U 293 Typ VIIC/41

Stocznia: Vulkan Vegesack Werft, Bremen
Numer zamówienia: 58
Zamówienie: 14.10.1941
Położenie stępki: 17.11.1942
Wodowanie: 30.07.1943
Wcielenie do służby: 08.09.1943
Numer pocztowy: M 54 412

Przebieg służby:
08.09.1943 - 01.04.1944 - 8 Flotylla U-bootów, Danzig (szkolenie załogi).
01.04.1944 - 31.07.1944 - 9 Flotylla U-bootów, Brest (okręt bojowy ? bez wykorzystania bojowego).
01.08.1944 - 04.09.1944 - 11 Flotylla U-bootów, Bergen (okręt bojowy).
05.09.1944 - 08.05.1945 - 13 Flotylla U-bootów, Trondheim (okręt bojowy).
11.05.1945 - Skapitulował wpływając do położonego w Szkocji portu Loch Eriboll.

Dowódcy:
08.09.1943 - 11.05.1945 - OL ~ KL Leonhard Klingspor
27.12.1944 - ?.03.1945 - OL Erich Steinbrink

Liczba patroli: 6

Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 0/0

Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/1 (1.658 ton)

Zestrzelone/uszkodzone samoloty: 0/0

29.04.1944 U 293 pod dowództwem Leonharda Klingspora o godzinie 08:00 opuścił bazę w Kiel, by zgodnie z otrzymanym rozkazem skierować się do bazy w Arendal. Następnego dnia o 18:20 (kwadrat marynarki AO 4463) doszło do spotkania z także udającym się do Arendal U 394. W dniu 1 maja o godzinie 02:40 obie jednostki osiągnęły Arendal, gdzie okręt Klinspora został podporządkowany dowództwu FdU Mitte.

13.05.1944 odebrano pochodzący z dowództwa rozkaz o następującej treści:
?Rozkaz skierowania na Atlantyk dotyczy: U 344, U 293, U 675, U 292, U 985 i U 719.?.
W dniu 16 maja na przebywającym w Arendal, przygotowywanym do wyjścia na swój pierwszy atlantycki patrol U 293 doszło do poważnej awarii lewo burtowego silnika elektrycznego, która wymusiła ich przerwanie do czasu usunięcia defektu.

19.05.1944 U 293 pod dowództwem Leonharda Klingspora opuścił bazę w Arendal, by zgodnie z otrzymanym rozkazem udać się do Bergen, gdzie w tamtejszej filii stoczni marynarki przeprowadzony miał zostać remont zepsutego silnika.

02.08.1944 U 293 pod dowództwem Leonharda Klingspora w towarzystwie eskorty o godzinie 17:30 opuścił Bergen po zakończonym remoncie silnika elektrycznego, by zgodnie z otrzymanym rozkazem skierować się do bazy w Trondheim. Trzeciego sierpnia zawinięto do ?lesund, które po wymianie składu eskorty w towarzystwie kutra trałowego R 90 opuszczono jeszcze tego samego dnia o 21:30. W dniu 5 sierpnia o 09:00 wpłynięto do Trondheim, gdzie w tamtejszej bazie przeprowadzono operację wymiany posiadanych na pokładzie torped na nowe.

06.08.1944 U 293 pod dowództwem Leonharda Klingspora o 10:55 opuścił Trondheim, by zgodnie z otrzymanym rozkazem skierować się do bazy w Stavanger. Tego samego dnia o 22:15 zawinięto na nocleg do ?lesund, które opuszczono następnego dnia o godzinie 21:40, płynąc w eskorcie kutra trałowego R 90 w kierunku Bergen. O godzinie 01:30 ósmego sierpnia w celu wymiany składu eskorty na ostatni odcinek rejsu zawinięto do Bergen, które opuszczono następnego dnia o godzinie 15:30. W dniu 10 sierpnia osiągnięto Stavanger/H?le, gdzie okręt przebywał przez ponad miesiąc, trwając w stanie gotowości bojowej do wyjścia w każdej chwili na patrol.

