą się z dwóch dozorowców V 713 i V 720 eskortą, w towarzystwie której skierowano się następnie w stronę punktu Pt. 346, który kilka godzin później. Następnego dnia o 01:43 U 409 minął punkt Kern, rozpoczynając prawie sześć godzin później tj. o 07:36 podwodny marsz przez Biskaje. Siedemnastego sierpnia doszło do defektu detektora Metox, którego nie można był naprawić dostępnymi na pokładzie środkami. Dwa dni później 19 lutego o 01:13 w kwadracie BE 5172 na kursie 320 ˚ dostrzeżono smugę dymu ale w związku z defektem jednego z diesli nie podjęto żadnych działań. Dwudziestego pierwszego lutego o godzinie 21:30 w kwadracie CE 3165 U 409 spotkał się z U 437 na który przekazano części zamienne. Ponad dwie godziny później o 23:45 na okręcie Massmanna odebrano pochodzący z U 664 meldunek o kontakcie z konwojem, w stronę którego pozycji niezwłocznie się skierowano. Meldowanym nieprzyjacielem był osłaniany przez brytyjską Grupę Eskortową B3, konwój ONS.167. Jeszcze tego samego dnia odebrano też pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Operujące przeciwko konwojowi Graefa okręty utworzyć grupę Sturmbock.”.
Dwa dni później w związku z brakiem jakiegokolwiek kontaktu z wrogiem o 21:42 (kwadrat marynarki BD 5869) okręt Massmanna zakończył operację przeciwko niemu. Tuż po północy następnego dnia o godzinie 00:12 na U 409 odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„Grupa Sturmbock, U 753, U 409, U 332, U 664, U 591, U 84, U 432 dnia 24.02., 18:00 przebywać w linii dozoru od BC 3995 do BD 4755.”.
W godzinach wieczornych o 18:45 (kwadrat marynarki CD 4675) przebywający na pomoście wachtowi zameldowali o dostrzeżeniu małej jednostki żaglowej, w stronę której następnie się skierowano. Wkrótce potem okazało się, że dostrzeżony kontakt to duża łódź ratunkowa pochodząca z brytyjskiego tankowca Eulima zatopionego przez U 186, w której oprócz dwóch brytyjskich oficerów przebywało także 8 marynarzy narodowości brytyjskiej oraz czterech chińczyków. Po przesłuchaniu rozbitków na pokład jako jeńców podjęto pochodzącego z Cardiff drugiego oficera Franka de Richi oraz pochodzącego z St. Ives trzeciego oficera Johna Campkina. Dwudziestego piątego lutego o 13:39 osiągnięto wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu, która przypadała na kwadrat BC 6695. Następnego dnia o 10:34 odebrano następną depeszę z dowództwa o następującej treści:
„Grupa Sturmbock rozwiązana. U 432, U 758, U 664, U 84, U 409, U 591 utworzyć grupę Wildfang i obsadzić z ekonomiczną prędkością marszową nową linię dozoru od AJ 9856 do BC 3562.”.
Dwudziestego siódmego lutego o godzinie 22:30 osiągnięto wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu, która przypadała na kwadrat BC 3523. Pierwszego marca o 20:00 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„U 448, U 359, U 638, U 89 i U 529 dołączyć do grupy Wildfang. Przebywać w linii dozoru od AJ 4686 do 9112.”.
Następnego dnia dwukrotnie wymieniano się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanymi U-bootami:
- o 14:00 w AJ 0886 z U 84,
- o 16:04 w AJ 9159 z U 527.
Od 6 marca U 409 operował w ramach nowoutworzonego zgrupowania Westmark przeciwko wykrytemu przez U 405, składającemu się z 59 statków, eskortowanemu przez Grupę Eskortową A3 konwojowi SC.121. Następnego dnia o 09:52 w kwadracie AK 1942 przed dziobem okrętu najpierw dostrzeżono sylwetkę niszczyciela a następnie poszukiwany konwój, z którym podczas jego śledzenia o 13:03 (kwadrat marynarki AK 1916) w zadymce śnieżnej utracono kontakt. O 20:31 (kwadrat marynarki AK 1872) poszukując konwoju dostrzeżono znajdujący się przed dziobem przed ścianą szkwału samotny statek, do którego Hans-Ferdinad Massmann postanowił podejść w zanurzeniu a następnie po zapadnięciu ciemności wynurzyć się i zaatakować go z pozycji nawodnej. O 21:21 zgodnie z tym zamiarem U 409 rozpoczął zanurzenie, w trakcie którego na skutek nie domknięcia włazu prowadzącego na pomost do wnętrza okrętu zaczęła wdzierać się woda. Po opanowaniu sytuacji kontynuowano dalej marsz w stronę celu, wychodząc o 22:31 z powrotem na powierzchnię, gdzie stwierdzono, że statek zniknął. Poszukując zarówno konwoju jak i statku już następnego dnia o 17:58 w kwadracie AK 2564 dostrzeżono kolejną jednostkę handlową, której śledzenia wkrótce się podjęto. Prawie godzinę później o 18:52 na oczach obsady pomostu U 409 śledzony cel, którym był brytyjski frachtowiec Fort Lamy wyleciał w powietrze. Sprawcą tego ataku o czym Massmann nie wiedział był przebywający w pobliżu U 527. Dziewiątego marca kontynuujący wciąż poszukiwania wroga U 409 o godzinie 13:12 (kwadrat marynarki AL 1553) nawiązał kontakt wzrokowy z nieprzyjacielskim niszczycielem, za którym to następnie podążył licząc na to, że ten doprowadzi go do konwoju. Godzinę później o 14:15 w kwadracie AL 1561 w odległości ca. 9 mil morskich dostrzeżono dwa statki za którymi podążono. W ciągu dnia nawiązano też ostatecznie kontakt z SC.121, rozpoczynając następnie manewry mające wyprowadzić okręt na dogodną do ataku pozycję. W przeprowadzonym o 21:13 (kwadrat marynarki AL 1668) pierwszym ataku w kierunku ocenianego na ca. 5.000 ton statku odpalono pojedynczą torpedę, która jednak chybiła celu. W ponownym ataku na ten sam statek ponad godzinę później o 22:24 z wyrzutni nr V odpalono drugą torpedę, która także spudłowała. Dwie minuty później w kierunku innej jednostki także ocenianej na ca. 5.000 ton odpalono pojedynczą torpedę, która tym razem okazała się celna trafiając na wysokości pierwszej ładowni płynący na pozycji 102 w konwoju, należący do amerykańskiego armatora Marine Transport Lines Inc z Nowego Jorku frachtowiec Malantic (3837 ton), którego opuszczony przez załogę wrak jeszcze tej samej nocy poszedł na dno. O 22:41 w kierunku dostrzeżonego tankowca, którym był należący do brytyjskiego armatora John I. Jacobs & Co Ltd z Londynu Rosewood (5.989 ton) odpalono pojedynczą torpedę, która trafiła w cel powodując eksplozję przewożonego na nim ładunku i jego przełamanie na dwie części, które jeszcze tej samej nocy zostały dobite ogniem artyleryjskim przez amerykańską kanonierkę USS Bibb. Trzy minuty później w kierunku kolejnego tankowca odpalono następną torpedę, rejestrując po 1 minucie 2 sekundach jej biegu odgłos detonacji. Ze względu na fakt, że wkrótce potem musiano wykonać alarmowe zanurzenie uciekając pod wodę przed kontratakującym eskortowcem nie możliwe było zweryfikowanie skutków ataku, w związku z czym Hans-Ferdinand Massmann zgłosił niepotwierdzone przez aliantów uszkodzenie kolejnej jednostki ocenianej przez niego na ca. 8.000 ton. Dziesiątego marca po odpłynięciu prześladowcy o 02:05 (kwadrat marynarki AL 1866) U 409 z powrotem pojawił się na powierzchni rozpoczynając następnie marsz w kierunku północnym. Ponad godzinę później o 03:26 w kwadracie AL 2546 okręt Massmanna został zmuszony do alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielską grupę wsparcia, która następnie aż do godzin wieczornych prowadziła na niego nieskuteczne polowanie. Cztery dni później 14 marca przebywający aktualnie w kwadracie AL 4896 U 409 w związku z kończącym się paliwem o 17:20 rozpoczął marsz w stronę punktu spotkania z zaopatrzeniowcem. Szesnastego marca o 17:05 w kwadracie BD 2455 doszło do spotkania z podwodnym tankowcem U 463 ale ze względu na panujące fatalne warunki pogodowe musiano przesunąć operację pobierania paliwa do czasu ich poprawy. W następnych dwóch dniach do obu jednostek dołączyły kolejne: 17 marca o 15:45 U 591 i 18 marca o 15:44 U 758 oraz o 17:08 U 664. Dziewiętnastego marca nastąpiła znacząca poprawa aury, co pozwoliło na pobranie pomiędzy 09:45 a 13:50 w kwadracie BD 2752 przez U 409 z U 463 ca. 70m3 paliwa, 2 m3 oleju silnikowego, jednej sztuki detektora Metox oraz prowiantu na ca. 14 dni. Tego samego dnia o 17:26 w kwadracie marynarki BD 2728 przeprowadzono trymowanie okrętu, po czym rozpoczęto marsz kierunku północnym, by następnie zgodnie z otrzymanym z dowództwa poleceniem pełnić rolę okrętu meteorologicznego. Dwudziestego siódmego marca o 16:34 na przebywającym aktualnie w kwadracie AJ 8318 okręcie Massmanna odebrano pochodzący z U 305 meldunek o kontakcie w kwadracie AJ 3885 z płynącym kursem 80˚ konwojem, w stronę którego pozycji niezwłocznie się skierowano, informując jednocześnie o tym fakcie dowództwo. Meldowanym nieprzyjacielem był składający się z 45 statków, osłaniany przez jednostki brytyjskiej Grupy Eskortowej B1 konwój HX.230. O 18:52 na U 409 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Massmann pozostać w swoim rejonie. Dalej nadawać meldunki pogodowe.”,
w związku z czym Hans-Ferdinand Massmann nakazał ponownie obrać kurs na poprzednią pozycję, by kontynuować dalej swoje dotychczasowe zadanie. Siódmego kwietnia w związku z kończącym się paliwem oraz prowiantem przebywający w kwadracie BD 6495 U 409 o godzinie 02:52 rozpoczął marsz powrotny do bazy nadając w trakcie jego trwania kolejne meldunki pogodowe. O 14:44 (kwadrat marynarki BD 6596) nawiązano kontakt wzrokowy z płynącym w kierunku północnym samotnym statkiem. Nie będąc pewien, czy dostrzeżona jednostka nie jest własna Hans-Ferdinand Massmann wysłał do dowództwa zapytanie czy pościć ją wolno. Wkrótce potem otrzymano odpowiedź nakazującą ścigać wspomnianą jednostkę. O 18:29 ze względu na zbyt dużą prędkość statku, wynoszącą 18 – 19 węzłów Hans-Ferdinand Massmann uznał dalszy pościg za bezcelowy i ponownie nakazał obrać kurs w kierunku bazy. Dziewiątego kwietnia o 02:03 (kwadrat marynarki BE 4686) nadano ostatni meldunek pogodowy. Trzy dni później 12 kwietnia o godzinie 10:03 U 409 spotkał się w punkcie Pt.346 z eskortą, w towarzystwie której o 13:10 zawinął do Brestu, kończąc trwający ponad osiem tygodni patrol (57 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 8.845 mil morskich na i 411,6 mili morskiej pod powierzchnią.
