U 197 Typ IXD2

Stocznia: Deutsche Schiff- und Maschinenbau AG, (AG Weser) Bremen
Numer zamówienia: 1043
Zamówienie: 04.11.1940
Położenie stępki: 05.07.1941
Wodowanie: 21.05.1942
Wcielenie do służby: 10.10.1942
Numer pocztowy: M 49 177

Przebieg służby:
10.10.1943 - 31.03.1943 - 4 Flotylla U-bootów, Stettin (szkolenie załogi).
01.04.1943 - 20.08.1943 - 12 Flotylla U-bootów, Bordeaux (okręt bojowy)
20.08.1943 - Zatopiony na południe od Madagaskaru (pozycja 28.40S, 42,36E) bombami głębinowymi zrzuconymi przez dwa samoloty Catalina z 259 i 265 Sqn RAF.

Dowódcy:
10.10.1942 - 20.08.1943 - KL ~ KK Robert Bartels

Liczba patroli: 1

Zatopione/uszkodzone statki handlowe: 3 (21.267 ton)/1 (7.181 ton)

Zatopione/uszkodzone okręty wojenne: 0/0

Patrol 1 (03.04.1943 - 20.08.1943)
03.04. U 197 pod dowództwem Roberta Bartelsa wypłynął z bazy w Kiel, by zgodnie z rozkazem atakować nieprzyjacielską żeglugę na Południowym Atlantyku i Oceanie Indyjskim. W dniu 20 maja Robert Bartels storpedował i ciężko uszkodził na północny- wschód od Wyspy Wniebowstąpienia o godzinie 07:28 w kwadracie marynarki FM 2269 należący do holenderskiego armatora Nederlandsche Koloniale Tankvaart Mij NV z Hagi tankowiec Benakat (4.763 ton). Do uszkodzonej jednostki dwadzieścia minut później wystrzelono drugą torpedę, po której trafieniu przełamała się ona na dwie części, z których część dziobowa poszła na dno, natomiast utrzymująca się na powierzchni część rufowa została dobita pociskami z działa kal. 10,5 cm. Tego samego dnia U 197 został wykryty i zaatakowany przez stacjonujący na wyspie Wniebowstąpienia bombowiec B-25 Mitchell. Na skutek tego ataku na okręcie Bartelsa uszkodzeniu uległ jeden z peryskopów oraz ciężko ranny został jeden z członków załogi BtsMt Viktor Rainer (ur. 06.01.1900) [1], który zmarł następnego dnia. Po bezskutecznym patrolowaniu u południowo zachodnich wybrzeży Afryki U 197 w dniu 22 czerwca spotkał się 600 mil morskich na południe od wyspy Mauritius z tankowcem Charlotte Schliemann, z którego pobrał paliwo oraz prowiant. Po uzupełnieniu zapasów Robert Bartels powrócił w rejon położony u południowo - wschodnich wybrzeży Afryki, gdzie w dniu 12 lipca został bezskutecznie zaatakowany na południe od należącej do Mozambiku prowincji Inhambane przez samolot Catalina z 262 Sqn RAF. W okresie od 24 do 30 lipca U 197 storpedował dwa statki:
- 24.10. zatopił o godzinie 22:05 w kwadracie marynarki KQ 4770 należący do szwedzkiego armatora Rederi-A/B Transoil (Rolf Sörman) z Geteborga tankowiec Pegasus (9.583 ton),
- 30.06. uszkodził o godzinie 23:15 jedną torpedą w kwadracie marynarki KP 98 należący do amerykańskiego armatora McCormick SS Co z San Francisco frachtowiec William Ellery (7.181 ton), któremu udało się jednak dotrzeć o własnych siłach do portu w Durbanie.