09.09.1944 U 293 pod dowództwem Leonharda Klingspora w towarzystwie eskorty o godzinie 06:00 wypłynął ze Stavanger, by zgodnie z otrzymanym rozkazem skierować się do Trondheim, gdzie w tamtejszej bazie miał zostać przygotowany do służby na wodach Arktyki. Następnego dnia w celu wymiany składu eskorty zawinięto do Bergen, które opuszczono o godzinie 19:00 dnia 11 września. Następnego dnia zawinięto na nocleg do ?lesund, które opuszczono w dniu 13 wrześnie, kierując się ostatecznie do Trondheim, gdzie przybyto o godzinie 03:00 czternastego września.

Patrol 1 (16.09.1944 - 22.09.1944)
16.09. U 293 pod dowództwem Leonharda Klingspora o godzinie 19:00 opuścił Trondheim, by zgodnie z otrzymanym rozkazem skierować się do nowej bazy okrętu położonej w Narwiku. Godzinę później doszło do spotkania z U 310 oraz mającym eskortować obie jednostki kutrem trałowym R 121. O godzinie 02:10 siedemnastego września po osiągnięciu punktu HA kuter trałowy zawrócił do bazy a U 293 i U 310 rozpoczęły indywidualny marsz. Tego samego też dnia odebrano pochodzącą z FdU depeszę o następującej treści:
?Okręt wraz z U 387, U 737, U 293 utworzy grupę Feuer. Linia patrolowa od AF 5684 - 5895.?.
W dniu 19 września o godzinie 01:25 (kwadrat marynarki AF 8595) po uzyskaniu namiaru przez detektor Tunis na pracujący w pobliżu radar na polecenie dowódcy wypuszczono w powietrze pozorator radarowy Aphrodite. O 10:07 odebrano drugą depeszę FdU o następującej treści:
?Grupa Feuer, wpłynąć do Vestfjordu i skierować się do Narwiku.?.
Następnego dnia o 21:42 (kwadrat marynarki AF 5655) po uzyskaniu namiaru przez detektor Tunis na pracujący w pobliżu radar na polecenie dowódcy wypuszczono w powietrze dwa kolejne pozoratory radarowe Aphrodite. W dniu 21 września o godzinie 04:30 osiągnięto punkt V 1 rozpoczynając marsz przez V?gsfjord w kierunku Tjeldsund. Następnego dnia o godzinie 16:45 U 293 wpłynął do bazy w Narwiku, kończąc trwający prawie tydzień patrol (6 dni).

Patrol 2 (25.09.1944 - 04.10.1944)
25.09. U 293 pod dowództwem Leonharda Klingspora po wymieniu butli z tlenem o godzinie 17:12 opuścił bazę w Narwiku, by zgodnie z otrzymanym rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Oceanie Arktycznym. W związku z defektem prawo burtowego silnika Diesla o godzinie 22:00 zawinięto do bazy w Harstad, którą po zakończeniu napraw opuszczono o godzinie 19:00 następnego dnia. Tego samego też dnia odebrano pochodzącą z FdU depeszę o następującej treści:
?Nowa grupa Zorn. W ramach zgrupowania utworzyć linię patrolową od AC 4366 do 4232. Kolejność rozstawienia: U 968, U 668, U 636, U 310, U 995, U 293, U 771. Wynurzenie tylko w celu naładowania baterii akumulatorów. Zachować ciszę radiową aż do nawiązania kontaktu z nieprzyjacielem.?.
Głównym celem zgrupowania był konwój powrotny RA.60 osłaniany przez jednostki 29 i 8 Grupy Eskortowej. W dniu 30 września o godzinie 18:47 (kwadrat marynarki AB 6985) po odebraniu meldunku o kontakcie z oczekiwanym konwojem rozpoczęto jak się później okazało bezskuteczne jego poszukiwanie. Następnego dnia o 22:47 odebrano kolejną pochodzącą z FdU depeszę o następującej treści:
?Operacja konwojowa zakończona. Zoller (U 315), Klingspor, Falke (U 992) udać się do Hammerfest. Ley (U 310), Büchler (U 387), Nees (U 363), Westphalen (U 968), Köhntopp (U 995), Mohs (U 956) do Narwiku. Bezskuteczna operacja nie pozostawia cienia wątpliwości o bezsensowności pozostawienia w tym rejonie jednostek, które będą potrzebne przeciwko następnemu konwoji PQ.?.
W dniu 4 października o 06:37 U 293 wpłynął do bazy w Hammerfest, kończąc trwający ponad tydzień patrol (9 dni). Podczas jego trwania przepłynięto 728 mil morskich na i 142 mile morskie pod powierzchnią.