Patrol 5 (17.05.1943 – 21.05.1943)
17.05. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna o godzinie 08:36 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Godzinę później doszło do spotkania z eskortą, w towarzystwie której rozpoczęto marsz w stronę punktu Pt.346. O 10:30 po wykryciu defektu peryskopu, którego nie można było usunąć dostępnymi na pokładzie środkami rozpoczęto marsz powrotny do bazy, gdzie przybyto godzinę później. Następnego dnia o 08:17 U 409 wraz z U 214 ponownie opuścił Brest, by kontynuować przerwany patrol. Po dotarciu o 11:10 do punktu Pt.346 pożegnano się z eskortą, po czym skierowano się w stronę pozycji wyjściowej o kodowej nazwie Kernbeiβer, którą osiągnięto o 16:35. Trzy godziny później o 19:35 oba okręty wykonały manewr zanurzenia rozpoczynając następnie podwodny marsz przez Biskaje. Po wynurzeniu, które miało miejsce następnego dnia o 10:09 (kwadrat marynarki BF 4694) nie udało się nawiązać kontaktu z dotychczasowym towarzyszem podróży, w związku z czym kontynuowano dalej marsz w pojedynkę. Po południu o 12:35 (kwadrat marynarki BF 4676) płynący na powierzchni U 409 został zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia przez dwa nadlatujące samoloty. W trakcie pobytu pod wodą wykryto nieszczelność szybu doprowadzającego powietrze do silników diesla, która powodowała, że już na głębokości 50 metrów do wnętrza okrętu dostawały się duże ilości wody, którą następnie musiano wyrzucać za burtę przy pomocy głównej pompy. Po bezskutecznych próbach usunięcia nieszczelności m.in. przy pomocy pakuł o 17:47 Hans-Ferdinand Massmann wydał rozkaz wynurzenia a następnie rozpoczęcia marszu powrotnego, docierając o godzinie 16:35 dnia 20 maja do punktu Kern. Kilka godzin później o 23:41 w punkcie Pt.346 U 409 spotkał się z dwoma dozorowcami, w eskorcie których o 03:10 dnia następnego przybył do Brestu.
21.05. – 23.05.1943 – pobyt w stoczni oraz przygotowanie okrętu do służby na Morzu Śródziemnym.
Patrol 6 (26.05.1943 – 11.06.1943)
26.05. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna o godzinie 07:42 opuścił bazę w Breście, by zgodnie z otrzymanym rozkazem przedrzeć się przez cieśninę Gibraltarską na Morze Śródziemne a następnie skierować się do nowej bazy okrętu w Tulonie. Od 08:15 płynięto w towarzystwie eskorty kierując się w stronę punktu Pt.346, który osiągnięto o 13:25. Tego samego dnia o 19:12 minięto punkt Kern, rozpoczynając kilka godzin później podwodny marsz. Dwudziestego ósmego maja na U 409 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„U 409, Funkmaat Elsner, w uznaniu Pańskiej wzorowej służby jako radiotelegrafisty na U-boocie odznaczam Pana w imieniu Führera i Głównodowodzącego Wojsk Złotym Krzyżem Niemieckim.
Ob.d.M.”.
Następnego dnia o godzinie 11:57 w kwadracie CG 1393 nawiązano kontakt wzrokowy z silnie dymiącym z komina samotnym statkiem w stronę którego następnie się skierowano schodząc w zanurzenie z zamiarem jego zaatakowania. Po zbliżeniu się do celu zidentyfikowano go jako hiszpańskiej bandery frachtowiec Iciar w związku z czym odstąpiono od jego zaatakowania. Pierwszego czerwca (kwadrat marynarki CG 8692) płynący na powierzchni U 409 został o godzinie 11:22 zmuszony do alarmowego zanurzenia i pobytu pod wodą do 12:40 przez nieprzyjacielski wodnosamolot. Prawie dwie godziny później o 14:29 w kwadracie CG 9472 odparto atak nieprzyjacielskiego samolotu, który ograniczył się tylko do ostrzelania okrętu Massmanna z broni pokładowej. Wkrótce potem wykonano alarmowe zanurzenie rejestrując w takcie jego trwania w dalszej odległości od okrętu dwie detonacje. O 16:40 U 409 z powrotem pojawił się na powierzchni ale 13 minut później po uzyskaniu namiaru na zbliżający się kontakt ponownie był zmuszony uciekać pod wodę. Trzeciego czerwca o godzinie 05:54 (kwadrat marynarki CG 9154) zbliżający się do Gibraltaru U 409 na polecenie dowódcy został osadzony na znajdującym się w tym miejscu na głębokości 124 metrów dnie, gdzie następnie przebywał do 23:07. Następnego dnia o godzinie 05:44 (kwadrat marynarki CG 9548) w odległości 20 mil przed dziobem okrętu dojrzano zarys Cape Trafalgar. Wkrótce potem na polecenie dowódcy po raz drugi w ciągu ostatnich dwu dni okręt został posadowiony na znajdującym się w tym miejscu na głębokości 108 metrów dnie, gdzie następnie przebywał do 22:44, kiedy to nastąpiło jego wynurzenie. Dwie minuty później ze względu na zbyt jasny horyzont na kierunku zachodnim, który mógł zdemaskować płynący na powierzchni U 409, Hans-Ferdinand Massman wydał ponownego zanurzenia. Po wynurzeniu mającym miejsce o 23:10 okręt Massmanna podjął marsz na powierzchni w stronę Cape Espartel, w trakcie którego trwania dostrzeżono światła Tarify oraz stwierdzono brak jakichkolwiek okrętów dozorowych. Piątego czerwca o 03:36 rozpoczęto forsowanie cieśniny płynąc na głębokości A+20 (100 metrów). Prawie cztery godziny później o 07:25 (kwadrat marynarki CG 9675) U 409 minął linię Gibraltar – Ceuta wpływając na wody Morza Śródziemnego. Po wynurzeniu mającym miejsce o 23:54 (kwadrat marynarki CG 9664) okręt Massmanna skierował się w kierunku wschodnim w stronę linii głębokości 200 metrów. W trakcie jego trwania już szóstego czerwca o godzinie 02:00 w kwadracie CH 7178 z pomostu U 409 dostrzeżono światła idącego kursem zachodnim statku szpitalnego. Tego samego dnia w godzinach wieczornych o 23:35 (kwadrat marynarki CH 7532) przebywająca na pomoście okrętu wachta zameldowała o dostrzeżeniu po stronie sterburty w sektorze rufowym zbliżającego się snopu reflektora lotniczego należącego nieprzyjacielskiego samolotu, którego dwa ataki mające miejsce wkrótce potem skutecznie odparto. Po ostatnim z nich mającym miejsce o 23:37, korzystając z nadarzającej się sytuacji wykonano alarmowe zanurzenie, po czym rozpoczęto marsz w kierunku północnym. Pięć dni później 11 czerwca o godzinie 10:45 U 409 spotkał się w kwadracie CH 3631 z eskortą, w towarzystwie której godzinę później przybył do Tulonu, kończąc trwający ponad dwa tygodnie patrol (17 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 1.879,4 mili morskiej na i 500,5 mili morskiej pod powierzchnią.