Wkrótce po tym zatopieniu Robert Bartels udał się do nowego rejonu operacyjnego położonego na południowy - wschód od Madagaskaru, gdzie w dniu 17 sierpnia o godzinie 15:50 zatopił w kwadracie marynarki KQ 6676 należący do brytyjskiego armatora Furness, Withy & Co Ltd z Liverpoolu frachtowiec Empire Stanley (6.921 ton). W dniu 15 sierpnia trzy dni przed ostatnim zatopieniem Bartels otrzymał z dowództwa polecenie spotkania się w dniu 17 sierpnia 500 mil morskich na południowy - wschód od Durbanu z wracającym do bazy U 181, któremu miał przekazać aktualne klucze do Enigmy. Ponieważ w dniu 17 sierpnia U 197 przez kilka godzin bez powodzenia ścigał niezidentyfikowany statek, Robert Bartels poprosił tuż po północy następnego dnia dowództwo o wyznaczenie mu nowego miejsca i terminu spotkania. Z godnie z instrukcjami otrzymanymi wkrótce z BdU w 19 sierpnia U 197 spotkał się z U 181 (typ IXD2), na którego pokład przekazano aktualne klucze do Enigmy. Następnego dnia poszukujący nowych celów na południe południowy - zachód od Madagaskaru okręt Bartelsa został tuż po południu wykryty przez samolot Catalina z 259 Sqn RAF. Pilotowania przez C.O. Barnetta maszyna po poinformowaniu o kontakcie dowództwa, mimo ognia przeciwlotniczego przystąpiła do ataku ostrzeliwując pomost U 197 z działek pokładowych oraz zrzucając sześć bomb głębinowych. Na skutek ich bliskich eksplozji okręt Bartelsa odniósł poważne uszkodzenia. O godzinie 12:45 U 197 wysłał do dowództwa meldunek o następującej treści : (...) Samolot zaatakował bombami. W minimalnym stopniu zdolny do zanurzenia, KQ 87 U197. Wkrótce potem Robert Bartels sugerując się opinią głównego mechanika, że okręt pomimo uszkodzeń kadłuba może się zanurzyć wykonał ten manewr. Przez około czterdzieści minut U 197 płynął w zanurzeniu a ropa wydobywająca się z jego przebitych zbiorników znaczyła na powierzchni kierunek jego marszu. Dzięki temu śladowi Catalina Barnetta przez cały czas utrzymywała z nim kontakt meldując cyklicznie dowództwu o aktualnej sytuacji. Po czterdziestu minutach Robert Bartel zdając sobie sprawę, że jego okręt już dużej nie może płynąc w zanurzeniu (przez nieszczelności w kadłubie do środka okrętu dostało się wiele wody) wydał rozkaz wynurzenia i obsadzenia działek przeciwlotniczych. Wkrótce po wynurzeniu dowódca U 197 nadał do BdU kolejny meldunek o następującej treści Samolot zaatakował bombami. Zanurzenie niemożliwe, KQ 52 U 197. Meldunek ten wprowadził w konsternację dowódców U 196 i U 181 (oba typ IXD2), którzy płynęli okrętowi Bartelsa na pomoc. Przez cały czas w bezpieczniej odległości nad U 197 krążyła Catalina Barnetta, do której wkrótce dołączyła kolejna należąca do 265 Sqn RAF. Niedługo potem pilotowany przez Kanadyjczyka C.E. Robina samolot wykonał dwa podejścia do zrzutu bomb głębinowych, które w wyniku manewrów Bartelsa okazały się nieskuteczne. W międzyczasie U 197 wysyłał kolejne meldunki podając już w nich kwadrat marynarki figurujący w pierwszym meldunku z godziny 12:45. Niedługo potem Catalina Robina przystąpiła do trzeciego podejścia podczas, którego zrzuciła sześć bomb głębinowych, które obramowały okręt Roberta Bartelsa. W wyniku ich eksplozji U 197 eksplodował i poszedł na dno wraz z całą załogą w kwadracie marynarki KQ 8251.

Uwagi:
a.) W dniu 4 listopada 1942 roku zginał na skutek wypadku w Kiel ObMasch Alfred Wernicke (ur. 13.09.1914r).