Patrol 3 (14.10.1944 - 06.11.1944)
14.10. U 293 pod dowództwem Leonharda Klingspora o godzinie 09:00 odbił od burty okrętu bazy Admiral Carl Hering by następnie wraz z U 771 i U 997 opuścić Narwik. Tuż przed wypłynięciem z bazy dowódcy trzech okrętów otrzymali z dowództwa rozkaz o następującej treści:
?Lehmann do AC 7181 obsadzić jego prawy dolny róg, Klinspor do AC 7186 obsadzić obszar od jego środka do górnej krawędzi, Block do AC 7195 obsadzić obszar od jego środka do dolnej krawędzi. Okręty dołączą do zgrupowania Regenschirm. Zadanie zwalczanie przebywających w pobliżu norweskich wybrzeży nieprzyjacielskich samolotów oraz jednostek nawodnych, w tym i spodziewanych grup lotniskowców.?.
Tego samego dnia o 23:31 osiągnięto wymieniony w rozkazie kwadrat marynarki. Dwa dni później 16 października odebrano pochodzącą z FdU depeszę o następującej treści:
?Grupa Regenschirm rozwiązana. Okręty utworzą grupę Panther. Kolejność w linii patrolowej rozciągniętej od AC 1277 do 4831: U 956, U 365, U 965, U 636, U 315, U 995, U 771, U 997, U 363, U 293, U 737, U 319, U 668, U 1163, U 425, U 387, U 968.?.
Głównym celem zgrupowania miał być kolejny płynący z pomocą wojskową do Związku Radzieckiego konwój, którym był JW.61, który w dniu 20 października opuścił wody Loch Ewe.
W dniu 18 października o 15:23 okręt Klingspora osiągnął swoją pozycję w zgrupowaniu. Następnego dnia (kwadrat marynarki AC 1862) pomiędzy godziną 17:07 a 18:43 U 293 przebywał w zanurzeniu prowadząc nasłuch GHG okolicznych wód, licząc na uzyskanie kontaktu akustycznego z nieprzyjacielem. Jedynymi jednak uzyskanymi kontaktami, były kontakty z dwoma przebywającymi w pobliżu U-bootami należącymi do zgrupowania Panther. W dniu 20 października o godzinie 06:52 (kwadrat marynarki AC 5475) doszło do spotkania z U 315, co Leonhard Klingspor wykorzystał do wymienienia się informacjami z Herbertem Zollerem. Cztery dni później 24 października odebrano drugą pochodzącą z FdU depeszę o następującej treści:
?Grupa Panther z najwyższą prędkością osiągnąć nową linię patrolową rozciągającą się od AC 8934 przez 8561 do 8514.?.
Głównym celem grupy był nadal konwój JW.61. Następnego dnia o 10:00 U 293 osiągnął swoją pozycję w zgrupowaniu. W dniu 28 października o 20:12 (kwadrat marynarki AC 9358) odebrano pochodzący z U 425 meldunek o kontakcie w kwadracie marynarki AC 8248 z płynącym kursem 130 stopni wrogim konwojem, w stronę którego pozycji się niezwłocznie skierowano. Pomimo prowadzonych poszukiwań Leonhardowi Klingsporowi nie udało się jednak odnaleźć nieprzyjaciela, który tego samego dnia osiągnął wody Kolafjordu. W dniu 31 października o 15:45 (kwadrat marynarki AC 8685) w związku z niskim stanem paliwa wynoszącym 17m3 dowódca U 293 podjął decyzję o powrocie do bazy. W dniu 5 listopada o 06:30 zawinięto do Harstad, które po przyjęciu na pokład miejscowego pilota opuszczono prawie pięć godzin później o 11:20. O 17:00 zawinięto do Ramsund, gdzie z pokładu okrętu zszedł pilot. W tamtejszej też bazie zdano na brzeg posiadane torpedy, po czym o 22:05 wypłynięto z niej kierując się na Narwik, gdzie przybyto następnego dnia o godzinie 00:25, kończąc trwający ponad trzy tygodnie patrol (24 dni).