Patrol 7 (29.06.1943 – 12.07.1943)
29.06. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna wraz z U 375 o godzinie 09:30 opuścił Tulon, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę w zachodniej części Morza Śródziemnego. W trakcie marszu w stronę wyznaczonych pozycji na obu jednostkach odebrano skierowaną do nich a pochodzącą z FdU depeszę o następującej treści:
„Konenkamp i Massmann kierować się do CH 2197 w celu podjęcia na pokład załogi zestrzelonego własnego samolotu.”.
Za nim jednak oba U-booty dotarły na miejsce lotnik został uratowany przez załogę wodnosamolotu, który także został wysłany na jego poszukiwania. Czwartego lipca w kwadracie CH 84 okręt Massmanna zaatakował napotkany konwój KMS.18B, zgłaszając niepotwierdzone przez aliantów zatopienie frachtowca o tonażu ca. 6.000 ton (niedoszłą ofiarą najprawdopodobniej był brytyjski frachtowiec Devis 6.054 ton, posłany następnego dnia na dno przez U 593). Sześć dni później 10 lipca przebywający aktualnie w kwadracie CH 80 U 409 przesłał do dowództwa meldunek sytuacyjny. W nocy z jedenastego na dwunasty lipca okręt Massmanna nadał ostatni odebrany przez dowództwo meldunek o następującej treści:
„ Ostatnia wiadomość nieczytelna, problemy z kluczem?.”.
Wkrótce potem otrzymano odpowiedź z FdU o następującej treści:
„Wschodnia granica dla Massmanna to kwadrat CJ 7484.”.
Tej samej nocy przebywający w odległości ca. 40 mil morskich na północ od Algieru U 409 został zmuszony do alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielski samolot. Jakiś czas później już rankiem przebywający wciąż w zanurzeniu okręt Massmanna został wykryty przez należący do eskorty konwoju MKF.19 brytyjski niszczyciel HMS Inconstant, który w przeprowadzonych następnie trwających dwie i pół godziny atakach zrzucił łącznie ca. 46 bomb głębinowych (ostatnie nastawione na wybuchy na głębokości 200 metrów). Ich bliskie detonacje spowodowały powstanie na U 409 poważnych uszkodzeń, które z kolei zmusiły Hansa-Ferdinanda Massmanna do wydania rozkazu wynurzenia. Wkrótce po pojawieniu się na powierzchni U 409 został ostrzelany przez HMS Inconstant, w wyniku czego śmierć poniosło 11 członków jego załogi a pozostałych 38 po zatonięciu okrętu zostało podniesionych przez Brytyjczyków z wody (jeden z uratowanych na skutek odniesionych obrażeń zmarł na pokładzie i z pełnymi honorami został pochowany w morzu).
Członkowie załogi U 409 polegli w dniu 12.07.1943 (w kolejności alfabetycznej
Baluch Otto MaschOGfr 02.08.1922
Brieger Kurt-Ernst MtrOgfr 04.11.1920
Gieringer Leopold MaschGfr 27.11.1924
Günther Hans MaschGfr 30.03.1924
Hartmann Adolf MtrOGfr 15.04.1924
Jautschus Erich Lt.z.S (I W.O.) 25.03.1920
Klemptner Herbert OMaschMt 29.06.1920
Köppel Hans MtrGfr 08.11.1924
Sandmann Joachim FkGfr 13.07.1924
Scheidhauer Herbert BtsMt 19.04.1914
Timmer Bernhard MaschMt 27.06.1919
Członkowie załogi U 409 wzięci do niewoli w dniu 12.07.1943 (w kolejności alfabetycznej):
van der Berg, Kurt MaschOgfr 02.02.1923
Blümel Otto MaschGfr ---
Burkert Erwin MechGFr ---
Dahm Johann MaschOGfr ---
Eckhardt Wilhelm BtsMt 11.09.1918
Esner Siegfried FkMt 15.10.1919
Freundlich Erich MtrGfr 20.07.1921
Gast Paul MaschOGfr ---
Giese Horst MtrOGbfr 14.02.1924
Gödecke Otto BtsMt ---
Godry Heinz FkGfr ---
Hager Hans Olt.ing 21.03.2009
Harnisch Kurt MaschOGfr ---
Haza Hans MaschMt 05.12.1919
Hildebrandt Ernst OMasch 24.10.1916
Janetzke Werner FkMt 09.12.1920
Keller Willi MaschMt 11.04.1920
Kessler Helmut MaschGfr ---
Korsus Gerhard MtrGfr 19.08.1923
Kuss Helmut MtrOGfr ---
Lange Wilhelm-Otto MechOGfr ---
Mader Richard Lt.z.S (III W.O.) ---
Mandelkow Lothar MtrGfr ---
Martens Herbert Masch Mt 19.09.1919
Massmann Hanns-Ferdinand KpLt 25.06.1917
Meyer Hermann MechGfr 31.08.1922
Peters Willi MaschGfr 12.02.1924
Pier Walter MaschGfr ---
Pöhl Gunther MechMt 08.01.1921
Riedel Alfred MtrGfr 09.02.1924
Schmidt Gerhard MaschOGfr 30.03.1922
Schmidt Karl-Heinz MtrGfr ---
Schmitz Hans MtrOGfr ---
Schoknecht Gerhard MaschGfr 12.02.1924
Schürmann Helmut OFähnr.z.S (II W.O.) 13.11.1921
Wagner Karl OStrm 12.07.1943
Bibliografia:
http://uboat.net
http://www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.u-historia.com/
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5
Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 8 KTB U 375 - U 435
Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 - 1945
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3
Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1
Stocznia: F.Schichau GmbH, Danzig
Numer zamówienia: 110
Zamówienie: 30.10.1939
Położenie stępki: 26.10.1940
Wodowanie: 23.09.1941
Wcielenie do służby: 21.01.1942
Numer pocztowy: M 24 443
Przebieg służby:
21.01.1942 – 31.08.1942 – 5 Flotylla U-bootów, Kiel (szkolenie załogi)
01.09.1942 – 30.06.1943 – 9 Flotylla U-bootów, Brest (okręt bojowy)
01.07.1943 – 12.07.1943 – 29 Flotylla U-bootów, La Spezia (okręt bojowy)
12.07.1943 – Zatopiony na północny – wschód od Algieru (pozycja 37.12N, 04.00E) bombami głębinowymi przez brytyjski niszczyciel HMS Inconstant
Dowódcy:
21.01.1942 – 12.07.1943 – OL Hans-Ferdinand Massmann
Liczba patroli: 6
Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 3 (16.199)/1 (7.519 ton)
Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/0
Zestrzelone/uszkodzone samoloty: 0/0
Okres służby U 409 przed rozpoczęciem wykonywania patroli bojowych:
22.01. – 24.01.1942 – Danzig – próby okrętu w ramach UAG I.
25.01. – 26.03.1942 – Danzig – pobyt w bazie ze względu na zalodzenie Bałtyku wykorzystany na szkolenie załogi.
27.03. – 18.04.1942 – Danzig – próby okrętu w ramach UAG I.
20.04. – 22.04.1942 – Gotenhafen – próby broni torpedowej w ramach TEK.
23.04. – 12.05.1942 – Hela – szkolenie w morzu w ramach Agru-Front.
12.05. – 13.05.1942 – Danzig – pobyt w stoczni Deutsche Werke w celu przeprowadzenia drobnych prac naprawczych.
15.05. – 19.05.1942 – Rønne/Bornholm – próby hydrofonów w ramach UAG-Schall.
20.05. – 03.06.1942 – Kiel – próby okrętu w ramach UAK.
04.06. – 05.06.1942 – Gotenhafen – ćwiczenia z zakresu komunikacji świetlnej.
06.06. – 08.06.1942 – Pillau – indywidualne szkolenie w ramach 26 Flotylli U-bootów.
09.06. – 19.06.1942 – Pillau – strzelanie torpedami w ramach 26 Flotylli U-bootów.
19.06. – 20.06.1942 – Danzig – krótkie szkolenie teoretyczne z zakresu taktyki.
21.06. – 30.06.1942 – Gotenhafen – ćwiczenia taktyczne w ramach 27 Flotylli U-bootów.
02.07. – 07.08.1942 – Königsberg – pobyt okrętu w stoczni Schichauwerft w celu przeprowadzenia przeglądu mechanizmów okrętowych oraz przeprowadzenia prac konserwacyjnych.
09.08. – 17.08.1942 – Kiel – przygotowania okrętu do wyjścia na pierwszy patrol.