Członkowie załogi U 197 polegli w dniu 20.08.1943 (w kolejności alfabetycznej):
Alraun Gottfried BtsMt 08.08.1920
Aurich Rudolf Fahnr.z.S 26.04.1924
Baage Walter MtrGfr 13.03.1924
Bartels Robert KKapt.01.08.43 28.04.1911
Bicks Heinrich MaschGfr 23.03.1922
Brandt Herbert MaschGfr 29.06.1923
Brauer Heinz MechMt 20.09.1919
Burghoff Heinrich MtrOGfr 22.11.1923
Christ Robert FkMt 16.04.1919
Czipron Alfred MaschOGfr 20.06.1920
Demnick Horst MaschOGfr 04.04.1923
Dietrich Richard MtrOGfr 11.06.1922
Driest Horst MaschGfr 15.07.1923
Ebner-Eschenbach von Horst MtrOGfr 09.07.1923
Eickelkamp Artur MtrOGfr 18.10.1920
Eilzer Willibald MaschMt 17.11.1921
Eschmann Gerhard MaschGfr 27.05.1924
Fabricius Hans Lt.ing.d.R 12.11.1920
Fellhauer Anton MaschGfr 25.10.1922
Fleischfresser Siegfried MechMt 19.02.1921
Foitzik Heinrich-Oskar SanOGfr 09.07.1917
Freund Heinz SanGfr 19.06.1922
Grässle Wilhelm OStrm 08.12.1914
Griessinger Rudolf MaschMt 04.08.1919
Haase Günter MaschMt 28.07.1923
Haller Hermann OMasch 23.11.1914
Hannemann Heinz BtsMt 31.03.1922
Hansberg Konrad OMaschMt 12.04.1915
Hass Rolf Lt.z.S 06.12.1921
Heinke Horst MaschGfr 21.04.1923
Jäger Antonius MtrHGfr 18.11.1919
Jakob Franz MtrOGfr 27.04.1922
Junghans Dr. Eberhard Mar.St.Arzt 06.08.1916
Justus Fritz MaschOGfr 29.12.1921
Kaschner Hans KKapt.ing 01.02.1915
Klein Walter MtrOGfr 09.05.1921
Klima Albert MaschMt 03.08.1922
Klinzmann Otto OMasch 11.01.1913
Krahnast Adolf-Gustav MaschGfr 27.05.1924
Kühnbach Alois MaschOGfr 14.01.1922
Kurtz Otto MaschMt 08.08.1918
Lafin Fred MaschOGfr 05.12.1923
Lauble Josef MaschGfr 24.12.1922
Liedtke Hans OFkMt 27.07.1919
Lorenz Gerhard MtrGfr 06.08.1924
Lorenz Heinrich MaschMt 05.02.1922
Maraun Paul MtrOGfr 19.11.1924
Marienfeld Walter OLt.z.S 29.04.1917
Naujokat Karl OMasch 20.08.1913
Oehsen von Johann Lt.z.S 09.07.1917
Oesen von Johann Lt.z.S 09.07.1917
Orth Fritz MechOGfr 25.11.1922
Pampuch Georg MtrOGfr 19.10.1922
Petry Erich MaschOGfr 11.07.1924
Rainer Victor Btsm 06.01.1900
Reif Fritz MechOGfr 30.07.1923
Reimler Karl-Hermann Fahnr.z.S 11.08.1921
Reinbacher Rudolf FkOGfr 29.12.1923
Reisinger Heinrich FkOGfr 08.08.1924
Schmidt Karl MaschMt 19.08.1922
Schwab Berthold MaschOGfr 04.04.1923
Schwalbe Heinz MaschMt 26.11.1921
Seifert Ewald MaschGfr 02.06.1921
Sommer Karl MaschMt 07.11.1919
Weber Herbert MaschMt 12.10.1918
Wegner Gerhard MaschOGfr 02.08.1922
Wöste Heinz MtrOGfr 26.05.1923

Przypisy:
[1] Swoją przygodę z okrętami podwodnymi zaczął on jeszcze w marynarce wojennej Cesarstwa Austro - Węgier.

Bibliografia:
http://uboat.net
www.ubootwaffe.net
http://uboatarchive.net/BDUKTB30269.htm
http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/chronik.htm
http://www.u-boot-archiv.de/
http://www.u-historia.com/
Blair Clay - Hitlera Wojna U-bootów tom I i II
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die U-boot-Kommandanten tom 1
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Der U-Boot-Bau auf Deutschen Werften von 1935 bis 1945 tom 2
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Erfolge von September 1939 bis Mai 1945 tom 3
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Deutsche U-Boot-Verluste von September 1939 bis Mai 1945 tom 4
Busch Rainer/Röll Hans-Joachim: Der U-Boot-Krieg: Die Ritterkreuzträger der U-Boot-Waffe von 1939 bis Mai 1945 tom 5
Trojca Waldemar - U-bootwaffe 1939-1945 cz. 1, 2, 3
Wynn Kenneth U-Boot-Operationen im Zweiten Weltkrieg Einsatzgeschichte U1-U510 tom 1