Patrol 4 (21.11.1944 - 19.12.1944)
21.11. U 293 pod dowództwem Leonharda Klingspora wypłynął z bazy w Narwiku, by zgodnie z otrzymanym rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Oceanie Arktycznym. W dniu 25 grudnia odebrano pochodzącą z FdU depeszę o następującej treści:
?Grupa Stier z ekonomiczną prędkością zająć nowe pozycje: U 965 - 51, U 668 ? 53, U 310 ? 55, U 997 - 64, U 387 ? 59, U 1163 ? 67, U 318 ? 92, U 293 ? 86, U 299 - 97, U 365 ? 89, wszystkie w AB. U 313 AF 31.?.
Głównym celem grupy Stier był osłaniany przez jednostki 8 i 20 Grupy Eskortowej konwój JW.62, który w dniu 27 listopada wykryty został przez zwiad lotniczy. Dnia 28 listopada o 12:53 odebrano pochodzący z U 965 meldunek o wykryciu w kwadracie marynarki AB 5156 na paśmie używanym przez nieprzyjacielskie jednostki dużej wymiany radiowej. Ponad godzinę później o 13:58 odebrano pochodzącą z FdU depeszę o następującej treści:
?Grupa Stier z największą prędkością obsadzić pozycje od AB 2931 do AB 6715. Kolejność: U 668, U 997, U 387, U 295, U 318, U 286, U 293, U 365, U 299, U 363.?.
W dniu 5 grudnia o godzinie 05:00 (kwadrat marynarki AC 8253) hydroakustyk U 293 uzyskał na 325 stopniach kontakt akustyczny prawdopodobnie z konwojem JW.62 ale pomimo zarządzonej przez Leonharda Klingspora zmiany kursu i poszukiwań nie udało się uzyskać kontaktu zarówno wzrokowego jak i ponownie akustycznego. W dniu 6 grudnia przebywający w rejonie wyspy Kildin (kwadrat marynarki AC 8853) U 293 o godzinie 19:46 bezskutecznie zaatakował niezidentyfikowany radziecki konwój, wystrzeliwując w kierunku eskortującego go niszczyciela torpedę akustyczną T-V, której eksplozję zarejestrowano po 10 minutach i 40 sekundach jej biegu. Leonhard Klingspor będąc pewien swego sukcesu zgłosił trafienie wrogiej jednostki. W rzeczywistości radziecki niszczyciel Dejatelnyj (1.190 ton), bo on był celem ataku, wyszedł z niego bez uszkodzeń, bowiem skierowana w jego stronę torpeda detonowała w jego śladzie torowym. W dniu 14grudnia o 01:15 odebrano depeszę z FdU o następującej treści:
?Grupa Stier, linię wyczekiwania AB 6776-9519 zajmować do 16. Następnie marsz powrotny do Andfjord: U 365, U 636, U 318, U 293,i U 295.?.
W dniu 17 grudnia (kwadrat marynarki AB 9277) Leonhard Klingspor rozpoczął rejs powrotny do bazy. Następnego dnia w celu przyjęcia na pokład pilota zawinięto do Klibotn, którego jeszcze tego samego dnia zdano na brzeg w Ramsund. W dniu 19 grudnia U 293 wpłynął do bazy w Narwiku, kończąc trwający cztery tygodnie patrol (28 dni).