Patrol 1 (18.08.1942 – 09.09.1942)
18.08. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna wraz z U 411 i U 606 o godzinie 07:00 opuścił Kiel, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. O 10:40 na rucie nr 15 doszło do spotkania z trałowcem M 1904, w eskorcie którego skierowano się następnie w stronę kwadratu AO 7212. Po jego osiągnięciu co miało miejsce o 22:05 doszło do wymiany składu eskorty na dwa dozorowce. Dwa dni później 20 sierpnia o 04:16 zawinięto do Kristiansand, które po uzupełnieniu zapasów paliwa wraz z U 411 i U 606 oraz w eskorcie dwóch trawlerów z.o.p. UJ 1708 i UJ 1709 opuszczono o 08:32 kierując się w stronę kwadratu AN 3146. Po jego osiągnięciu co miało miejsce o 18:45 pożegnano się z eskortą i pozostałymi jednostkami, po czym rozpoczęto indywidualny marsz w stronę Północnego Atlantyku. Następnego dnia podczas marszu na powierzchni o godzinie 15:40 (kwadrat marynarki AF 8742) U 409 został minięty w odległości 6 mil morskich po stronie sterburty przez U 606. W kolejnych trzech dniach wyminięto w bezpiecznej odległości dostrzeżone przez wachtowych dryfujące miny morskie zerwane z łańcuchów kotwicznych i tak:
- 22.08. godz. 11:37 (kwadrat marynarki AF 7337) jedna mina minięta po stronie sterburty,
- 23.08. godz. 07:50 (kwadrat marynarki AF 4497) dwie miny także minięte po stronie sterburty.
- 24.08. godz. 09:22 – 14:00 (kwadrat marynarki AE 67) cztery miny.
Tego samego też dnia tj. 24 sierpnia o 17:58 (kwadrat marynarki AE 8362) płynący na powierzchni U 409 został zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia, przez nadlatujący samolot, który w wykonanym następnie ataku w ślad za nim zrzucił trzy bomby głębinowe. W wyniku ich detonacji utracono na chwilę kontrolę nad okrętem, który zanim opanowano sytuację opadł na głębokość A+110 tj. 190 metrów. Dwudziestego piątego sierpnia o 18:36 na okręcie Massmanna odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„U 604, U 92, U 91, U 756, U 407, U 659, U 409 i U 411 utworzyć grupę Vorwärts. W następującej kolejności z ekonomiczną prędkością marszową obsadzić linię dozoru od AK 5765 do AK 8629.”.
Trzy dni później 28 sierpnia o 18:32 U 409 osiągnął swoją pozycję w zgrupowaniu, która przypadała na kwadrat AK 6385. Trzydziestego pierwszego sierpnia na przebywającym aktualnie w kwadracie AK 5684 okręcie Massmanna o godzinie 07:55 odebrano pochodzący z U 609 meldunek o kontakcie w AK 2914 z płynącym kursem 346˚ konwojem, w którego stronę niezwłocznie się skierowano. Meldowanym nieprzyjacielem był eskortowany przez okręty kanadyjskiej Grupy Eskortowej C2, składający się z 57 statków konwój SC.97. Pierwszego września o godzinie 03:42 (kwadrat marynarki AK 3814) z pomostu U 409 dostrzeżono na horyzoncie rozbłyski ognia, w których stronę niezwłocznie się skierowano. Prawie trzy i pół godziny później o 06:15 (kwadrat marynarki AK 3728) po stronie sterburty dostrzeżono innego U-boota, którym był bliźniaczy U 407. Kolejne trzy godziny później w kwadracie AK 3841 dostrzeżono najpierw smugi dymu a następnie poszukiwany konwój o którym niezwłocznie zameldowano dowództwu. Po południu o 12:12 (kwadrat marynarki AK 3678) Hans-Ferdinand Massmann zarządził zanurzenie na peryskopową zamierzając wykonać atak na płynące w prawej kolumnie konwoju statki. O 13:12 podczas prowadzonej przez peryskop obserwacji celu na kursie 0˚ dostrzeżono zbliżający się szybko niszczyciel, który w momencie gdy okręt znajdował się na głębokości 16 metrów zrzucił jedną bombę głębinową, po której to detonacji U 409 wymknął się spod kontroli i opadł on na głębokość A+120 tj. 200 metrów. Po opanowaniu sytuacji Hans-Ferdinand Massmann nakazał wysterować na głębokość A+100 metrów. Wkrótce potem miały miejsce kolejne ataki z wykorzystaniem bomb głębinowych, które spowodowały, że U 409 dopiero o godzinie 17:10 znalazł się z powrotem na powierzchni. Drugiego września o 07:00 (kwadrat marynarki AL 1845) w związku z brakiem jakiegokolwiek kontaktu z wrogiem okręt Massmanna zakończył jego poszukiwania. Tego samego dnia o 18:19 w związku z niedającym się usunąć odniesionym 24 sierpnia uszkodzeniem wyrzutni nr I Hans-Ferdinand Massmann zarządził rozpoczęcie marsz w kierunku nowej bazy operacyjnej okrętu znajdującej się w Breście. Tydzień później 9 września o 14:21 w punkcie Pt.346 U 409 spotkał się ze składającą się z dwóch dozorowców V 709 i V 723 eskortą, w towarzystwie której o 18:30 osiągnął Brest, kończąc trwający ponad trzy tygodnie patrol (23 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 4.055 mil morskich na i 170 mil morskich pod powierzchnią.
Patrol 2 (13.10.1942 – 05.11.1942)
13.10. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna o godzinie 17:35 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Godzinę później okręt Massmanna spotkał się eskortą, w towarzystwie której skierował się w stronę punktu Pt.346, który osiągnął o 22:14. Po pożegnaniu się z eskortą U 409 obrał następnie kurs w stronę pozycji wyjściowej o kodowej nazwie Kernbeiβer. Następnego dnia o 04:23 osiągnięto w/w pozycję, rozpoczynając ponad trzy godziny później tj. o 07:40 marsz w zanurzeniu przez Biskaje. Osiemnastego października na U 409 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Nowy punkt docelowy dla Hirsackera, Kottmanna, Schendela, Stocka, Höltringa i Massmanna to kwadrat CF 24,”.
Tego samego dnia o 18:00 w kwadracie BE 7987 dostrzeżono czubki masztów samotnej jednostki, której ze względu na fakt, że szła ona drogą Anton nie atakowano. Następnego dnia o 17:05 (kwadrat marynarki CF 2794) przy pomocy posiadanych działek przeciwlotniczych odparto atak nieprzyjacielskiego samolotu zidentyfikowanego jako Catalina, który zrzucił serię ośmiu bomb głębinowych, które detonowały w wodzie za rufą okrętu. Dziewięć minut później wykonano alarmowe zanurzenie pozostając następnie pod wodą do 20:47. Dwudziestego października o 16:20 na U 409 odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„U 409, U 659, U 572, U 510, U 604, U 203, U 134 i U 509 utworzyć grupę Streitaxt.
Zamiar: najpierw w ciasnej a następnie w szerokiej formacji spróbować przechwycić idący w kierunku płaconym konwój. Później zakłada się zaopatrzenie i odejście na południe. Od 23 października godziny 08:00, kurs 180˚, przez około 170 mil morskich.
Z prędkością marszową obsadzić Massmann, Stock i Hirsacker linię dozoru od 8885 do 8985. Neitzel 8835. Höltring 8913. Kottmann, Schendel, Witte linię od 8528 do 8625. Wszystkie w CF.”.