27.12.1944 nowym dowódcą U 293 zastępstwie za Leonharda Klingspora zostaje były dowódca U 1203 OL Erich Steinbrink.

Patrol 5 (01.01.1945 ? 15.02.1945)
01.01.U 293 pod dowództwem Ericha Steinbrinka wypłynął z bazy w Narwiku, by zgodnie z otrzymanym rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Oceanie Arktycznym i Morzu Barentsa. W dniu 3 stycznia o godzinie 04:38 (AC 8813) nawiązano kontakt wzrokowy z płynącym w pobliżu U 636. Następnego dnia o godzinie 05:51 odebrano pochodzącą z FdU depeszę o następującej treści:
?04.01. wieczór, Steinbrink i Schendel przebywać w zanurzeniu w pobliżu Kolafjord.?.
Głównym celem okrętu Steinbrinka w tym okresie były radzieckie konwoje przybrzeżne. Sześć dni później 10 stycznia o 10:51 odebrano drugą pochodzącą z FdU depeszę o następującej treści:
?Swoboda manewrów u wybrzeży Murmania, 31 ? 33?30' Wschód.?.
W dniu 20 stycznia o godzinie 10:55 (kwadrat marynarki AC 8547) U 293 zaatakował torpedą akustyczną T-V osłaniający konwój przybrzeżny KP-1 radziecki niszczyciel Razjarennyj (1.659 ton), która trafiła w jego rufę powodując jej późniejsze oderwanie. Uszkodzona jednostka utrzymała się jednak na powierzchni i o godzinie 17:55 po uszczelnieniu kadłuba została wzięta na hol przez trałowiec T-117, który odholował ją do Liinahamari, skąd następnie na holu holownika dotarła do Murmańska na remont (urwana sekcja rufowa została zastąpiona analogiczną sekcją należącą do zatopionego na początku wojny przez niemieckie lotnictwo a podniesionego z dna w 1942 roku bliźniaczego niszczyciela Stremitelny). Następnego dnia w godzinach wieczornych o 20:46 odebrano kolejną depeszę z FdU o następującej treści:
?Steinbrink, Mohs, Wieboldt, swoboda manewrów pomiędzy 30 i 33? Wschód. Dietrich, Schendel na wschód od nich.?.
Jeszcze tego samego dnia nadano do dowództwa meldunek z przebiegi ataku jaki miał miejsce w dniu 20 stycznia o następującej treści:
?20.01. - AC 8547 - 10:55 Niszczyciel typ Gordyj zatopiony.?.
Od 6 lutego do 13 lutego U 293 w ramach zgrupowania Rasmus operował przeciwko konwojowi JW.64, wykrytemu przez należący do służby meteorologicznej samolot Ju 88. W dniu 13 lutego poszukiwany konwój, którego nie wykrył żaden z okrętów zgrupowanie Rasmus osiągnął wody Kolafjord. W dniu 15 lutego U 293 wpłynął do bazy w Narwiku, kończąc trwający ponad sześć tygodni patrol (45 dni).

Podczas pobytu w Bogenbucht na U 293 zainstalowano chrapy.

30.03.1945 odebrano polecenie z BdU o następującej treści:
?Do służby na Atlantyku zostają zwolnione z podległości FdU Nord: U 636, U 965, U 739 i U 293.?.