Tego samego dnia o 18:18 w kwadracie CF 8182 musiano wykonać alarmowe zanurzenie uciekając pod wodę przed nadlatującym samolotem. Następnego dnia o 15:00 U 409 osiągnął wymienioną w rozkazie pozycję w zgrupowaniu, rozpoczynając przemieszczanie się zgodnie z otrzymanymi instrukcjami. Dwudziestego drugiego października o 03:37 (kwadrat marynarki CF 8858) z pomostu okrętu Massmanna dostrzeżono sylwetkę samotnego statku, który po zbliżeniu się na odległość umożliwiającą identyfikację okazał się być należącym do neutralnej Hiszpanii tankowcem. Trzy dni później 25 października o 14:46 w kwadracie marynarki DH 4816 wymieniono się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym U 509. Dwudziestego siódmego października o 09:02 (kwadrat marynarki DH 7551) nawiązano kontakt z jednostką, której śledzenia wkrótce się podjęto. Podążając za kontaktem o 10:20 dostrzeżono konwój o którym niezwłocznie zameldowano dowództwu. Wykrytym nieprzyjacielem był składający się z 37 statków, eskortowany przez cztery korwety konwój SL.125. Prawie siedem godzin później o 17:13 (kwadrat marynarki DH 7239) U 409 zszedł w zanurzenie z zamiarem wykonania ataku. W trakcie wykonywania tego manewru doszło do defektu sterów głębokości, w wyniku którego okręt opadł na głębokość A+120 tj. 200 metrów, tracąc w ten sposób szansę na atak. O 21:31 U 409 z powrotem pojawił się na powierzchni rozpoczynając pościg za konwojem. Ponad godzinę później o 22:38 na horyzoncie dostrzeżono rozbłysk eksplozji zidentyfikowanej jako pochodzącą od trafionego tankowca oraz liczne pociski świetlne. W rzeczywistości owe eksplozje pochodziły od trafionych torpedami wystrzelonymi przez U 509 dwóch statków: Pacific Star i Stendor. O 23:55 w kwadracie DH 4976 wykonano atak na dostrzeżony chwilę wcześniej samotny statek, odpalając w jego kierunku z wyrzutni nr I, II, IV oraz cztery minuty później z wyrzutni nr V łącznie cztery torpedy, które jednak chybiły celu. Następnego dnia o 02:35ponownie nawiązano kontakt z ściganym konwojem, rozpoczynając następnie jego śledzenie nadając sygnały naprowadzające dla innych U-bootów. W godzinach wieczornych tego samego dnia o 22:08 (kwadrat marynarki DH 4368) z pomostu U 409 na kursie 100˚ dostrzeżono eksplozję oraz pociski świetlne, pochodzące od storpedowanego przez U 509 frachtowca Nagpore. Tuż po północy 29 października ze względu na bardzo jasny blask księżyca Hans-Ferdinand Massmann zmuszony był zrezygnować z ataku na powierzchni ograniczając się do dalszego śledzenia konwoju, z którym to jeszcze tej samej nocy utracono kontakt. Prawie dziesięć godzin później o 10:06 w wyrzutni nr I doszło do samoczynnego startu umieszczonej w niej torpedy, której następnie udało się pomyślnie pozbyć. Wieczorem o godzinie 23:45 w kwadracie DH 2545 z pomostu ścigającego konwój U 409 dostrzeżono cień samotnego statku zidentyfikowanego jako tankowiec, w którego stronę niezwłocznie się skierowano. W przeprowadzonym już następnego dnia o godzinie 00:21 ataku w kierunku ściganej jednostki, którą był maruder z konwoju SL.125, należący do brytyjskiego armatora Anglo-Saxon Petroleum Co Ltd z Londynu tankowiec Bullmouth (7.519 ton) z wyrzutni nr I i II odpalono dwie torpedy, które trafiły w cel, powodując jego zastopowanie. Dalszej obserwacji trafionego statku już nie kontynuowano koncentrując się na pogoni za konwojem. O 01:40 o czym Hans-Ferdinand Massmann nie wiedział unoszący się wciąż na wodzie Bullmouth został dobity dwiema kolejnymi torpedami przez U 659. W godzinach wieczornych tego samego dnia o 23:17 (kwadrat marynarki DH 9864) ponownie nawiązano kontakt z konwojem, rozpoczynając następnie podejście w celu jego zaatakowania. W przeprowadzonym jedenaście minut później ataku w kierunku jednego ze statków z wyrzutni nr I odpalono torpedę, która trafiła w cel ciężko uszkadzając należący do brytyjskiego armatora Silver Line Ltd (Stanley & John Thompson Ltd) z Sunderlandu frachtowiec Silverwillow (.6.373 ton), który na skutek przecieków po opuszczeniu przez załogę zatonął dopiero sześć dni później 5 listopada na pozycji 37°24N/10°45W. Trzy minuty po pierwszym ataku o 23:31 miał miejsce drugi, kiedy to w kierunku dwóch nakładających się na siebie sylwetek statków odpalono pojedynczą torpedę, która jednak spudłowała. Kolejny atak na konwój miał miejsce tuż po północy 31 października o godzinie 00:08 i 00:10 (kwadrat marynarki CF 9864), kiedy to najpierw z wyrzutni nr V a następnie z wyrzutni nr IV w kierunku tego samego celu odpalono dwie torpedy, które jednak spudłowały. W trakcie mijania bakburtowej kolumny statków U 409 został niecelnie ostrzelany przez jedną z jednostek w związku z czym o 00:13 Hans-Ferdinand Massmann zarządził zanurzenie aby następnie wykonać manewr obejścia konwoju pod wodą. Trzy godziny po wynurzeniu mającym miejsce o 01:02 w związku niskim stanem paliwa nie mając już szans na atak Hans-Ferdinand Massmann zarządził rozpoczęcie marszu powrotnego do bazy. O 05:52 dostrzeżono światła samotnego statku, który po bliższej obserwacji okazał się być jednostką neutralnej bandery. Piątego listopada o 08:25 w punkcie Pt.346 okręt Massmanna wymienił się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym U 659 z którym to następnie po przybyciu eskorty o 09:10 rozpoczął marsz w kierunku Brestu. Dwadzieścia sześć minut później mini konwój zastopował oczekując do 11:07 na przybycie U 604, z którym to następnie rozpoczęto dalszy rejs w stronę bazy, gdzie ostatecznie przybyto o 15:00. W trakcie trwającego ponad trzy tygodnie patrolu (23 dni) U 409 przepłynął 4.022 mile morskie na i 571,6 mili morskiej pod powierzchnią.
Patrol 3 (07.12.1942 – 06.01.1943)
07.12. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna o godzinie 14:30 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Pomiędzy 17:00 a 20:59 okręt Massmanna płynął w towarzystwie eskorty, kierując się w stronę punktu Pt.346. W trakcie trwania tego rejsu odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Punkt docelowy dla Sturma, Graefa, Kruschki, Kottmanna, Hartmanna, Massmanna i Ruppelta w związku ze specjalnym zadaniem to AK 60.”.
Następnego dnia o 02:48 dotarto do punktu Kern rozpoczynając o 07:45 marsz w zanurzeniu przez Biskaje. Dziewiątego grudnia na U 409 odebrano następną pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„Jako strefowa ochrona dla wypływającego 11 grudnia „U 907” obsadzić następujące rejony dozoru: Od świtu 13 przebywają U 563 w BE 6899 i U 706 w BE 9596. Od światu 14 U 441 w BE 5766 i U 513 w BE 8574. U 126 i U 514 przeszukać do ranka 13 BE 9580 i 6880 a następnie tam pozostać do wieczora.”.
Jedenastego grudnia okręt Massmanna otrzymał polecenie dołączenia do zgrupowania Raufbold i obsadzenia przypadającej na kwadrat BE 3584 pozycji w zgrupowaniu. Cztery dni później 15 grudnia na przebywającym aktualnie w kwadracie BE 5481 U 409 o godzinie 14:00 odebrano pochodzący z U 609 meldunek o kontakcie w BE 8119 z wrogim konwojem, w stronę którego pozycji niezwłocznie się skierowano. Meldowanym nieprzyjacielem był osłaniany przez jednostki brytyjskiej Grupy Eskortowej B7, składający się z 43 statków konwój ON.153. Następnego dnia idący na spotkanie z wrogiem U 409 natknął się na fatalne warunki pogodowe (stan morza 6, wiatr 7-8), które zmusiły Hansa-Ferdinanda Massmanna nie tylko do wydania rozkazu zanurzenia ale też i rezygnacji z próby jego przechwycenia (w aktualnie panujących warunkach ograniczających prędkość marszową na powierzchni do 4 węzłów dopadniecie konwoju było iluzoryczne). O 19:32 (kwadrat marynarki BE 1899) U 409 z powrotem pojawił się na powierzchni rozpoczynając poszukiwania wroga na kierunku zachodnim. Po trwającym godzinę marszu na powierzchni w związku z nadal panującymi fatalnymi warunkami atmosferycznymi, które spowodowały zalewanie czerpni powietrza dla silników diesla oraz zranienie w twarz jednego z marynarzy obsady wachty Hans-Ferdinand Massmann wydał rozkaz ponownego schowania się pod wodą. Osiemnastego grudnia na U 409 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Massmann i Kruschka zakończyć operację, z ekonomiczną prędkością kierować się do kwadratu CE 33.”.
Dwa dni później 20 grudnia odebrano następną depeszę dowództwa o następującej treści:
„U 409, U 410 i U 621: Zadanie to eskortowanie wracającego do kraju frachtowca Rhakotis ucharakteryzowanego na Tjibadok. Marsz w formacji klina przez 40 mil od punktu spotkania w kwadracie CE 1388 przez BD 6777 do punktu BF 7393. W momencie spotkania eskortowany obiekt w przypadku dobrej pogody wywiesi na przednim maszcie flagę a przypadku złej zapali na rufowym maszcie światła.”.
Dwudziestego piątego grudnia o 01:24 w kwadracie CE 1661 na kursie 300 ˚ dostrzeżono sylwetkę samotnego statku, który następnie minięto w bezpiecznej odległości. Następnego dnia o 18:57 w kwadracie CE 1388 doszło do spotkania i wymiany sygnałami rozpoznawczymi z U 621 na który to następnie zgodnie z ustaleniami miano przekazać chorego na reumatyzm podoficera, co jednak zostało skutecznie udaremnione przez duże falowanie. W trakcie rozmowy obu dowódców Massmann poinformował Kruschkę o defekcie detektora Metox, na co ten stwierdził, że w związku z tym może mieć on problem z wykonaniem zadania, które jednak musi kontynuować do czasu otrzymania innego rozkazu oraz, że o tym fakcie powinien poinformować dowództwo. Wkrótce potem wysłano do BdU informację o defekcie z zapytaniem o sens kontynuowania zadania, otrzymując w niedługim czasie odpowiedź o następującej treści:
„Defekt Metoxa to żaden powód. Kontynuować zadanie.”.
Tego samego dnia U 409, który w międzyczasie pożegnał się z U 621 o 20:15 wymienił się sygnałami rozpoznawczymi z kolejnym napotkanym U-bootem, którym był dowodzony przez Kurta Sturma U 410. Trzy dni później 29 grudnia o 18:25 w kwadracie BD 9273 doszło do spotkania i wymiany sygnałami rozpoznawczymi z U 659, od którego to dowódcy Hans-Ferdinand Massmann, dowiedział się, że to jemu zostało przekazane zadanie U 409 eskortowania Rhakotisa. W związku z tym faktem dowódca U 409 postanowił rozpocząć marsz powrotny w kierunku bazy. Następnego dnia o 20:18 (kwadrat marynarki BD 9779) przebywający na pomoście wachtowi zameldowali o dostrzeżeniu na kursie 30˚ w odległości ca 8000 metrów czerwonej gwiazdy. Dwanaście minut później dostrzeżony kontakt okazał się być nieprzyjacielskim samolotem pokładowym, w ucieczce przed którym wykonano alarmowe zanurzenie, pozostając następnie pod wodą do 20:52. W sylwestra o 12:12 w kwadracie BD 9482 dostrzeżone dwa płynące w pobliżu niezidentyfikowane U-booty. Drugiego stycznia o 17:42 (kwadrat marynarki BE 7935) U 409 wymienił się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanym także wracającym do bazy U 163, który to następnie z racji posiadania sprawnego detektora podjął się jego eskortowania. Następnego dnia obie jednostki spotkały się z U 96, z którego U 163 podjął na swój pokład chorego członka załogi. Szóstego stycznia o 02:34 osiągnięto punkt Kern a prawie czterdzieści minut później pożegnano się z U 163. O 11:07 U 409 w punkcie Pt. 346 spotkał się z eskortą, w towarzystwie której o 14:58 dotarł do Brestu, kończąc trwający ponad cztery tygodnie patrol (30 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 4.690,4 mili morskiej na i 399,2 mili morskiej pod powierzchnią.
Patrol 4 (14.02.1943 – 12.04.1943)
14.02. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna o godzinie 16:11 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. O 18:15 w punkcie B.1 doszło do spotkania ze składającą się z dwóch dozorowców V 713 i V 720 eskortą, w towarzystwie której skierowano się następnie w stronę punktu Pt. 346, który kilka godzin później. Następnego dnia o 01:43 U 409 minął punkt Kern, rozpoczynając prawie sześć godzin później tj. o 07:36 podwodny marsz przez Biskaje. Siedemnastego sierpnia doszło do defektu detektora Metox, którego nie można był naprawić dostępnymi na pokładzie środkami. Dwa dni później 19 lutego o 01:13 w kwadracie BE 5172 na kursie 320 ˚ dostrzeżono smugę dymu ale w związku z defektem jednego z diesli nie podjęto żadnych działań. Dwudziestego pierwszego lutego o godzinie 21:30 w kwadracie CE 3165 U 409 spotkał się z U 437 na który przekazano części zamienne. Ponad dwie godziny później o 23:45 na okręcie Massmanna odebrano pochodzący z U 664 meldunek o kontakcie z konwojem, w stronę którego pozycji niezwłocznie się skierowano. Meldowanym nieprzyjacielem był osłaniany przez brytyjską Grupę Eskortową B3, konwój ONS.167. Jeszcze tego samego dnia odebrano też pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Operujące przeciwko konwojowi Graefa okręty utworzyć grupę Sturmbock.”.
Dwa dni później w związku z brakiem jakiegokolwiek kontaktu z wrogiem o 21:42 (kwadrat marynarki BD 5869) okręt Massmanna zakończył operację przeciwko niemu. Tuż po północy następnego dnia o godzinie 00:12 na U 409 odebrano pochodzącą z dowództwa depeszę o następującej treści:
„Grupa Sturmbock, U 753, U 409, U 332, U 664, U 591, U 84, U 432 dnia 24.02., 18:00 przebywać w linii dozoru od BC 3995 do BD 4755.”.
W godzinach wieczornych o 18:45 (kwadrat marynarki CD 4675) przebywający na pomoście wachtowi zameldowali o dostrzeżeniu małej jednostki żaglowej, w stronę której następnie się skierowano. Wkrótce potem okazało się, że dostrzeżony kontakt to duża łódź ratunkowa pochodząca z brytyjskiego tankowca Eulima zatopionego przez U 186, w której oprócz dwóch brytyjskich oficerów przebywało także 8 marynarzy narodowości brytyjskiej oraz czterech chińczyków. Po przesłuchaniu rozbitków na pokład jako jeńców podjęto pochodzącego z Cardiff drugiego oficera Franka de Richi oraz pochodzącego z St. Ives trzeciego oficera Johna Campkina. Dwudziestego piątego lutego o 13:39 osiągnięto wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu, która przypadała na kwadrat BC 6695. Następnego dnia o 10:34 odebrano następną depeszę z dowództwa o następującej treści:
„Grupa Sturmbock rozwiązana. U 432, U 758, U 664, U 84, U 409, U 591 utworzyć grupę Wildfang i obsadzić z ekonomiczną prędkością marszową nową linię dozoru od AJ 9856 do BC 3562.”.
Dwudziestego siódmego lutego o godzinie 22:30 osiągnięto wyznaczoną pozycję w zgrupowaniu, która przypadała na kwadrat BC 3523. Pierwszego marca o 20:00 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„U 448, U 359, U 638, U 89 i U 529 dołączyć do grupy Wildfang. Przebywać w linii dozoru od AJ 4686 do 9112.”.
Następnego dnia dwukrotnie wymieniano się sygnałami rozpoznawczymi z napotkanymi U-bootami:
- o 14:00 w AJ 0886 z U 84,
- o 16:04 w AJ 9159 z U 527.
Od 6 marca U 409 operował w ramach nowoutworzonego zgrupowania Westmark przeciwko wykrytemu przez U 405, składającemu się z 59 statków, eskortowanemu przez Grupę Eskortową A3 konwojowi SC.121. Następnego dnia o 09:52 w kwadracie AK 1942 przed dziobem okrętu najpierw dostrzeżono sylwetkę niszczyciela a następnie poszukiwany konwój, z którym podczas jego śledzenia o 13:03 (kwadrat marynarki AK 1916) w zadymce śnieżnej utracono kontakt. O 20:31 (kwadrat marynarki AK 1872) poszukując konwoju dostrzeżono znajdujący się przed dziobem przed ścianą szkwału samotny statek, do którego Hans-Ferdinad Massmann postanowił podejść w zanurzeniu a następnie po zapadnięciu ciemności wynurzyć się i zaatakować go z pozycji nawodnej. O 21:21 zgodnie z tym zamiarem U 409 rozpoczął zanurzenie, w trakcie którego na skutek nie domknięcia włazu prowadzącego na pomost do wnętrza okrętu zaczęła wdzierać się woda. Po opanowaniu sytuacji kontynuowano dalej marsz w stronę celu, wychodząc o 22:31 z powrotem na powierzchnię, gdzie stwierdzono, że statek zniknął. Poszukując zarówno konwoju jak i statku już następnego dnia o 17:58 w kwadracie AK 2564 dostrzeżono kolejną jednostkę handlową, której śledzenia wkrótce się podjęto. Prawie godzinę później o 18:52 na oczach obsady pomostu U 409 śledzony cel, którym był brytyjski frachtowiec Fort Lamy wyleciał w powietrze. Sprawcą tego ataku o czym Massmann nie wiedział był przebywający w pobliżu U 527. Dziewiątego marca kontynuujący wciąż poszukiwania wroga U 409 o godzinie 13:12 (kwadrat marynarki AL 1553) nawiązał kontakt wzrokowy z nieprzyjacielskim niszczycielem, za którym to następnie podążył licząc na to, że ten doprowadzi go do konwoju. Godzinę później o 14:15 w kwadracie AL 1561 w odległości ca. 9 mil morskich dostrzeżono dwa statki za którymi podążono. W ciągu dnia nawiązano też ostatecznie kontakt z SC.121, rozpoczynając następnie manewry mające wyprowadzić okręt na dogodną do ataku pozycję. W przeprowadzonym o 21:13 (kwadrat marynarki AL 1668) pierwszym ataku w kierunku ocenianego na ca. 5.000 ton statku odpalono pojedynczą torpedę, która jednak chybiła celu. W ponownym ataku na ten sam statek ponad godzinę później o 22:24 z wyrzutni nr V odpalono drugą torpedę, która także spudłowała. Dwie minuty