?.03.1945 stanowisko dowódcy U 293 ponownie obejmuje KL Leonhard Klinspor, natomiast Erich Steinbrink przejmuje analogiczne stanowisko na U 953.

Patrol 6 (01.04.1945 - 11.05.1945)
01.04. U 293 pod dowództwem Leonharda Klingspora wypłynął z bazy w Narwiku, by zgodnie z otrzymanym rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę w rejonie Kanału Północnego. W dniu 15 kwietnia odebrano pochodzącą z BdU depeszę o następującej treści:
?Klingspor, rejon operacyjny to AM 54?.
W dniu 3 maja odebrano pochodzące z BdU polecenie zaprzestania ataków na jednostki aliantów zachodnich. Pięć dni później odebrano kolejną depeszę o następującej treści:
?U-booty płynąć na powierzchni, oddać się w ręce alianckich jednostek nawodnych lub lotniczych, żaden okręt nie może zostać zatopiony lub uszkodzony przez załogę!. Meldować o wpłynięciu. Nie podnosić bandery na rozkaz aliantów.?.
W dniu 11 maja U 293 zawinął do położonej w Szkocji brytyjskiej bazy w Loch Eriboll, gdzie Leonhard Klinspor poddał swoją jednostkę, kończąc w ten sposób trwający prawie sześć tygodni patrol (40 dni).

11.05.1945 U 293 pod nadzorem Brytyjczyków wypłynął z Loch Eriboll w celu udania się do Lisahally, gdzie via Loch Alsh (nocleg z 12 na 13 maja) dotarto w dniu 14 maja, gdzie następnie okręt oczekiwać miał decyzji co do jego dalszych losów. Po zadecydowaniu przez aliantów, że większość przejętych U-bootów ma zostać zatopiona w ramach operacji Deadlight dawny U293 został w dniu 1 września przebazowany do Loch Ryan, gdzie przybyto jeszcze tego samego dnia. Dnia 11 grudnia w ramach rejsu 5A operacji Deadlight U 293 opuścił bazę w Loch Ryan na holu holownika HMS Masterful. Oprócz w/w eskortowca i holowanego przez niego dawnego okrętu Klingspora i Steinbrinka w skład tego rejsu wchodziły okręt artyleryjski - niszczyciel HMS Orwell (będący jednostką dowódcy zespołu), eskortowce HMS Mendip z U 763 i HMS Cubitt z U 255 tworzące z HMS Masterful grupę pierwszą oraz tworzący grupę drugą polski niszczyciel ORP Błyskawica, eskortowiec HMS Southdown z U 249 i holownik HMS Prosperous z U 1002. Według rozkazów okręty grupy pierwszej po dotarciu na pozycję ZZ miały zostać zatopione przez samoloty w ramach ćwiczeń lotnictwa a okręty drugiej grupy po dotarciu na pozycję YY przez okręt podwodny HMS Tantivy. Poza tym na pokładzie trzech jednostek holujących byli zaokrętowani morscy attache: Grecji (kmdr. Georgacapoulos ? HMS Oribi), Norwegii (kmdr. Andersen ? HMS Mendip) i Francji (kmdr. Poncet ? HMS Cubitt). Po dotarciu na pozycję ZZ (kwadrat marynarki AM 5169) wszystkie U-booty grupy pierwszej za wyjątkiem U 293 zostały zatopione przez lotnictwo, natomiast były okręt Klingspora i Steinbrinka został tylko uszkodzony i musiał zostać dobity ogniem artyleryjskim przez niszczyciel HMS Orwell.

Bibliografia:
http://uboat.net
http://www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.u-historia.com/
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5
Ritschel Herbert - Kurzfassung Kriegstagebücher Deutscher U-boote 1939 - 1945 Band 6 KTB U 223 - U 300
Rohwer Jürgen: Axis Submarine Successes 1939 - 1945
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3
Twardowski Marek ? Operacja Deadlight, MSiO 6/98
Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1