później w kierunku innej jednostki także ocenianej na ca. 5.000 ton odpalono pojedynczą torpedę, która tym razem okazała się celna trafiając na wysokości pierwszej ładowni płynący na pozycji 102 w konwoju, należący do amerykańskiego armatora Marine Transport Lines Inc z Nowego Jorku frachtowiec Malantic (3837 ton), którego opuszczony przez załogę wrak jeszcze tej samej nocy poszedł na dno. O 22:41 w kierunku dostrzeżonego tankowca, którym był należący do brytyjskiego armatora John I. Jacobs & Co Ltd z Londynu Rosewood (5.989 ton) odpalono pojedynczą torpedę, która trafiła w cel powodując eksplozję przewożonego na nim ładunku i jego przełamanie na dwie części, które jeszcze tej samej nocy zostały dobite ogniem artyleryjskim przez amerykańską kanonierkę USS Bibb. Trzy minuty później w kierunku kolejnego tankowca odpalono następną torpedę, rejestrując po 1 minucie 2 sekundach jej biegu odgłos detonacji. Ze względu na fakt, że wkrótce potem musiano wykonać alarmowe zanurzenie uciekając pod wodę przed kontratakującym eskortowcem nie możliwe było zweryfikowanie skutków ataku, w związku z czym Hans-Ferdinand Massmann zgłosił niepotwierdzone przez aliantów uszkodzenie kolejnej jednostki ocenianej przez niego na ca. 8.000 ton. Dziesiątego marca po odpłynięciu prześladowcy o 02:05 (kwadrat marynarki AL 1866) U 409 z powrotem pojawił się na powierzchni rozpoczynając następnie marsz w kierunku północnym. Ponad godzinę później o 03:26 w kwadracie AL 2546 okręt Massmanna został zmuszony do alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielską grupę wsparcia, która następnie aż do godzin wieczornych prowadziła na niego nieskuteczne polowanie. Cztery dni później 14 marca przebywający aktualnie w kwadracie AL 4896 U 409 w związku z kończącym się paliwem o 17:20 rozpoczął marsz w stronę punktu spotkania z zaopatrzeniowcem. Szesnastego marca o 17:05 w kwadracie BD 2455 doszło do spotkania z podwodnym tankowcem U 463 ale ze względu na panujące fatalne warunki pogodowe musiano przesunąć operację pobierania paliwa do czasu ich poprawy. W następnych dwóch dniach do obu jednostek dołączyły kolejne: 17 marca o 15:45 U 591 i 18 marca o 15:44 U 758 oraz o 17:08 U 664. Dziewiętnastego marca nastąpiła znacząca poprawa aury, co pozwoliło na pobranie pomiędzy 09:45 a 13:50 w kwadracie BD 2752 przez U 409 z U 463 ca. 70m3 paliwa, 2 m3 oleju silnikowego, jednej sztuki detektora Metox oraz prowiantu na ca. 14 dni. Tego samego dnia o 17:26 w kwadracie marynarki BD 2728 przeprowadzono trymowanie okrętu, po czym rozpoczęto marsz kierunku północnym, by następnie zgodnie z otrzymanym z dowództwa poleceniem pełnić rolę okrętu meteorologicznego. Dwudziestego siódmego marca o 16:34 na przebywającym aktualnie w kwadracie AJ 8318 okręcie Massmanna odebrano pochodzący z U 305 meldunek o kontakcie w kwadracie AJ 3885 z płynącym kursem 80˚ konwojem, w stronę którego pozycji niezwłocznie się skierowano, informując jednocześnie o tym fakcie dowództwo. Meldowanym nieprzyjacielem był składający się z 45 statków, osłaniany przez jednostki brytyjskiej Grupy Eskortowej B1 konwój HX.230. O 18:52 na U 409 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„Massmann pozostać w swoim rejonie. Dalej nadawać meldunki pogodowe.”,
w związku z czym Hans-Ferdinand Massmann nakazał ponownie obrać kurs na poprzednią pozycję, by kontynuować dalej swoje dotychczasowe zadanie. Siódmego kwietnia w związku z kończącym się paliwem oraz prowiantem przebywający w kwadracie BD 6495 U 409 o godzinie 02:52 rozpoczął marsz powrotny do bazy nadając w trakcie jego trwania kolejne meldunki pogodowe. O 14:44 (kwadrat marynarki BD 6596) nawiązano kontakt wzrokowy z płynącym w kierunku północnym samotnym statkiem. Nie będąc pewien, czy dostrzeżona jednostka nie jest własna Hans-Ferdinand Massmann wysłał do dowództwa zapytanie czy pościć ją wolno. Wkrótce potem otrzymano odpowiedź nakazującą ścigać wspomnianą jednostkę. O 18:29 ze względu na zbyt dużą prędkość statku, wynoszącą 18 – 19 węzłów Hans-Ferdinand Massmann uznał dalszy pościg za bezcelowy i ponownie nakazał obrać kurs w kierunku bazy. Dziewiątego kwietnia o 02:03 (kwadrat marynarki BE 4686) nadano ostatni meldunek pogodowy. Trzy dni później 12 kwietnia o godzinie 10:03 U 409 spotkał się w punkcie Pt.346 z eskortą, w towarzystwie której o 13:10 zawinął do Brestu, kończąc trwający ponad osiem tygodni patrol (57 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 8.845 mil morskich na i 411,6 mili morskiej pod powierzchnią.
Patrol 5 (17.05.1943 – 21.05.1943)
17.05. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna o godzinie 08:36 opuścił Brest, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę na Północnym Atlantyku. Godzinę później doszło do spotkania z eskortą, w towarzystwie której rozpoczęto marsz w stronę punktu Pt.346. O 10:30 po wykryciu defektu peryskopu, którego nie można było usunąć dostępnymi na pokładzie środkami rozpoczęto marsz powrotny do bazy, gdzie przybyto godzinę później. Następnego dnia o 08:17 U 409 wraz z U 214 ponownie opuścił Brest, by kontynuować przerwany patrol. Po dotarciu o 11:10 do punktu Pt.346 pożegnano się z eskortą, po czym skierowano się w stronę pozycji wyjściowej o kodowej nazwie Kernbeiβer, którą osiągnięto o 16:35. Trzy godziny później o 19:35 oba okręty wykonały manewr zanurzenia rozpoczynając następnie podwodny marsz przez Biskaje. Po wynurzeniu, które miało miejsce następnego dnia o 10:09 (kwadrat marynarki BF 4694) nie udało się nawiązać kontaktu z dotychczasowym towarzyszem podróży, w związku z czym kontynuowano dalej marsz w pojedynkę. Po południu o 12:35 (kwadrat marynarki BF 4676) płynący na powierzchni U 409 został zmuszony do wykonania alarmowego zanurzenia przez dwa nadlatujące samoloty. W trakcie pobytu pod wodą wykryto nieszczelność szybu doprowadzającego powietrze do silników diesla, która powodowała, że już na głębokości 50 metrów do wnętrza okrętu dostawały się duże ilości wody, którą następnie musiano wyrzucać za burtę przy pomocy głównej pompy. Po bezskutecznych próbach usunięcia nieszczelności m.in. przy pomocy pakuł o 17:47 Hans-Ferdinand Massmann wydał rozkaz wynurzenia a następnie rozpoczęcia marszu powrotnego, docierając o godzinie 16:35 dnia 20 maja do punktu Kern. Kilka godzin później o 23:41 w punkcie Pt.346 U 409 spotkał się z dwoma dozorowcami, w eskorcie których o 03:10 dnia następnego przybył do Brestu.
21.05. – 23.05.1943 – pobyt w stoczni oraz przygotowanie okrętu do służby na Morzu Śródziemnym.
Patrol 6 (26.05.1943 – 11.06.1943)
26.05. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna o godzinie 07:42 opuścił bazę w Breście, by zgodnie z otrzymanym rozkazem przedrzeć się przez cieśninę Gibraltarską na Morze Śródziemne a następnie skierować się do nowej bazy okrętu w Tulonie. Od 08:15 płynięto w towarzystwie eskorty kierując się w stronę punktu Pt.346, który osiągnięto o 13:25. Tego samego dnia o 19:12 minięto punkt Kern, rozpoczynając kilka godzin później podwodny marsz. Dwudziestego ósmego maja na U 409 odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
„U 409, Funkmaat Elsner, w uznaniu Pańskiej wzorowej służby jako radiotelegrafisty na U-boocie odznaczam Pana w imieniu Führera i Głównodowodzącego Wojsk Złotym Krzyżem Niemieckim.
Ob.d.M.”.
Następnego dnia o godzinie 11:57 w kwadracie CG 1393 nawiązano kontakt wzrokowy z silnie dymiącym z komina samotnym statkiem w stronę którego następnie się skierowano schodząc w zanurzenie z zamiarem jego zaatakowania. Po zbliżeniu się do celu zidentyfikowano go jako hiszpańskiej bandery frachtowiec Iciar w związku z czym odstąpiono od jego zaatakowania. Pierwszego czerwca (kwadrat marynarki CG 8692) płynący na powierzchni U 409 został o godzinie 11:22 zmuszony do alarmowego zanurzenia i pobytu pod wodą do 12:40 przez nieprzyjacielski wodnosamolot. Prawie dwie godziny później o 14:29 w kwadracie CG 9472 odparto atak nieprzyjacielskiego samolotu, który ograniczył się tylko do ostrzelania okrętu Massmanna z broni pokładowej. Wkrótce potem wykonano alarmowe zanurzenie rejestrując w takcie jego trwania w dalszej odległości od okrętu dwie detonacje. O 16:40 U 409 z powrotem pojawił się na powierzchni ale 13 minut później po uzyskaniu namiaru na zbliżający się kontakt ponownie był zmuszony uciekać pod wodę. Trzeciego czerwca o godzinie 05:54 (kwadrat marynarki CG 9154) zbliżający się do Gibraltaru U 409 na polecenie dowódcy został osadzony na znajdującym się w tym miejscu na głębokości 124 metrów dnie, gdzie następnie przebywał do 23:07. Następnego dnia o godzinie 05:44 (kwadrat marynarki CG 9548) w odległości 20 mil przed dziobem okrętu dojrzano zarys Cape Trafalgar. Wkrótce potem na polecenie dowódcy po raz drugi w ciągu ostatnich dwu dni okręt został posadowiony na znajdującym się w tym miejscu na głębokości 108 metrów dnie, gdzie następnie przebywał do 22:44, kiedy to nastąpiło jego wynurzenie. Dwie minuty później ze względu na zbyt jasny horyzont na kierunku zachodnim, który mógł zdemaskować płynący na powierzchni U 409, Hans-Ferdinand Massman wydał ponownego zanurzenia. Po wynurzeniu mającym miejsce o 23:10 okręt Massmanna podjął marsz na powierzchni w stronę Cape Espartel, w trakcie którego trwania dostrzeżono światła Tarify oraz stwierdzono brak jakichkolwiek okrętów dozorowych. Piątego czerwca o 03:36 rozpoczęto forsowanie cieśniny płynąc na głębokości A+20 (100 metrów). Prawie cztery godziny później o 07:25 (kwadrat marynarki CG 9675) U 409 minął linię Gibraltar – Ceuta wpływając na wody Morza Śródziemnego. Po wynurzeniu mającym miejsce o 23:54 (kwadrat marynarki CG 9664) okręt Massmanna skierował się w kierunku wschodnim w stronę linii głębokości 200 metrów. W trakcie jego trwania już szóstego czerwca o godzinie 02:00 w kwadracie CH 7178 z pomostu U 409 dostrzeżono światła idącego kursem zachodnim statku szpitalnego. Tego samego dnia w godzinach wieczornych o 23:35 (kwadrat marynarki CH 7532) przebywająca na pomoście okrętu wachta zameldowała o dostrzeżeniu po stronie sterburty w sektorze rufowym zbliżającego się snopu reflektora lotniczego należącego nieprzyjacielskiego samolotu, którego dwa ataki mające miejsce wkrótce potem skutecznie odparto. Po ostatnim z nich mającym miejsce o 23:37, korzystając z nadarzającej się sytuacji wykonano alarmowe zanurzenie, po czym rozpoczęto marsz w kierunku północnym. Pięć dni później 11 czerwca o godzinie 10:45 U 409 spotkał się w kwadracie CH 3631 z eskortą, w towarzystwie której godzinę później przybył do Tulonu, kończąc trwający ponad dwa tygodnie patrol (17 dni). W trakcie jego trwania przepłynięto 1.879,4 mili morskiej na i 500,5 mili morskiej pod powierzchnią.
Patrol 7 (29.06.1943 – 12.07.1943)
29.06. U 409 pod dowództwem Hansa-Ferdinanda Massmanna wraz z U 375 o godzinie 09:30 opuścił Tulon, by zgodnie z otrzymanymi rozkazami zwalczać nieprzyjacielską żeglugę w zachodniej części Morza Śródziemnego. W trakcie marszu w stronę wyznaczonych pozycji na obu jednostkach odebrano skierowaną do nich a pochodzącą z FdU depeszę o następującej treści:
„Konenkamp i Massmann kierować się do CH 2197 w celu podjęcia na pokład załogi zestrzelonego własnego samolotu.”.
Za nim jednak oba U-booty dotarły na miejsce lotnik został uratowany przez załogę wodnosamolotu, który także został wysłany na jego poszukiwania. Czwartego lipca w kwadracie CH 84 okręt Massmanna zaatakował napotkany konwój KMS.18B, zgłaszając niepotwierdzone przez aliantów zatopienie frachtowca o tonażu ca. 6.000 ton (niedoszłą ofiarą najprawdopodobniej był brytyjski frachtowiec Devis 6.054 ton, posłany następnego dnia na dno przez U 593). Sześć dni później 10 lipca przebywający aktualnie w kwadracie CH 80 U 409 przesłał do dowództwa meldunek sytuacyjny. W nocy z jedenastego na dwunasty lipca okręt Massmanna nadał ostatni odebrany przez dowództwo meldunek o następującej treści:
„ Ostatnia wiadomość nieczytelna, problemy z kluczem?.”.
Wkrótce potem otrzymano odpowiedź z FdU o następującej treści:
„Wschodnia granica dla Massmanna to kwadrat CJ 7484.”.
Tej samej nocy przebywający w odległości ca. 40 mil morskich na północ od Algieru U 409 został zmuszony do alarmowego zanurzenia przez nieprzyjacielski samolot. Jakiś czas później już rankiem przebywający wciąż w zanurzeniu okręt Massmanna został wykryty przez należący do eskorty konwoju MKF.19 brytyjski niszczyciel HMS Inconstant, który w przeprowadzonych następnie trwających dwie i pół godziny atakach zrzucił łącznie ca. 46 bomb głębinowych (ostatnie nastawione na wybuchy na głębokości 200 metrów). Ich bliskie detonacje spowodowały powstanie na U 409 poważnych uszkodzeń, które z kolei zmusiły Hansa-Ferdinanda Massmanna do wydania rozkazu wynurzenia. Wkrótce po pojawieniu się na powierzchni U 409 został ostrzelany przez HMS Inconstant, w wyniku czego śmierć poniosło 11 członków jego załogi a pozostałych 38 po zatonięciu okrętu zostało podniesionych przez Brytyjczyków z wody (jeden z uratowanych na skutek odniesionych obrażeń zmarł na pokładzie i z pełnymi honorami został pochowany w morzu).
Członkowie załogi U 409 polegli w dniu 12.07.1943 (w kolejności alfabetycznej
Baluch Otto MaschOGfr 02.08.1922
Brieger Kurt-Ernst MtrOgfr 04.11.1920
Gieringer Leopold MaschGfr 27.11.1924
Günther Hans MaschGfr 30.03.1924
Hartmann Adolf MtrOGfr 15.04.1924
Jautschus Erich Lt.z.S (I W.O.) 25.03.1920
Klemptner Herbert OMaschMt 29.06.1920
Köppel Hans MtrGfr 08.11.1924
Sandmann Joachim FkGfr 13.07.1924
Scheidhauer Herbert BtsMt 19.04.1914
Timmer Bernhard MaschMt 27.06.1919
Członkowie załogi U 409 wzięci do niewoli w dniu 12.07.1943 (w kolejności alfabetycznej):
van der Berg, Kurt MaschOgfr 02.02.1923
Blümel Otto MaschGfr ---
Burkert Erwin MechGFr ---
Dahm Johann MaschOGfr ---
Eckhardt Wilhelm BtsMt 11.09.1918
Esner Siegfried FkMt 15.10.1919
Freundlich Erich MtrGfr 20.07.1921
Gast Paul MaschOGfr ---
Giese Horst MtrOGbfr 14.02.1924
Gödecke Otto BtsMt ---
Godry Heinz FkGfr ---
Hager Hans Olt.ing 21.03.2009
Harnisch Kurt MaschOGfr ---
Haza Hans MaschMt 05.12.1919
Hildebrandt Ernst OMasch 24.10.1916
Janetzke Werner FkMt 09.12.1920
Keller Willi MaschMt 11.04.1920
Kessler Helmut MaschGfr ---
Korsus Gerhard MtrGfr 19.08.1923
Kuss Helmut MtrOGfr ---
Lange Wilhelm-Otto MechOGfr ---
Mader Richard Lt.z.S (III W.O.) ---
Mandelkow Lothar MtrGfr ---
Martens Herbert Masch Mt 19.09.1919
Massmann Hanns-Ferdinand KpLt 25.06.1917
Meyer Hermann MechGfr 31.08.1922
Peters Willi MaschGfr 12.02.1924
Pier Walter MaschGfr ---
Pöhl Gunther MechMt 08.01.1921
Riedel Alfred MtrGfr 09.02.1924
Schmidt Gerhard MaschOGfr 30.03.1922
Schmidt Karl-Heinz MtrGfr ---
Schmitz Hans MtrOGfr ---
Schoknecht Gerhard MaschGfr 12.02.1924
Schürmann Helmut OFähnr.z.S (II W.O.) 13.11.1921
Wagner Karl OStrm 12.07.1943
Bibliografia:
http://uboat.net
http://www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.u-historia.com/
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5
Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 8 KTB U 375 - U 435
Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 - 1945
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3
Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1
- Brodołak
- Admiral
- Tonaż: 1.770.000 BRT
- Dołączył(a): 04.01.06, 13:36
- Lokalizacja: Piastów
Posty: 1
• Strona 1 z 1
Kto przegląda forum
Użytkownicy przeglądający ten dział: Brak zidentyfikowanych użytkowników i 1 gość